Paragrafen

Deze paragraaf geeft op hoofdlijnen inzicht in de diverse lokale heffingen en belastingen en in de lokale lastendruk.

Beleid lokale heffingen
In de Begroting 2019 is het uitgangspunt geweest om de belastingtarieven voor 2019 te verhogen met een inflatiepercentage van 2,7 %.
De verhoging van de tarieven voor rioolheffing, afvalstoffenheffing en de havengelden zijn afwijkend omdat deze in beginsel 100% kostendekkendheid wordt gehanteerd.

Onroerende zaakbelasting
In de onderstaande tabel is aangegeven welke tarieven voor de onroerende zaakbelastingen woningen zijn vastgesteld. Daarnaast is het begrootte bedrag vergeleken met de werkelijke ontvangsten.
De OZB voor niet-woningen eigenaren en gebruikers heeft minder opgeleverd dan begroot. De oorzaak hiervoor is dat er in de begroting rekening is gehouden met een hogere waarde ontwikkeling dan in werkelijkheid is gebleken.

Bedragen in €
Onroerende zaakbelasting	2016	2017	2018	2019
OZB woningen Tarief Werkelijk Begroot	0,0975% 3.779.520 3.693.845	0,0954% 3.776.993 3.730.033	0,0918% 3.801.875 3.794.753	0,0860% 3.881.399 3.915.409
OZB niet-woningen eigenaren Tarief Werkelijk Begroot	0,1097% 829.710 843.117	0,1137% 804.448 847.333	0,1134% 827.012 847.333	0,1094% 790.436 870.211
OZB niet-woningen gebruikers Tarief Werkelijk Begroot	0,0995% 577.852 597.879	0,1050% 550.833 600.868	0,1046% 563.945 600.868	0,1046% 579.735 617.091

Toeristenbelasting
In onderstaande tabel staan de begrote en verwachte opbrengsten toeristenbelasting.
In de Kadernota 2019 is de begroting voor de opbrengsten toeristenbelasting structureel naar boven bijgesteld met € 120.000 vanaf 2018. In 2018 was de begroting en de werkelijke opbrengst hoger dan in 2019 dat komt door een meeropbrengst over 2017. De werkelijke opbrengst in 2019 is ruim een ton hoger dan de begroting.
Sinds 2017 is het aantal overnachtingen in de meeste categorieën omhoog gegaan. Ook worden er meer belastingplichtigen in de heffing betrokken. Daarnaast heeft er een boekencontrole bij een aantal ondernemers plaatsgevonden. Dit heeft ook geresulteerd in een hogere opbrengst. Er heeft in 2019 tevens een bestandsafstemming plaatsgevonden tussen de gemeente en Tribuut. Hier zijn ook nog een aantal nieuwe belastingplichtigen uit voort gekomen.

Bedragen in €
Toeristenbelasting	2016	2017	2018	2019
Werkelijk Begroot	419.132 419.131	597.112 421.227	862.674 666.098	764.073 660.843

Forensenbelasting
In 2018 heeft Tribuut een administratieve controle forensenbelasting gedaan. Uit deze controle zijn nieuwe forensen gekomen. Daardoor zijn de opbrengsten ten opzichte van 2017 vanaf 2018 iets gestegen.

Bedragen in €
Forensenbelasting	2016	2017	2018	2019
Werkelijk Begroot	154.242 160.365	162.296 161.167	173.011 162.618	171.244 167.008

Precariobelasting
Vanaf 1 juli 2016 wordt door de gemeente Lochem precario op kabels en leidingen opgelegd.
Vanaf 1 juli 2017 is in de Gemeentewet geregeld dat gemeenten geen precariobelasting mogen heffen op nutsnetwerken. Er is een overgangsregeling voor de gemeenten die op 10 februari 2016 een tarief in hun belastingverordeningen hadden opgenomen, zij mogen nog tot en met 2021 deze precariobelasting blijven heffen. De gemeente Lochem valt onder deze overgangsregeling. Het tarief mag niet meer aangepast worden, de opbrengsten zullen de komende jaren € 2.264.000 zijn.

De opbrengsten over 2016 tot en met 2018 van Liander werden gestort in een voorziening in afwachting van de uitkomst van de bezwaarprocedures. Liander heeft de procedures van 2016 en 2017 ingetrokken, deze opbrengsten kunnen we definitief boeken. Voor 2019 is geen bezwaar ontvangen, dus ook deze opbrengst is definitief. Over 2018 loopt er nog een pro forma bezwaar. Op basis van de ervaringen 2016 en 2017 rekenen wij erop dat dit bezwaar niet wordt doorgezet.

Bedragen in €
Precariobelasting	2016	2017	2018	2019
Opgelegd Geboekte opbrengst Begroot	1.132.232	2.264.463 36.877 1.132.000	2.264.463 24.584 2.264.000	2.264.463 7.864.160 2.264.463

Rioolheffing
Het Afvalwaterketenplan 2016-2020 is vastgesteld in de raadsvergadering van 7 december 2015. Het verbreed gemeentelijk rioleringsplan is geïntegreerd in het afvalwaterketenplan. Vanaf 2017 neemt de rioolheffing gelijkmatig toe met 0,45% per jaar (met daar bovenop de jaarlijkse inflatie).
Uitgangspunt bij deze heffing is dat de tarieven kostendekkend zijn. De stijging van de rioolheffing is dus afhankelijk van de ontwikkeling van de kosten en investeringen. Door kritisch te kijken of een investering doelmatig is of er door voortschrijdend inzicht geen andere oplossingen mogelijk zijn om het beoogde doel te bereiken, worden de investeringen zo doelmatig en effectief mogelijk gerealiseerd.
De hogere opbrengst wordt vooral veroorzaak door hoger waterverbruik van woningen en niet-woningen.

Bedragen in €
Rioolheffing	2016	2017	2018	2019
Tarief Werkelijk Begroot	301,10 5.012.427 4.966.946	303,96 5.096.817 5.032.362	308,07 5.289.232 5.118.891	317,81 5.525.829 5.444.827

Afvalstoffenheffing
Het huishoudelijk afval zamelen we in volgens het Diftar systeem. Naast een vastrecht betalen gebruikers een tarief gerelateerd aan de grootte van de grijze en groene containers die ze gebruiken en het aantal keren dat ze die voor lediging aanbieden. De gebruiker beïnvloedt zo zelf zijn kosten. Sinds de invoering van Diftar zien we een afname van het aantal aanbiedingen van de restafvalcontainer. Gemiddeld werd deze container in 2019 nog 7 keer aangeboden, in de begroting zijn we uitgegaan van gemiddeld 8 ledigingen van de restafvalcontainer.

In april 2017 heeft de gemeenteraad het Uitvoeringsplan Afval en grondstoffen vastgesteld. Vanaf 2017 baseren wij de berekening van de afvalstoffenheffing op de “Model kostenonderbouwing afvalstoffenheffing” van de VNG. Het hanteren van dit model geeft inzicht in de kosten die aan de afvalstoffenheffing worden toegerekend en de gemaakte beleidskeuzes.

Bedragen in €
Afvalstoffenheffing	2016	2017	2018	2019
	197,15*	165,55*	187,54*	200,16*
Werkelijk Begroot	2.549.430 2.706.020	2.540.504 2.426.497	2.756.639 2.872.000	2.852.716 3.022.450

* Het genoemde bedrag is gebaseerd op de gebruiker van een minicontainer (140L); dit is het basisbedrag + gemiddelde aanbiedingen grijs en groen


Bouwleges
In 2019 zijn de werkelijke opbrengsten bouwleges ruim vier ton hoger dan geraamd.
Dit komt door een aantal verleende omgevingsvergunningen voor grote bouwwerken, zoals een aantal zonneparken, een grote hal en een supermarkt. 

Bedragen in €
Bouwleges	2016	2017	2018	2019
Werkelijk Begroot	636.814 697.363	814.428 850.535	1.130.893 856.273	1.082.956 667.262

Lijkbezorgingsrechten
De werkelijke opbrengsten zijn in 2019 ruim € 50.000 lager dan begroot. Het algemene beeld is dat er ten opzichte van 2018 minder begravingen zijn geweest op alle begraafplaatsen en ook minder nieuwe graven zijn uitgegeven.
In 2019 is ten opzichte van 2018 het aantal begravingen gedaald met 38 (van 144 naar 106). Er zijn 33 nieuwe graven uitgegeven, dat is 11 minder dan in 2018. Ook het aantal as verstrooiingen is minder geweest: 12 in 2019 ten opzichte van 18 in 2018.

Bedragen in €
Lijkbezorgingsrechten	2016	2017	2018	2019
Werkelijk Begroot	320.389 326.822	353.233 328.456	367.988 351.411	306.022 360.357

Havengelden
De werkelijke opbrengsten havengeld zijn ten opzichte van 2018 veel lager. In 2018 is er sprake geweest van incidenteel extra gebruik van de havens, waardoor de opbrengsten in dat jaar hoger uitvielen. Het laatste kwartaal van 2019 moet door het havenbedrijf nog verwerkt en opgelegd worden. Hiervoor is wel een schatting opgenomen in deze jaarrekening.

Bedragen in €
Havengelden	2016	2017	2018	2019
Werkelijk Begroot	87.723 135.279	112.633 112.189	181.411 124.938	95.085 135.748

Overzicht lastendruk gemeente Lochem: 2015-2018

Bedragen in €
Eigenaar en gebruiker	2016	2017	2018	2019
Gemiddelde definitieve WOZ-waarde woning (x 1.000)* Onroerend zaak-belasting eigenaar Afvalstoffenheffing basis Variabel minicontainer grijs Variabel minicontainer groen Rioolheffing <350 m3	269 251 99,15 72,80 25,20 301,10	271 251 99,15 46,80 19,60 303,96	283 260 101,70 63,28 22,56 308,07	292 251 113,99 55,37 30,80 317,81
Totaal	749,98	720,51	755,40	768,97
Gebruiker	2016	2017	2018	2019
Afvalstoffenheffing basis Variabel minicontainer grijs Variabel minicontainer groen Rioolheffing < 500m3	99,15 72,80 25,20 301,10	99,15 46,80 19,60 303,96	101,70 63,28 22,56 308,07	113,99 55,37 30,80 317,81
Totaal	498,25	469,51	495,61	517,97

Voor de afvalstoffenheffing is het gemiddeld aantal aanbiedingen (afgerond) voor:

• Variabel minicontainer grijs          7   € 7,91 per aanbieding
• Variabel minicontainer groen    11  € 2,80 per aanbieding

 

Bedragen in €
Kwijtschelding	2016	2017	2018	2019
Afvalstoffenheffing Werkelijk Begroot	49.022 93.000	85.511 93.000	80.521 93.000	93.295 93.000
Rioolheffing Werkelijk Begroot	139.342 120.000	150.369 120.000	160.269 122.775	178.460 156.657

In de Bestuursrapportage 2019 is het budget voor kwijtschelding rioolheffing bijgesteld op basis van de werkelijke kwijtscheldingen over de afgelopen jaren.
In 2019 is er meer automatisch kwijtschelding verleend op het aanslagbiljet, waardoor er minder aanvragen binnen zijn gekomen. Van de ontvangen aanvragen is ongeveer 45% volledig toegekend.

Inleiding
Het weerstandsvermogen geeft de mate van financiële robuustheid van de gemeente aan. Het weerstandsvermogen bepalen wij door de relatie te leggen tussen de middelen die beschikbaar zijn om de risico's financieel af te dekken (de beschikbare weerstandscapaciteit) en de financieel gekwantificeerde risico's (de benodigde weerstandscapaciteit).

De jaarrekening en daarmee ook deze paragraaf weerstandsvermogen gaat uit van de situatie voor de coronacrisis. Echter de impact van de crisis is groot. Daarom besteden wij op deze plek aandacht aan de mogelijke gevolgen. In samenhang met de Kadernota 2021 stuurde het college een memo over de coronacrisis aan de raad. Onderstaand volgt een weergave van de risico’s uit de memo. De uitbraak van het coronavirus COVID-19 eind februari 2020 heeft grote impact op de Nederlandse samenleving en dus ook op de gemeente. Bij het nemen van maatregelen stond en staat nog steeds de gezondheid van onze medewerkers en anderen voorop. Vanzelfsprekend hebben de getroffen maatregelen ook grote gevolgen voor gemeente. Die gevolgen zijn op meerdere gebieden zichtbaar, zowel op het vlak van bedrijfsvoering als financieel.

Een eerste inventarisatie van de “grootste” risico’s op de korte en middellange termijn hebben we in een voorlopige groslijst gerangschikt naar enkele herkenbare “categorieën”. Hierbij wordt opgemerkt:

• we moeten opnieuw wegen of enkele risico’s incidentele of structurele effecten gaan krijgen
• onduidelijk is of sprake is van een stijging of daling van diverse risico’s (risico gevoeligheid in de tijd)
• welke trends zijn waarneembaar bij de oorzaken? 
• welke signalen zijn er? 
• onduidelijk is welke effecten deels met vertraging optreden 
• ontstaan er de komende periode grotere of nieuwe risico’s vanwege de economische recessie?

De inventarisatie van de grootste risico’s op korte en middellange termijn laat (voorlopig) het volgende beeld zien voor Lochem:

Grootste risico’s op korte termijn
Inkomsten

• Belastingen en leges
  Risico op minder inkomsten heffingen, leges, WOZ, riool, toeristen (waaronder ook oninbare vorderingen 2019 en 2020).
• Inkomsten GREX
  Risico op tegenvallende grondverkopen / vertraging / doorlopende rentelasten / vindt realisering van geraamde uren medewerkers aan GREX plaats (= financieel nadeel).
  Rentevoordelen versus marktontwikkelingen: niet verkopen kan op lange termijn meer opleveren (= financieel voordeel).
• Inkomsten Rijk (gemeentefonds)
  Fluctuaties uitkering gemeentefonds.
• Specifieke Corona regeling rijk
  Tegemoetkoming Rijk in de vergoeding van getroffen maatregelen niet overal bekend.

Bedrijfsvoering

• Risico op extra kosten bij de uitvoering van de noodregeling Tijdelijke Overbruggingsregeling Zelfstandige Ondernemers (ook ZZP) (Tozo). Tot 1 juni 2020 toezegging door rijk dat er 100% compensatie is (uitgekeerde bedragen en uitvoeringskosten). Na 1 juni is onduidelijkheid of hiervoor de reguliere BBZ van toepassing wordt. Eisen voor BBZ zijn strikter.
• Risico op wegvallen vitale activiteiten in de omgeving van de burger en / of onze eigen organisatie
  (afvalverwerking, automatisering, automatisering door uitvallen vanwege storingen of omvallen van toeleveranciers)
• Risico op verminderde inzet (en efficiencyverlies thuiswerken) van het personeel
  Andersom: efficiëntere inzet gemeentelijk apparaat kan ook een positief effect zijn. Ofwel tot voordelen leiden vanwege het leren thuiswerken (=financieel voordeel)
• Wegvallen van cruciale rollen / functies waardoor extra inhuur noodzakelijk is / noodoplossingen vanwege urgentie van omstandigheden die daarom vragen / extra kosten vanwege het thuiswerken bijvoorbeeld werkplek faciliteiten voor medewerkers die thuis werken / onvoldoende capaciteit vanwege omstandigheden
• Risico op uitval medewerkers van bedrijfskritische bedrijfsprocessen
  o.a. systeembeheer I&A, afzetting en bewegwijzering bij crisis, storing installaties gemeentelijke gebouwen, uitkeringen, medische zorg (WMO), calamiteiten riool, handhaving acute situaties
• Toename van fraude door het ontbreken van voldoende toezicht en overzicht in reguliere processen + (fraude / oneigenlijk gebruik) aanvullende Corona maatregelen)
• Risico op verhoogd datalek door thuiswerken
• Uitvoeringskosten 1,5 meter samenleving (o.a. 1,5 meter proof maken van KCC, spreekkamers, handhaven van de plannen bij de verschillende sectoren vanwege 1,5 meter samenleving, onderwijshuisvesting)
• Onduidelijkheid, bijvoorbeeld uitvoering van nieuwe regels en regelingen

Verbonden partijen, subsidies, subsidierelaties, deelnemingen

• Extra inzet / taken bij verbonden partijen (Gemeenschappelijke regelingen)
  Bijvoorbeeld GGD en GHOR, waarvoor extra middelen in de begroting 2020 worden gevraagd
• Route gebonden vervoer / vraagafhankelijk vervoer
  Conform bestuursbesluit van 24 april jl. van PLUSOV geldt: het verschil tussen de maandnorm en werkelijke afrekening wordt maandelijks voor 80% vergoed.(Faillissementen van vervoersbedrijven heeft effecten voor het organiseren van genoemd vervoer) 
• Huurinkomsten van vastgoed waarmee gemeente subsidierelatie heeft
• Wegvallen van dividenden die zijn begroot
• Afzeggen van ingeplande evenementen (bijvoorbeeld de energiecafés, de ijsselbiennale)
• Risico op faillissement / surseance maatschappelijke instellingen (bijvoorbeeld binnen de sport of culturele sector)

Financiële ondersteuning Werk & Inkomen (W&I) (bijstand, incl. ZZP regeling)

• Ondersteuning (bevoorschotting) bedrijfsleven MKB en (branche)organisaties
  O.a. regionale organisaties t.b.v. economische ontwikkeling

Inkoop / leveranciers (contractmanagement)

• Risico van groter beroep op de open-einde regelingen WMO en Jeugdzorg
• Risico op extra kosten afvalverwerking als gevolg van meer aanbod op het recycleplein en de verwerkingsopbrengst van het ingezamelde
  textiel dat onder druk staat
• Risico op verschuiving van verschillende deelstromen (inwoners en bedrijven gaan “opruimen”)
• Risico op toename van zowel restafval en grondstofstromen (= hogere verwerkingskosten)
• Stopzetting inzet vrijwilliger bij papierinzameling (nu door uitzendkrachten bij Circulus Berkel)
• Uitgaven Wsw
  Niet alle inlenende bedrijven kunnen het werk voor een Wsw-medewerker aanpassen aan de RIVM richtlijnen. Geen facturatie door gemeente Lochem in deze situaties.

Extra Corona maatregelen handhaving

• Kosten uitvoering en handhaving (RIVM-rijksrichtlijnen) voor gemeenten

Financiële positie

• Structureel evenwicht van onze begroting kan lastiger worden
• Blijft de financiële positie beheersbaar
• Weerstandsvermogen wat nu uitstekend is kan gaan dalen

Fraude / rechtmatigheid

• Toezicht sociaal domein moet bijgesteld worden
  Dit in verband met het verkrijgen van rechtmatigheidsverklaringen bij de jaarrekening 2020 van de zorgpartijen die wel zijn doorbetaald bij “no show” (geen prestatielevering). Dit kan gevolgen hebben voor de rechtmatigheidsverklaring bij onze jaarrekening.
• Omzeilen van functiescheidingen kan leiden tot fraude bij zorgpartijen en eigen organisatie
• Toezicht op (civieltechnische) projecten kan wat minder frequent en intensief uitgevoerd worden.
  Zorgen om het zorgstelsel en zorgbehoefte inwoners
• Overeind houden van het zorglandschap - overbelasting
• Veiligheid van de kinderen (zorg thuis of niet?)
• Veel nieuwe (ad-hoc) regels rondom de zorg

Grootste risico’s op middellange termijn
Inkomsten dalen

• Grondexploitaties (stagnatie van de verkoop van gronden)
• Belastingen (o.a. toeristenbelasting)
• Gemeentefonds (onduidelijkheid over de fluctuaties van de rijksuitgaven en effecten voor het gemeentefonds)

Organisatie

• Niet goed kunnen prioriteren en organiseren
• Onvoldoende capaciteit, uitval cruciale medewerkers ook na crisis, want dan kunnen bulkaanvragen volgen (bijvoorbeeld toename van de zorgproblematiek)
• Niet goed kunnen prioriteren en organiseren leidt tot efficiencyverlies van de beschikbare arbeidscapaciteit
• Uitstel of extra inspanningen nodig voor de strategische doelen van Lochem

Bijstand, Bijstand voor zelfstandigen (BBZ), Tijdelijke Overbruggingsregeling Zelfstandig Ondernemers (TOZO)

• BBZ niet kunnen terugvorderen (van verleende kredieten voor Corona)
• Risico op een sterke instroom van bijstandsgerechtigden en bijzondere bijstand vanwege hoge werkloosheid
• Groter beroep op schuldhulpverlening

Zorgen om het zorgstelsel en zorgbehoefte inwoners

• Overeind houden zorglandschap - overbelasting
• Toename aanvraag jeugdhulp
• Toename aanvragen participatiewet

Financiële positie

• Toename financiële risico's
• Onbeheersbare financiële positie, daling eigen vermogen
• Daling weerstandsvermogen

Economie

• Minder bedrijven, stagnering / vertraging centrumontwikkeling, faillissementen in de detailhandel
• Uitvallen vitale leveranciers
• Recessie

Inmiddels heeft de gemeente beheersmaatregelen getroffen om onder deze omstandigheden uitvoering te geven aan de primaire taken. We volgen hierbij de adviezen van het RIVM en de maatregelen die het kabinet voorschrijft. Via lochem.nl/corona communiceren wij naar onze inwoners. In het gemeentelijke beleidsteam bespreken we de actuele situatie en nemen we besluiten over de te nemen maatregelen. Daarbij vertalen we de landelijke maatregelen naar onze gemeentelijke situatie. Medewerkers komen alleen op kantoor als men thuis niet kan werken. Medewerkers blijven bij klachten thuis zoals neusverkoudheid, hoesten, keelpijn of koorts. Vergaderingen en andere bijeenkomsten worden beperkt. Er wordt zo veel mogelijk via telefoon, Microsoft Teams of videobellen overleg gevoerd.
Het ontbreekt op het moment van opmaken van het jaarverslag en de jaarrekening nog aan voldoende informatie over de consequenties om een financiële risicoberekening te maken. De gemeente zal nauwgezet de impact volgen en actief de gemeenteraad hierover informeren.

Beschikbare weerstandscapaciteit
De beschikbare weerstandscapaciteit van de gemeente Lochem bestaat uit:
a. Exploitatie (structurele bronnen) bestaande uit:
- begrotingspost onvoorzien
- onbenutte belastingcapaciteit

b Eigen vermogen (incidentele bron) bestaande uit:
- algemene reserve

Weerstandscapaciteit jaarrekening 2019	Bedrag
Onvoorzien	20.000
Onbenutte belastingcapaciteit*	5.730.000
Totaal structureel	5.750.000
* De onbenutte belastingcapaciteit, onderdeel OZB, heeft betrekking op de mogelijkheid de OZB tarieven te verhogen. Wij nemen als uitgangspunt de door het Rijk gehanteerde artikel 12 norm. Het verschil tussen artikel 12 norm en de OZB tarieven die wij heffen is de onbenutte belastingcapaciteit. Doordat we bij de rioolheffing en de afvalstoffenheffing uitgaan van 100% kostendekking is daar geen sprake van onbenutte capaciteit.

 

Weerstandscapaciteit jaarrekening 2019	Bedrag
Algemene reserve*	14.812.000
Totaal incidenteel	14.812.000
* De stand per 31 december 2024 is de werkelijke stand per 31 december 2019. Inclusief raadsbesluiten tot en met maart 2020, de werkelijke mutaties jaarrekening 2019 en de geraamde mutaties kadernota 2020. Exclusief jaarrekeningresultaat 2019 en de overheveling van restant budgetten 2019 naar 2020.

Risicomatrix
Op basis van de inschatting van het risico stellen wij een risicomatrix op. Hiermee geven wij een overall inzicht in omvang en kans waarop het risico zich kan voordoen .

Omvang risico
Enorm > 1.000.000				1
Substantieel 250.000-1.000.000	9 - 11	3 - 25	2 - 22 - 23 - 24
Matig 100.000-250.000		26	5	4 - 6 - 7
Gering     50.000-100.000	14		10	8
Minimaal 0-50.000				12 - 13
	Onwaarschijnlijk 0-20%	Mogelijk 20-40%	Aannemelijk 40-60%	Waarschijnlijk 60-80%	Zeer waarschijnlijk 80-100%
Kans risico

Overzicht van alle structurele en incidentele risico’s (benodigde weerstandscapaciteit)

Toelichting structurele risico’s

1	Omschrijving Risico	Herverdeling Gemeentefonds De voorlopige uitkomst van het onderzoek herverdeling algemene uitkering laat forse voor- en nadelen zien. Dit is een reden voor de fondsbeheerders om de herverdeling met een jaar uit te stellen tot 2022. Dit geeft de fondsbeheerders tijd voor nader onderzoek. De huidige uitkomsten laten zien dat de plattelandsgemeenten er op achteruit gaan. Het nadeel kan oplopen tot € 80 á € 100 per inwoner, voor Lochem zou dat gaan om ca. € 3.000.000 (over 4 jaar).
	Beheers-maatregel	De gevolgen van de herverdeling zijn nog te onduidelijk om te verwerken in onze begroting. Daarom nemen we dit op als risico. Bij aanpassingen binnen het gemeentefonds met grote financiële gevolgen geldt een overgangsregeling. Voor de bepaling van het risico gaan we uit van een regeling voor 4 jaar. Het is nog niet bekend wanneer de herverdeling wordt vastgesteld. Waarschijnlijk komen de uitkomsten in de circulaire van december 2020.
	Bruto bedrag	2022: € 750.000 2023: € 1.500.000 2024: € 2.250.000 2025: € 3.000.000 (structureel)
	Kans	Waarschijnlijk 60 - 80%
	Netto bedrag	2022: € 525.000 2023: € 1.050.000 2024: € 1.575.000 2025: € 2.100.000 (structureel)

 

2	Omschrijving Risico	Aantal cliënten Ondersteuning Thuis Er is een stijging van het beroep dat op Ondersteuning Thuis wordt gedaan. In de voorstellen rekenden we met aannames op basis van de ervaringen van het eerste jaar abonnementstarief en de vergrijzing. Met een jaar ervaring is het nog onduidelijk hoe hoog de feitelijke stijging zal zijn. Het verschil tussen 1.000 en 1.300 cliënten merken we daarom als risico aan. De omvang van het risico stijgt in de loop van de jaren doordat het aantal cliënten stapsgewijs groeit. Deze vlakt in latere jaren af omdat tegelijkertijd de inkomsten van de eigen bijdragen licht meegroeien en de splitsing van OT effect sorteert.
	Beheers-maatregel	Door de integrale toegang bij ’t Baken kan nut en noodzaak van Ondersteuning Thuis goed worden afgewogen. Consulenten wegen de mogelijkheden van eigen kracht zorgvuldig af. Het splitsen van het product OT in “Schoon huis” en “Grip op huishouden”.
	Bruto bedrag	2021: € 150.000 2022: € 362.000 2023: € 627.000 2024: € 850.000
	Kans	Aannemelijk 40 – 60%
	Netto bedrag	2021: € 75.000 2022: € 181.000 2023: € 313.500 2024: € 425.000

 

3	Omschrijving Risico	Toerekening uren investeringen en grondexploitaties Bij de voorbereiding en uitvoering van investeringen en grondexploitaties zetten wij interne uren in. Dit houdt in dat wij de kredieten inclusief de benodigde interne uren ramen. De bijbehorende salarislasten inclusief overhead verhogen het krediet. Het voordeel is dat deze lasten jaarlijks niet op de reguliere begroting drukken. Voorwaardelijk is dat er continuïteit van projecten is. Er bestaat een risico dat er minder projecten in uitvoering worden genomen. Daardoor komen de lasten als nog ten laste van de begroting.
	Beheers-maatregel	Op basis van de tijdregistratie wordt periodiek gerapporteerd over de stand van zaken van deze interne uren.
	Bruto bedrag	€ 675.000
	Kans	Mogelijk 20 – 40%
	Netto bedrag	€ 202.500

 

4	Omschrijving Risico	Duurzaam beheer laanbomen buitengebied Uit de voorlopige projectevaluatie komt naar voren dat de kosten hoger zijn dan waar we bij het circulair financieringsmodel van het project vanuit gingen. Belangrijkste redenen hiervoor zijn het hoger aantal te kappen risicobomen (werkelijk 600 stuks - geraamd 250 stuks) door de droge zomers en stormen van de afgelopen jaren, de veel lagere houtopbrengsten en de weinig marktconforme marktprijzen voor snoei en VTA (geraamd € 16 per boom – werkelijk € 23 tot € 25 per boom). De bovengrens van de mogelijke financiële tegenvallers ramen we op € 175.000 (beschikbaar budget structureel 2021 e.v. € 220.000 – maximale kosten € 395.000).
	Beheers-maatregel	We stellen een projectevaluatie op die we in het 2e kwartaal 2020 aanbieden aan de raad. Hierin geven we een actualisatie van de financiën, aan de hand van opgedane ervaringen en onderzoeken.
	Bruto bedrag	€ 175.000
	Kans	Waarschijnlijk 60 – 80%
	Netto bedrag	€ 122.500

 

5	Omschrijving Risico	Nieuwe Wet inburgering per 2021 Op 1 juli 2021 gaat de nieuwe Wet inburgering 2021 in. Het doel van deze wet is dat alle nieuwkomers met een inburgeringsplicht zo snel mogelijk Nederlands leren spreken en aan het werk gaan. Het betreft een nieuwe taak voor de gemeenten. Er is een risico dat de Rijksmiddelen onvoldoende zijn om de uitgaven te dekken.
	Beheers-maatregel	Met Rijksmiddelen voeren we in 2020 de pilot duale inburgering uit. In de pilot leren we wat een nieuwkomer nodig heeft. Ook leren we hoe we effectief en efficiënt lokaal maatwerk kunnen organiseren. De pilot geeft inzicht in het effect, de kosten en de opbrengsten van onze lokale aanpak.
	Bruto bedrag	€ 170.000
	Kans	Aannemelijk 40 – 60%
	Netto bedrag	€ 85.000

 

6	Omschrijving Risico	Wet kwaliteitsborging voor het bouwen Op 1 januari 2021 treedt de nieuwe Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) in werking. Deze datum hangt overigens samen met de datum waarop de Omgevingswet definitief in werking treedt. De Wkb heeft als doel de bouwkwaliteit en het bouwtoezicht te verbeteren door inschakeling van private kwaliteitsborgers. Daarnaast wordt de aansprakelijkheid van aannemers ten opzichte van particuliere en professionele opdrachtgevers uitgebreid. De wet gaat gefaseerd in. Er wordt gestart met de eenvoudigere bouwprojecten. Daarna volgen eventueel de meer complexere. Met het voorgenomen stelsel van kwaliteitsborging vervallen taken van de gemeenten. Voor die taken kunnen geen leges meer geïnd worden. Landelijk is de inschatting dat gemeenten 30% minder leges kunnen heffen voor de omgevingsvergunningen bouw. De verwachting is dat dit % in Lochem iets lager ligt. In de financiële mutaties voor de Kadernota 2021 zijn we uitgegaan van een daling van 15% van de legesinkomsten. De werkelijke impact op de legesinkomsten zien we pas na inwerkingtreding van de Wkb. Daarom hanteren we als risico de overige 15% daling van de leges.
	Beheers-maatregel	We nemen deel aan proefprojecten gezamenlijk met aannemers en kwaliteitsborgers. Op basis van die pilots bepalen wij het uiteindelijke legestarief.
	Bruto bedrag	€ 680.000 x 15% = € 102.000
	Kans	Waarschijnlijk 60% - 80%
	Netto bedrag	€ 71.400

 

7	Omschrijving Risico	Stijgende bouwkosten De bouwprijzen zijn de afgelopen jaren aanzienlijk gestegen. In 2019 gemiddeld 7%. De verwachting is dat de stijging zich voortzet, maar wel afvlakt. Voor langer lopende investeringen is het risico dat de oorspronkelijke investeringsraming niet afdoende is. Er is normaal gesproken geen sprake van tussentijdse indexering bij investeringskredieten.
	Beheers-maatregel	Ontwikkelingen in de markt volgen. Daarbij vindt eerst de afweging plaats of het haalbaar is de investering uit te voeren binnen de oorspronkelijke raming door verantwoorde aanpassing van de kwaliteit/uitgangspunten.
	Bruto bedrag	€ 20.000 cumulatief per jaar
	Kans	Waarschijnlijk 60 – 80%
	Netto bedrag	2020: € 14.000 2021: € 28.000 2022: € 42.000 2023: € 56.000 2024: € 70.000

 

8	Omschrijving Risico	Beoordeling van initiatieven grootschalige energie opwek Nieuwe initiatieven voor grootschalige opwek (zon en wind) vragen capaciteit aan gemeentezijde. Dit geldt voor de stroomlijning van het proces, maar vooral ook voor de landschappelijke inpassing van de initiatieven. De capaciteit voor deze nieuwe initiatieven is nu niet aanwezig. In de toekomst wordt bij initiatieven meer gestuurd op landschappelijke inpassing/compensatie. Het is nog niet helder of we deze taak zelf gaan oppakken. Dit is afhankelijk van de omvang. Het uitbesteden, regionaal samenwerken of in eigen beheer zijn mogelijkheden die te zijner tijd nader onderzocht worden.. De bedoeling is dat de benodigde € 75.000 uit de meeropbrengst leges wordt betaald. De verwachting is dat er jaarlijks 30 ha zonneparken wordt aangelegd en daarnaast windmolens. Dit zijn grote investeringen. Leges worden geheven op basis van deze investeringen (bouwkosten). Echter er is ook nog een grote onzekerheid.
	Beheers-maatregel	Ontwikkelingen binnen dit taakveld volgen we op de voet
	Bruto bedrag	€ 75.000
	Kans	Waarschijnlijk 60% - 80%
	Netto bedrag	€ 52.500

 

9	Omschrijving Risico	Jeugdhulp, extra middelen 2022 en verder Met de meicirculaire 2019 zijn extra middelen toegevoegd voor Jeugdhulp voor 2019-2021. Voor de gemeenten is belangrijk of ze deze middelen ook voor 2022 en volgende jaren in hun begroting kunnen opnemen. Er komt een onderzoek naar de noodzaak van structurele middelen. De resultaten uit dat onderzoek (afgerond in najaar 2020) dienen als inbreng voor de komende kabinetsformatie (verkiezingen maart 2021). Voor nu is een richtlijn afgesproken hoe de gemeenten mogen omgaan met de mogelijke extra middelen voor 2022 en verder. De richtlijn geeft aan dat de gemeenten een stelpost kunnen opnemen voor de extra middelen. Deze stelpost mag niet hoger zijn dan het extra bedrag over 2021, voor Lochem € 410.000. De extra middelen worden vanuit het financieel toezicht gezien als structureel.
	Beheers-maatregel	Voorwaarde bij het ramen van de stelpost is dat de gemeente zelf maatregelen neemt om de kosten voor jeugdhulp te beheersen. Wij doen dat op diverse manieren.
	Bruto bedrag	€ 410.000
	Kans	Onwaarschijnlijk 0 – 20%
	Netto bedrag	€ 41.000

 

10	Omschrijving  Risico	Onbenutte ruimte onder plafond BTW-compensatiefonds In de meicirculaire Gemeentefonds 2018 heeft het rijk de systematiek met betrekking tot de verrekening van de ruimte binnen het BTW-compensatiefonds gewijzigd. De reden hiervoor is dat (de ruimte onder) het plafond BCF momenteel al vanaf januari (in de circulaire) wordt bevoorschot, terwijl het geld pas later dat jaar door het Ministerie van Financiën bij de Miljoenennota in de begroting van het gemeentefonds beschikbaar wordt gesteld. De wijziging levert een structureel financieel nadeel op voor de gemeenten in de begroting. Omdat er nu verrekening achteraf plaatsvindt valt een ingeschat voordeel weg. De provincie als toezichthouder staat gemeenten toe om onder voorwaarden het budgettaire voordeel weer op te nemen in de begroting. Wij hebben dit structureel toegepast in de Begroting 2020.
	Beheers- maatregel	Wij nemen, conform het advies van de provincie, een behoedzame raming op in de begroting. Op grond van de septembercirculaire 2019 is dat vanaf 2020 de helft van de definitieve afrekening 2019.
	Bruto bedrag	€ 75.000
	Kans	Aannemelijk 40 – 60%
	Netto bedrag	€ 37.500

 

11	Omschrijving Risico	Omgevingswet Het betreft een fundamentele herziening van het omgevingsrecht met grote gevolgen voor de werkwijze van de overheid. Overheden werken samen onder leiding van RWS, VNG, IPO en de Unie van Waterschappen om de invoering van de wet voor te bereiden. Parallel loopt het wetgevingsproces van het Rijk. De invoering van de Omgevingswet kost meer tijd dan verwacht. De inwerkingtreding van de Omgevingswet zal dan ook op een later tijdstip plaatsvinden dan 1 januari 2021. De combinatie van een stevige implementatieopgave en de maatregelen rond het coronavirus heeft grote impact op alle partijen die werken aan de Omgevingswet. Na overleg met de bestuurlijke partners komt de minister met een voorstel voor een nieuwe inwerkingtredingsdatum. Afhankelijk van de uitkomsten van het wetgevingsproces en de lokale gemeentelijke keuzes is een substantiële vermindering van de legesopbrengsten voor omgevingsvergunningen mogelijk, omdat er bijvoorbeeld meer bouwwerkzaamheden vergunningsvrij zullen zijn. Dit nadeel komt voor rekening van de gemeente.
	Beheers- maatregel	Volgens de huidige inzichten kunnen gemeenten binnen de Omgevingswet zelf in hoge mate bepalen welke activiteiten vergunningsvrij worden. Daarnaast zijn serviceformules in voorbereiding om klantprocessen te stroomlijnen en zodoende de kosten te kunnen afwegen. Door het uitstel van de invoeringsdatum is het op dit moment nog niet duidelijk vanaf wanneer het risico speelt.
	Bruto bedrag	€ 370.000
	Kans	Onwaarschijnlijk 0 – 20%
	Netto bedrag	€ 37.000

 

12	Omschrijving Risico	Toename kosten meldingen huiselijk geweld en kindermishandeling De wet meldcode huiselijk geweld is per 2019 aangescherpt. Professionals moeten eerder overgaan tot melding bij vermoedens van huiselijk geweld. Landelijk wordt geschat dat dit leidt tot 10-15% meer meldingen. De afwikkeling daarvan leidt tot hogere uitvoeringskosten voor Veilig Thuis NOG en gemeente. We verwachten deze verhoging in 2019/2020 beter te kunnen kwantificeren. We zullen hiervoor in eerste instantie dekking zoeken binnen de gereserveerde tijdelijke middelen voor de transformatie van huiselijk geweld in 2019 en 2020. Mogelijk leidt dit tot een stijging van € 30.000 aan extra kosten (excl. extra kosten hulpverlening).
	Beheers- maatregel	Door deskundigheidsbevordering van professionals vergroten wij hun efficiency, dit is onderdeel van ons lokale actieplan. Door er vroeger bij te zijn, hopen we hogere zorgkosten in een later stadium te voorkomen. We zetten zoveel mogelijk bewezen effectieve interventies in. Bij evaluatie eind 2022 worden voorstellen gedaan m.b.t. kosten en benodigd budget.
	Bruto bedrag	€ 30.000
	Kans	Waarschijnlijk 60 – 80%
	Netto bedrag	€ 21.000

 

13	Omschrijving Risico	Brandweerkazerne Almen Wij zoeken naar een geschikte locatie om een nieuwe kazerne voor de brandweer Almen te kunnen bouwen. Er is nog geen geschikte locatie gevonden. Wij moeten rekening houden met hogere kosten van verwerving, sloop- en bouwkosten. De oorspronkelijke raming (2017) van € 1.100.000 is niet voldoende. Op basis van de huidige inzichten moet naar verwachting rekening worden gehouden met € 1.500.000. Onder andere omdat de bouwkosten gemiddeld met 7% zijn gestegen, bouwvoorschriften voor publieke gebouwen zijn aangescherpt en Arbo-eisen zijn aangescherpt.
	Behers- maatregel	Wij hebben een perceel kunnen verwerven zonder kosten te maken. Wij onderzoeken of een brandweerkazerne op deze locatie realiseerbaar is. Tegen de tijd dat er een concreet plan ligt, komt er een raadsvoorstel langs de raad.
	Bruto bedrag	Investering € 400.000, met kapitaallasten (bij gereed komen in 2021): Vanaf 2022 € 11.000
	Kans	Waarschijnlijk 60 - 80%
	Netto bedrag	€ 7.700

 

14	Omschrijving Risico	Renterisico Door de dalende rente op zowel de geldmarkt als de kapitaalmarkt is in de meerjarenbegroting rekening gehouden met een rentepercentage van 0 % voor leningen met een looptijd van maximaal 10 jaar. Omdat het rentepercentage onvoorspelbaar is bestaat er een renterisico voor nieuw af te sluiten kort- en langlopende geldleningen. In de begroting 2020 is rekening gehouden met een halverwege het jaar nieuw af te sluiten langlopende lening van € 10.000.000 tegen een rentepercentage van 1%.
	Beheers- maatregel	Periodiek rente ontwikkeling nauwlettend volgen voor de kort- en langlopende leningen en periodiek de liquiditeitsbehoefte berekenen.
	Bruto bedrag	€ 50.000
	Kans	Onwaarschijnlijk 0 – 20%
	Netto bedrag	€ 5.000

 

15	Omschrijving Risico	Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland (VNOG) Dit risico vervalt. In de Kadernota 2021 hebben we de raming geactualiseerd (zie financiële mutaties Kadernota 2021, raad 6 juli 2020). Op basis van de concept programmabegroting 2021-2024 (besluitvorming; 6 april 2020 in het DB en 25 juni 2020 in het AB van de VNOG) is besloten de financiële gevolgen te verwerken als financiële mutatie met een structureel karakter in de Kadernota 2021. Het is niet de verwachting dat deze begroting nog significant wijzigt. Dit is de eerste begroting op basis van de Toekomstvisie van de VNOG en de bijbehorende Opdrachten, die door het algemeen bestuur van de VNOG op 15 januari 2020 zijn vastgesteld. De hogere bijdrage laat zich verklaren door: - een hoger aandeel binnen het verdeelmodel, het effect is vanaf 2021 ongeveer €130.000 - vanaf 2020, ongeveer € 100.000 (€ 90.000 in 2020) door autonome ontwikkelingen, enerzijds door een verschil in gehanteerde indexen voor prijscompensatie en anderzijds is dit een niet nader te specificeren uitvloeisel van de Toekomstvisie van de VNOG.
	Beheers- maatregel
	Bruto bedrag	Vervalt; financieel verwerkt in de Kadernota 2021.
	Kans
	Netto bedrag

 

16	Omschrijving Risico	Jeugdhulp zorg in natura Risico vervalt. We verwachten de taakstelling jeugdhulp te kunnen behalen. De jeugdhulp kent een open einde financiering. We gaan er vanuit dat onze huidige budgetten daarvoor voldoende zijn.
	Beheers- maatregel
	Bruto bedrag	Vervalt
	Kans
	Netto bedrag

 

17	Omschrijving Risico	Beheer eikenprocessierups Risico vervalt. Het beheersen van de eikenprocessierups (epr) is een landelijk en ook blijvend vraagstuk. De ontwikkeling van de epr kan per jaar sterk variëren, waardoor beheersing voortdurend aandacht en bijstelling vraagt. Doel is overlast in de openbare ruimte tegengaan en de gezondheidsrisico’s zoveel mogelijk te beperken. Daarvoor zijn de huidige budgetten te gering. Voor de Kadernota 2021 leggen we de raad nieuw beleid voor (€ 40.000 structureel extra, vanaf 2020), bovenop het reguliere budget. Dit budget zetten we in voor gerichte curatieve bestrijding van de epr met een extra zuigunit. We verwachten niet dat we daarmee de epr uitroeien, maar wel beheersen. We voldoen daarmee aan de minimale, wettelijke zorgplicht. Bij de begroting 2021 beoordelen we dit opnieuw.
	Beheers- maatregel
	Bruto bedrag	Vervalt; financieel verwerkt in de Kadernota 2021.
	Kans
	Netto bedrag

 

18	Omschrijving Risico	Beheer Japanse duizendknoop (JDK) Risico vervalt. Het beheersen van de invasieve exoten is een landelijk en ook blijvend vraagstuk. Jaarlijks zijn er (landelijk) nieuwe inzichten ten aanzien van de impact en de bestrijding van JDK. Doel is overlast in de openbare ruimte tegengaan. Eventuele schade aan infrastructuur, kunstwerken en gebouwen van onszelf, of derden is niet te bepalen. We gaan er vanuit dat de huidige methode van beheersen (separaat maaien en afvoeren) voldoende is. We voldoen daarmee aan de minimale, wettelijke zorgplicht. Afgelopen jaren hebben we samen met CirculusBerkel (BuitenRuimte) ook verschillende andere bestrijdingsmethodes getest en gemonitord. De komende groeiseizoenen moet blijken wat de effecten van de verschillende methoden zijn.
	Beheers- maatregel
	Bruto bedrag	Vervalt.
	Kans
	Netto bedrag

 

19	Omschrijving Risico	Capaciteit t Baken Risico vervalt. Er is een evaluatie uitgevoerd. Uit de evaluatie blijkt dat er structurele formatie benodigd is. De financiële gevolgen zijn in beeld gebracht en zijn via een raadsvoorstel in maart 2020 voorgelegd aan de raad. Besluitvorming door de raad moet nog plaatsvinden op het moment van opstellen van de jaarrekening 2019 en Kadernota 2021.
	Beheers- maatregel
	Bruto bedrag	Vervalt; financieel verwerkt in de Kadernota 2021.
	Kans
	Netto bedrag

 

20	Omschrijving Risico	Scholenbouw Laren Risico vervalt. In maart 2020 boden we de raad een raadsvoorstel aan voor de scholenbouw Laren met het verzoek om een aanvullend krediet. Besluitvorming door de raad moet nog plaatsvinden op het moment van opstellen van de jaarrekening 2019 en Kadernota 2021.
	Beheers- maatregel
	Bruto bedrag	Vervalt; financieel verwerkt in de Kadernota 2021.
	Kans
	Netto bedrag

 

Totaal nettobedrag structurele risico’s € 2.753.100

Toelichting incidentele risico’s:

21	Omschrijving Risico	Grondexploitaties Grondexploitaties brengen risico’s met zich mee. Zowel de voordelen als de nadelen komen ten gunste/ laste van de algemene middelen. Hoe langer de looptijd van een plan, hoe lastiger deze ontwikkelingen zijn in te schatten. Als uitgangspunt wordt genomen dat de afzet van de woningbouwkavels in de uitbreidingsplannen gestaag doorgaan met enkele bouwkavels per jaar. De grondexploitatie-berekeningen zijn geactualiseerd met peildatum 1 januari 2020. In 2019 werkten we aan een nauwkeuriger methode voor de risicoanalyse van de grondexploitaties. De risico’s en beheersmaatregelen zijn vertaald naar een rekenmodule waarmee we een Monte Carlo simulatie hebben uitgevoerd. Op basis van de resultaten van de Monte Carlo analyse komen wij tot dit risico. Voortaan vatten we alle grondexploitaties in één risico samen. Bij de Monte Carlo analyse rolt er geen brutobedrag en waarschijnlijkheidspercentage (kans) uit, maar komt er gelijk een nettobedrag als risico uit de simulatie
	Beheers-maatregel	Daar waar nodig vindt overleg plaats met de gemeenteraad over programmawijzigingen en de financiële aspecten daarvan. De ontwikkelingen op de woningmarkt, en de risico’s die daaraan kleven, worden scherp in de gaten gehouden.
	Bruto bedrag	n.v.t.
	Kans	n.v.t.
	Netto bedrag	€ 860.000

 

22	Omschrijving Risico	Opheffen onbewaakte spoorwegovergangen De gesprekken met ProRail over het NABO-programma (Niet Actief Beveiligde Overweg) hebben in maart 2020 tot inzicht geleid in de actuele kostenramingen. ProRail werkt hierbij met scenario’s en met opslagen voor mogelijke tegenvallers. De bovengrens van de mogelijke financiële tegenvallers in het NABO-programma wordt nu door ProRail geraamd op € 887.500 voor het deel van de gemeente Lochem, bovenop het beschikbare budget dat we al hebben van € 775.000.
	Beheers- maatregel	Diverse beheersmaatregelen zijn mogelijk en hebben betrekking op de te beveiligen en ondertunnelen overwegen. De ontwerpen en uitvoering van deze werkzaamheden worden zo sober mogelijk uitgevoerd. Hiernaast zal worden onderzocht of een alternatief voor de te beveiligen overgang Diekink mogelijk is. Tevens wordt het gesprek aangegaan met zowel de Provincie Gelderland als ProRail om hun financiële bijdrage aan het programma te vergroten.
	Bruto bedrag	€ 887.500
	Kans	Aannemelijk 40 – 60%
	Netto bedrag	€ 443.750

 

23	Omschrijving Risico	Wijziging Woonplaatsbeginsel Jeugdhulp De wetswijziging over het Woonplaatsbeginsel (wpb) in de Jeugdwet is in februari door de eerste kamer afgehandeld. De datum van invoering is 1 januari 2021. De financiële gevolgen zijn nog niet bekend. Tot die tijd is de uitkering van het Rijk gebaseerd op de werkelijke lasten met een tijdsverschil van 2 jaar (de T-2 methode). Die methode stopt en dan gaat het Rijk de uitkering berekenen op grond van objectieve gegevens zoals aantal inwoners en aantal jeugdigen tot 18 jaar. Voor de nadelen die kunnen ontstaan bij de gemeenten komen tijdelijke compensatieregelingen. Er is een risico dat het drempelbedrag voor compensatie van € 500.000 niet wordt gehaald en dat de laatste verblijfplaats bij een aantal jeugdigen niet te achterhalen is waardoor gemeente Lochem moet betalen. We verwachten nu dat er in totaal 30 (voogdij) jeugdigen minder een financieel beroep doen op gemeente Lochem. Onzeker is wat de kosten zijn van de 15 (voogdij) jeugdigen die elders wonen en onze verantwoordelijkheid worden. De overgang van de huidige situatie (is tot en met 2020) naar de nieuwe situatie kan budgettair-neutraal verlopen. Maar dat is dus onder andere afhankelijk van kosten van de uit- en instromende groep en of we in aanmerking komen voor tijdelijke compensatie.
	Beheers-maatregel	Dit voorjaar starten we met een plan van aanpak om de nieuwe instroom en de uitstroom van voogdijkinderen optimaal in beeld te krijgen, en de benodigde processen aan te passen en te implementeren. Net als vorige jaren zullen we in 2020 en in 2021 kijken of we in aanmerking komen voor de compensatieregelingen.
	Bruto bedrag	€ 500.000
	Kans	Aannemelijk 40 – 60%
	Netto bedrag	€ 250.000

 

24	Omschrijving Risico	Garanties Door de gemeente is in het kader van haar maatschappelijke taak garanties verleend aan verenigingen, stichtingen en het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) voor een totaalbedrag van € 47,3 miljoen. De grootste component betreft het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) met € 46,9 miljoen. Hier loopt de gemeente nauwelijks risico op basis van de achtervangpositie bij het WSW. Totaalbedrag van de garanties waarover de gemeente risico loopt bedraagt € 0,4 miljoen.
	Beheers-maatregel	Het WSW heeft afspraken gemaakt met de VNG en het ministerie van BZK over toezicht, verantwoording en informatievoorziening aan gemeenten vanuit de corporaties en het WSW over de gemeentelijke achtervangpositie binnen het WSW. Voor de overige garanties geldt dat de gemeente afhankelijk is van de bedrijfsvoering en (financiële) resultaten van de derden aan wie de garanties zijn verstrekt. Het periodiek monitoren is hier van belang.
	Bruto bedrag	€ 365.000
	Kans	Aannemelijk 40 – 60%
	Netto bedrag	€ 182.500

 

25	Omschrijving Risico	Afwikkeling GR Delta Per 1 januari 2020 is de GR geliquideerd. In de voorbereiding is een liquidatiebegroting opgesteld. Deze is ook verwerkt in de begroting van de gemeente Lochem. Op dit moment lopen we tegen een aantal ontwikkelingen aan die mogelijk ook financiële consequenties hebben. Deze financiële consequenties zijn niet opgenomen in het liquidatie danwel opgenomen als PM post. Het gaat bijvoorbeeld over de afkoop van contracten.
	Beheers-maatregel	In overleg met betrokken partijen proberen we tot maatwerkoplossingen te komen, bijvoorbeeld door dienstverlening in aangepaste vorm te continueren vanuit de gemeente Lochem.
	Bruto bedrag	€ 300.000
	Kans	Mogelijk 20 – 40%
	Netto bedrag	€ 90.000

 

26	Omschrijving Risico	PlusOV Er is met één van de vervoerders van het routegebonden vervoer nog een verschil van inzicht met betrekking tot de facturen over het schooljaar 2018-2019. Er zijn gesprekken gevoerd, deze hebben niet geleid tot een acceptabele oplossing voor beide partijen. De uitkomst van de afwikkeling van dit dispuut is op dit moment niet in te schatten, maar kan leiden tot een materieel bedrag.
	Beheers-maatregel	We wachten in vertrouwen de gerechtelijke uitspraak af.
	Bruto bedrag	€ 130.000
	Kans	Mogelijk 20 – 40%
	Netto bedrag	€ 39.000

 

27	Omschrijving Risico	Rondweg Lochem De provincie Gelderland geeft aan dat ze de rondweg in 2020 aanbesteden en niet voor eind 2022 gereed zal zijn. Uitloop van de planning heeft direct gevolgen voor twee zaken: Onderhoud verharding Kwinkweerd In 2019 voerden we het onderhoud aan de Kwinkweerd uit. Het was niet langer verantwoord om dit uit te stellen. We informeerden de raad daarover via een memo. De weg is nu weer veilig om te gebruiken. Dit deel van het risico vervalt hiermee. Verlengen tijdelijke verkeersregelinstallatie (VRI) op de Lochemse brug In 2019 voerden we de proef uit met een ander verkeerssysteem op de Lochemsebrug om de VRI weg te kunnen halen. De proef is geslaagd en in overleg met Rijkswaterstaat (RWS) is afgesproken dat we de VRI begin 2020 verwijderen. Tot de openstelling van de nieuwe brug passen we het huidige verkeerssysteem zonder VRI toe. Ook dit deel van het risico vervalt.
	Beheers-maatregel
	Bruto bedrag	Vervalt.
	Kans
	Netto bedrag

 

28	Omschrijving Risico	Lochemsebrug Dit risico vervalt. Met Rijkswaterstaat (RWS) spraken we af dat de huidige verkeersmaatregelen toereikend zijn. De ingestelde voorrangsregeling voor vrachtverkeer functioneert goed en blijft in stand tot het moment van openstelling van de rondweg N346. De uitgevoerde evaluatie van de verkeersmaatregelen bespraken we met RWS. Gezamenlijk trokken we de conclusie dat versterking van de Lochemsebrug definitief niet nodig is.
	Beheers- maatregel
	Bruto bedrag	Vervalt.
	Kans
	Netto bedrag

 

29	Omschrijving Risico	Etalage naar de Toekomst Dit risico is ondergebracht onder de risicoanalyse van de grondexploitaties als geheel, daarmee komt het op deze plek te vervallen.
	Beheers-maatregel
	Bruto bedrag	Vervalt; financieel verwerkt in het risico Grondexploitaties.
	Kans
	Netto bedrag

 

Totaal nettobedrag incidentele risico’s € 1.865.250

Om makkelijk te beoordelen en vergelijken werken wij met een ratio weerstandsvermogen
Dit is een getal dat weergeeft of wij voldoende financiële reserve hebben om risico’s op te vangen. Wij maken onderscheid in structureel en incidenteel. Bij de structurele ratio delen we de onbenutte belastingcapaciteit door de som van de structurele risico’s. Bij de incidentele ratio delen we het vrij besteedbaar deel van de algemene reserve door de som van de incidentele risico’s. Onderstaand geven wij de berekening van de ratio:

Ratio structureel weerstandvermogen:

5.750.000 2.753.100

=

2,1

Ratio incidenteel weerstandsvermogen:

14.812.000     1.865.250

=

7,9

Ons weerstandsvermogen is uitstekend
Om de ratio van het weerstandsvermogen te beoordelen, gebruiken wij de volgende beoordelingstabel:

Beoordelingstabel weerstandsvermogen
Schaal	Ratio weerstandsvermogen	Betekenis
A	> 2,0	Uitstekend
B	1,4 < x < 2,0	Ruim voldoende
C	1,0 < x < 1,4	Voldoende
D	0,8 < x < 1,0	Matig
E	0,6 < x < 0,8	Onvoldoende
F	< 0,6	Ruim onvoldoende

Bron: De beoordelingstabel weerstandsvermogen is opgesteld door het Nederlands Adviesbureau voor Risicomanagement (NAR).

Het structurele weerstandsvermogen is 2,1 en valt daarmee in schaal A en is daarmee uitstekend. Ten opzichte van de Begroting 2020 (4,0; inclusief amendement Risico Scholenbouw Laren - begroting 2020) neemt de ratio met 1,9 af. Dit komt doordat we nu meer structurele risico’s voorzien. Het risicobedrag stijgt met € 1,3 miljoen door met name het risico voor de herverdeling Gemeentefonds.

Ten opzichte van de Begroting 2020 neemt de ratio voor het incidentele weerstandsvermogen af van 8,1 (inclusief amendement Risico Scholenbouw Laren - begroting 2020) naar 7,9. Ook nu valt deze ruim in schaal A en is daarmee uitstekend. Het lagere ratio komt doordat de incidentele risico’s € 250.000 hoger zijn dan bij de Begroting 2020. Het nieuwe risico opheffen onbewaakte spoorwegovergangen is een belangrijke oorzaak hiervan.

Financiële kengetallen
Doordat alle gemeenten de kengetallen op dezelfde wijze berekenen, zijn de gemeenten ook onderling vergelijkbaar.

Kengetallen	Jaarrekening 2018	Begroting 2019	Jaarrekening 2019	Norm
Netto schuldquote	36%	44%	21%	A
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen	30%	39%	16%	A
Solvabiliteitsratio	42%	42%	47%	B
Structurele exploitatieruimte	2%	2%	3%	A
Grondexploitatie	16%	11%	10%	A
Belastingcapaciteit	104%	108%	107%	C

Beoordeling en toelichting financiële kengetallen
De afzonderlijke financiële kengetallen zeggen nog weinig over hoe de financiële positie van de gemeente is. Zo hoeft een hoge schuld geen nadelig effect te hebben op de financiële positie, maar is dat afhankelijk of en wat er aan eigen vermogen en baten tegenover die schuld staat en hoe groot de kans is dat de schuld weer wordt afgelost. De kengetallen moeten dan ook in samenhang en ten opzichte van een normenkader worden bezien. Onderstaand gaan wij hier op in.

Netto schuldquote en netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen
Hoe hoger de schuld, hoe hoger de netto schuldquote. De netto schuldquote weerspiegelt het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen en geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. Om inzicht te verkrijgen in hoeverre er sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weergegeven (netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen). De netto schuldquote is ten opzichte van de jaarrekening 2018 en de begroting 2019 met name gedaald door de hogere baten in 2019 ten opzichte van 2018 en de begroting 2019. Dit betreft met name de werkelijke opbrengst precariobelasting in 2019 (incidentele bate). Daarnaast zijn de uitzettingen korter dan één jaar ultimo 2019 fors gestegen ten opzichte van 2018, door met name het saldo van het schatkistbankieren.

Solvabiliteitsratio
Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Hoe hoger de solvabiliteitsratio, hoe groter de weerbaarheid van de gemeente. De solvabiliteit is ten opzichte van 2018 en de begroting 2019 gestegen. Dit komt met name door de stijging van het eigen vermogen. Dit betreft met name het resultaat 2019.

Structurele exploitatieruimte
Voor de beoordeling van de financiële positie is het ook van belang te kijken naar de structurele baten en structurele lasten. Een positief percentage betekent dat de structurele baten toereikend zijn om de structurele lasten (waaronder de rente en aflossing van een lening) te dekken.

Grondexploitatie
Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (de waarde van de grond) is ten opzichte van de totale (geraamde) baten. Het kengetal is in 2019 werkelijk en begroot nagenoeg gelijk aan elkaar. Ten opzichte van de jaarrekening 2018 is het kengetal gedaald in 2019. Dit komt door een lagere boekwaarde van de bouwgronden in exploitatie en de hogere baten in 2019.

Belastingcapaciteit
De ruimte die een gemeente heeft om zijn belastingen te verhogen wordt vaak gerelateerd aan de totale woonlasten. Onder de woonlasten worden verstaan de OZB, de rioolheffing en afvalstoffenheffing voor een woning met gemiddelde WOZ-waarde in die gemeente. De belastingcapaciteit van gemeenten wordt daarom berekend door de totale woonlastenmeerpersoonshuishouden in jaar t te vergelijken met het landelijk gemiddelde in jaar t-1 en uit te drukken in een percentage. Het tarief voor rioolheffing en afvalstoffenheffing is bij ons 100% kostendekkend. Er zit nog wel ruimte om het OZB tarief te verhogen (onbenutte belastingcapaciteit).

Normering
Om goed invulling te geven aan de waarde van deze financiële kengetallen is een normenkader van belang. De gemeente Lochem sluit aan bij de signaleringswaarden van de provincie Gelderland.

Signaleringswaarden kengetallen provincie Gelderland

Kengetallen:	Provincie Gelderland 7-10-2015 Signaleringswaarden stresstest 100.000+ gemeenten
	Categorie A minst risicovol	Categorie B	Categorie C meest risicovol
netto schuldquote	< 90%	90 - 130%	> 130%
netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen	< 90%	90 - 130%	> 130%
solvabiliteitsratio	> 50%	20 - 50%	< 20%
structurele exploitatieruimte	Begr én MJR > 0%	Begr of MJR >0%	Begr én MJR < 0%
grondexploitatie	< 20%	20 - 35%	> 35%
belastingcapaciteit	< 95%	95 - 105%	> 105%

In bovenstaande tabel staan de signaleringswaarden die de provincie Gelderland als normenkader hanteert. Aan deze categorieën is geen directe kwalificatie gegeven.

Het beleid van het onderhoud van kapitaalgoederen maken we inzichtelijk door middel van de (meerjaren) beheerplannen en het Integrale Beheerplan Openbare Ruimte. De plannen beschrijven de huidige en gewenste staat van onderhoud, hoe deze te bereiken dan wel te handhaven is en wat de benodigde financiële middelen zijn. De beleidsuitgangspunten veranderden in het algemeen niet, maar er doen zich ontwikkelingen voor.

Vanaf 1 januari 2019 is het weg- en groenbeheer (incl. gegevensbeheer) overgedragen aan CirculusBerkel (BuitenRuimte). Het rioolbeheer (incl. gegevensbeheer), de projecten en diverse publiekrechtelijke taken (bijv. kapvergunningen) liggen vanaf dat moment weer bij de gemeente.

Eind 2019 hebben gemeente en CirculusBerkel afgesproken dat ze uiterlijk 31 december 2020 besluiten of ze met elkaar doorgaan per 1 januari 2024. Daarmee schort de besluitvorming over de samenwerking met 1 jaar op. Partijen geven elkaar daarmee 1 jaar extra tijd om de samenwerking en dienstverlening verder uit te bouwen en te meten.

In 2019 is ook de projectgroep verder gegaan met het ombouwen van de Samenwerkingsovereenkomst naar een Dienstverleningsovereenkomst (DVO). Het sluiten van een DVO stelden we echter uit, maar de samenwerking gaat in 2020 door op basis van de gemaakte afspraken op grond van de Samenwerkingsovereenkomst.

In februari 2019 stelde de raad het Integraal Beheerplan Openbare Ruimte vast. Dit plan legt de kaders voor het sturen op beeldkwaliteit van de openbare ruimte vast en laat zien welke beheerkwaliteit binnen de beschikbare budgetten mogelijk is. De raad besloot als basiskwaliteit voor het gehele grondgebied te kiezen voor het kerngerichte thema “Spelen, bewegen en ontmoeten".

Beleidskader
In 2019 stelden we een nieuw digitaal beleidsplan voor de openbare verlichting op. Begin 2020 komt het plan ter vaststelling in de gemeenteraad. Onze inwoners willen een duurzame, leefbare, energiezuinige en prettige openbare ruimte. De openbare ruimte is veilig en op orde. Een goede openbare verlichting in de openbare ruimte draagt daar aan bij. We kijken waar licht nodig is, hoeveel licht we nodig hebben en op welk moment van de dag. Het nieuwe beleid draagt bij aan deze visie en aan het doel om in 2030 energieneutraal te zijn.

Beheer en kwaliteitsniveau onderhoud
In de periode van het huidige beleidsplan willen we beheersbaar de openbare verlichting uitbreiden, we onderhouden de openbare verlichtingsinstallaties om deze duurzaam in stand te houden en we reguleren het gebruik van de openbare verlichting.
Het beheer richten we op veiligheid, leefbaarheid, bereikbaarheid, duurzaamheid en het beperken van de milieubelasting.
We onderhouden planmatig en voeren de onderhoud maatregelen tijdig uit om de kwaliteit van de openbare ruimte in stand te houden en zodoende kapitaalvernietiging en onveilige situaties uit te sluiten.

Gerealiseerd in 2019
In 2019 realiseerden we diverse vervangingsprojecten in de kernen Harfsen, Gorssel (noord), Lochem (Goorseweg) en Laren (Sportparkweg).

Financiën
Tot en met 2019 zijn kredieten beschikbaar voor de vervanging van masten en armaturen en het verwijderen van lichtmasten in het buitengebied. Een aantal lopen door naar 2020. Binnen de exploitatie is het budget voldoende voor het gewone onderhoud en de overige exploitatielasten. In 2019 waren er veel storingen en schades aan bestaande openbare verlichting. Daarnaast was er een nagekomen nota over onderhoud van 2018. We gaan ervan uit dat dit incidenteel is. Het nieuwe beleidsplan geeft inzicht in de komende investeringsbehoefte. In de begroting 2020 namen we een bedrag van € 1.020.000 op voor de vervanging van masten en armaturen in de jaren 2020 tot en met 2023.

Beleidskader
We beheren en onderhouden op een gedifferentieerde wijze de wegen op basis van een wegcategorisering. De gemeenteraad stemde op 23 april 2018 in met deze aanpak. Veiligheid en goede bereikbaarheid van de weggebruikers in het buitengebied en een goede bereikbaarheid naar en van de kernen willen we waarborgen.

Beheer en kwaliteitsniveau onderhoud
De wegen onderhouden we op een minimum niveau om kapitaalvernietiging te voorkomen. Jaarlijks voeren we, aan de hand van inspecties, onderhoud uit aan onze wegen.

Gerealiseerd in 2019
De reconstructiewerkzaamheden aan de Ooldselaan in Laren voerden we uit. We pasten diverse snelheidsremmende maatregelen toe en verbeterden de fietsveiligheid. In november 2019 voerden we onderhoud uit aan de Kwinkweerd (Lochem) voor ruim € 100.000. Het was niet langer verantwoord om dit uit te stellen. We informeerden de raad daarover via een memo. Ook verrichtte CirculusBerkel onderhoud uit aan diverse asfaltwegen, klinkerwegen en onverharde wegen. De uit de inspecties naar voren gekomen, noodzakelijke reparaties pakten ze op, evenals de reguliere klachten en meldingen

Financiën
De raad stelde € 1.000.000 beschikbaar, om de verschillende wegcategorieën voor 10 jaar (vanaf 2018) in te richten conform uitgangspunten en kwaliteitsniveau.
Op grond van het raadsbesluit is het jaarbudget à € 1.275.000 (€ 1.375.000 in de komende 10 jaar) verdeeld in:

• Een investeringsdeel voor de wegreconstructies bestaande uit € 500.000 per jaar, aangevuld in de komende 10 jaar met € 100.000 per jaar. Totaal dus een investering van € 600.000, per jaar.
• Een exploitatiedeel voor groot en klein onderhoud bestaande uit € 775.000 per jaar.

Beleidskader
Er zijn geen veranderingen.

Beheer en kwaliteitsniveau onderhoud
Er is een werkprogramma en een beheerplan om op verantwoorde wijze te komen tot een noodzakelijk herstel van de aanwezige bruggen en duikers in onze gemeentelijke wegen. Jaarlijks, voeren we, aan de hand van inspecties, onderhoud uit aan onze gemeentelijke kunstwerken. We hanteren daarbij de minimumeisen voor een technisch en verantwoord beheer, waarbij veiligheid , duurzaamheid, comfort en aanzien een rol spelen. Een en ander baseren we op de richtlijnen van het CROW. Er zijn in de gemeente 25 bruggen en 146 duikers aanwezig.

Gerealiseerd in 2019
Het beheer van de civieltechnische kunstwerken ligt bij de afdeling BuitenRuimte van CirculusBerkel.
Het herstel van een hekwerk in Gorssel voerden ze in 2019 uit.

Financiën
De beschikbare budgetten zijn toereikend voor de uit te voeren werkzaamheden.

Beleidskader
Er zijn geen grote veranderingen. Het IBOR stelde de raad begin 2019 vast..

Beheer en kwaliteitsniveau onderhoud
Het beheer en onderhoud van het openbaar groen voert CirculusBerkel uit. In 2019 zijn, naar aanleiding van de structurele bezuiniging op het onderhoud openbaar groen, de plantsoenen in de dorpskernen en doorgaande wegen onderhouden op kwaliteitsniveau B. Dit onderhoudsniveau B pasten we al toe in de woonwijken. Alleen de industrieterreinen worden op kwaliteitsniveau C onderhouden.
We hebben het kwaliteitsniveau B op meerdere plekken als basis gehanteerd. Industrieterreinen op niveau C en centra op A. In het kader van burger- en ondernemersparticipatie bezien wij op welke wijze, een mogelijk hoger liggend onderhoudsniveau binnen gelijkblijvende financiële middelen kan worden bereikt.

Gerealiseerd in 2019
De afgelopen periode voerden we op diverse locaties in de gemeente grote herplantprojecten (incl. inboet bomen) uit. In het voorjaar van 2019 plantten we circa 70 bomen aan. In 2019 zijn renovatieprojecten (o.a. Smeenkskamp Epse, Dorrewold,Gorssel en Beukenlaan Barchem) uitgevoerd.

Het doel van project Duurzaam Beheer Laanbomen Buitengebied is bouwen aan een toekomstig landschap, wat ruimte geeft om de landschapskenmerken te versterken en daarmee de waarde van het landschap te vergroten. Met het goed onderhouden en waar nodig kappen en herplanten van bomen langs de wegen in het buitengebied, kunnen we van ons landschap blijven genieten. Goed onderhoud betekent waarborgen van de verkeersveiligheid voor de weggebruiker en het nemen van maatregelen ten behoeve van de algemene instandhouding van de boom om uiteindelijk mensen veilig te kunnen laten wonen, werken en recreëren in ons buitengebied.
De raad heeft besloten om de bomen te beheren volgens het maximale scenario. Dat betekent dat we jaarlijks circa 11.500 bomen snoeien en er jaarlijks ongeveer 386 bomen worden gekapt, met name risicobomen.
In 2020 evalueren we het beleid en betrekken we de raad daarbij.

Financiën
Voor de uitvoering van het maximale scenario is er een bruto budget van € 270.000 per jaar voor het duurzaam beheer bomen buitengebied beschikbaar.

Beleidskader
Er zijn geen veranderingen.

Beheer en kwaliteitsniveau onderhoud
Het Afvalwaterketenplan 2016-2020 geeft aan dat Lochem de riolering structureel inspecteert volgens een ingepland schema. Eens per 10 jaar komen alle riolen aan de beurt. Hierdoor is de actuele staat van de leidingen goed in beeld. Er is een Bestuursakkoord Water waaruit blijkt dat Lochem/Zutphen/WRIJ € 2.000.000 moeten besparen (minder-meerkosten). Op dit moment halen we de doelstellingen. Zoals we aangaven is de kwaliteit van het stelsel goed en kunnen we het stelsel met de geplande investeringen op peil houden. De samenwerking met Zutphen en het WRIJ zal zich in de toekomst met name richten op het rioolbeheer. We gaan geen (nieuw) gezamenlijk afvalwaterketenplan maken. Het riool- en gemalenbeheer ligt vanaf 1 januari 2019 (weer) bij de gemeente.

Gerealiseerd in 2019
De zorgtaken afvalwater, grondwater en hemelwater voerden we conform de exploitatie budgeten uit. Er zijn diverse onderhoudswerkzaamheden aan de kolken, de gemalen en aan de Iba’s verricht. De geplande werkzaamheden aan de hoofdriolering realiseerden we. De voorbereidende werkzaamheden aan het project Douglaslaan te Gorssel zijn in volle gang. In 2019 zijn de vervangingsinvesteringen onder andere gebruikt voor de voorbereiding van Traverse Zuid te Eefde, reconstructie Douglaslaan e.o. te Gorssel, aanleg hemelwaterriool Graafschapterrein te Lochem en voor het vervangen van de persleiding Kwinkweerd/Ampsenseweg te Lochem. De uitvoering van Traverse Zuid, Graafschapterrein, Douglaslaan vindt plaats in 2020 en 2021. De persleiding vervangen we in 2020.

Financiën
De werkzaamheden zijn binnen de voor 2019 beschikbare gelden gebleven.

Beleidskader
De beleidsuitgangspunten in het speelruimtebeleid gemeente Lochem 2011-2020 zijn ongewijzigd. Ook is de, in 2016 vastgestelde subsidieregeling speelruimtebeleid 2016-2021, vastgesteld.

Beheer en kwaliteitsniveau onderhoud
Speeltoestellen dienen te voldoen aan de veiligheidsnormen volgens het Warenwetbesluit attractie- en speeltoestellen. Op speeltoestellen is een Europese norm van toepassing, namelijk NEN-EN 1176

Gerealiseerd in 2019
In 2019 lag de nadruk op het in stand houden van bestaande locaties en het reageren op meldingen en vragen over speelplekken. Een grote verandering heeft plaatsgevonden in Epse bij de speelplek Korenkamp. De speeltuinvereniging heeft deze speelplek grotendeels vernieuwd en uitgebreid.
We werken integraal aan het realiseren van speellocaties in nieuwbouwprojecten zoals Heideveld Harfsen en Bosstaete Lochem.

Financiën
Het speelruimtebeleid voerden we in 2019 uit binnen de financiële kaders.

Beleidskader
Op de eerste plaats vormt het Meerjarig Onderhoudsplan gebouwen (MOP) een belangrijk beleidskader voor het onderhoud van onze gebouwen. Dit meerjarenplan beschrijft de gewenste staat van onderhoud, hoe deze te bereiken dan wel te handhaven is en wat de daarvoor benodigde financiële middelen zijn. Gebouwen kunnen op verschillende kwaliteitsniveaus worden onderhouden. Onze gebouwen worden op basis van de zogeheten conditiescore 3 onderhouden. Conditiescore 3 staat voor een redelijk onderhoudsniveau. Minimaal eens per 5 jaar inspecteren we de staat van onderhoud van de gebouwen opnieuw en vertalen we naar het MOP. Hiermee voldoen wij aan de richtlijn van het BBV om inzicht te hebben in de financiële positie en eventuele risico’s te beheersen.

Op de tweede plaats heeft het gemeentelijk accommodatiebeleid strategische invloed op de wijze waarop we het onderhoud vorm geven. In het accommodatiebeleid (2014) kozen we het uitgangspunt dat de gemeente een terugtredende rol heeft bij het beheer en onderhoud van gebouwen. Het raadsbesluit van juni 2016, waarin binnen het accommodatiebeleid tot een pakket aan bezuinigingsmaatregelen is besloten, heeft dit versterkt. Wij voeren met diverse vertegenwoordigers in alle kernen overleg plaats om de bezuinigingen op de goede manier te vertalen. Dit kan in situaties leiden tot verzoeken om bijvoorbeeld vernieuwing of verduurzaming van (maatschappelijk) vastgoed, zodat het beheer en de exploitatie van het vastgoed efficiënter worden. Dit proces loopt volgens afspraak continu door tot ongeveer 2022.

Beheer en kwaliteitsniveau onderhoud
Uitgangspunt voor het onderhoud is de conditiemeting op basis van de NEN 2767: een “redelijk tot goede staat van onderhoud (conditiescore 3)”.

Gerealiseerd in 2019
In het voorjaar van 2019 stelde de raad een nieuwe versie van het MOP vast. De resultaten van de bezuinigingstaakstelling, btw en indexeringswijzigingen hebben wij hierin meegenomen. Ook voldoet het MOP en de toepassing ervan geheel aan het BBV.
Naast het normale onderhoud dat aan de gebouwen heeft plaatsgevonden, hebben wij in 2019 veel aandacht besteed aan afstemming met de Stichting De Beemd over een juiste demarcatie van verantwoordelijkheden èn verduurzamingsmogelijkheden.

Financiën
Voor zover het om groot onderhoud van gebouwen gaat, bekostigen wij dit uit de voorziening onderhoud gebouwen. De omvang van de voorziening moet toereikend zijn om het toekomstig geplande onderhoud op elk moment in de tijd ten laste van de voorziening te kunnen brengen. Daarbij is het niet toegestaan dat de voorziening een negatieve stand vertoont. Het klein, dagelijks, onderhoud bekostigen wij uit de gemeentelijke exploitatie.

Inleiding
Voor de uitvoering van de programma’s zijn financiële middelen nodig. Om tijdig en tegen gunstige tarieven gelden aan te trekken of uit te zetten is de uitvoering van de treasuryfunctie belangrijk.


Schatkistbankieren
De decentrale overheden zijn verplicht om overtollige financiële middelen bij het rijk uit te zetten en ontvangen op de deposito’s een rentevergoeding die gelijk is aan de rentes die de Nederlandse staat betaalt op leningen die ze op de markt aangaat. Alleen de overtollige middelen die het bedrag van
€ 654.109 (is het drempelbedrag voor de gemeente Lochem) te boven gaan, moeten bij het rijk gestald worden. Voor de uitzettingen bij het rijk is geen rentevergoeding ontvangen.


Financiering
Opgenomen vaste geldleningen
De opgenomen vaste geldleningen hebben op 1 januari 2019 een boekwaarde van
€ 17.924.418. In 2019 is hierop € 2.806.078 afgelost en aan rente is € 447.501 betaald.
De leningen hebben op 1 januari 2019 een gemiddeld gewogen rentepercentage van 2,55% (1,68% in 2018). Er is een nieuwe lening aangegaan van € 10 miljoen met een looptijd van 5 jaar en een rentepercentage van 0% per jaar.

Opgenomen kortlopende geldleningen
In het begrotingsjaar is gemiddeld € 10,5 miljoen aan kortlopende geldleningen aangetrokken. Deze financiering heeft door de negatieve rentepercentages € 26.328 aan rentebaten opgeleverd.

Kasgeldlimiet
De kasgeldlimiet voor het jaar 2019 bedraagt € 7,4 miljoen. Tot het bedrag van de kasgeldlimiet mogen kortlopende geldleningen worden aangetrokken. De kasgeldlimiet is alleen in het 1e kwartaal overschreden.


Renteresultaat taakveld treasury 2019
In onderstaand overzicht zijn de werkelijke rentelasten/baten en de aan de taakvelden toegerekende rentelasten weergegeven. Voor de aan de taakvelden toegerekende rente is het begrote rente-omslagpercentage van 0,5% gehanteerd. De grondexploitaties zijn belast met een rentepercentage van 0,76% (2018: 0,73%).

Bedragen in €
Bepaling renteresultaat 2019
Externe rentelasten
De externe rentelasten over de korte en lange financiering	447.501
De externe rentelasten korte financiering	0
		447.501
Rentebaten, verstrekte geldleningen aan:
Vitens	-5.168
St. Gorsselse zwembaden	-28
't Trefpunt	-4.293
Svn Duurzaamheidslening	-2.565
Duurzaamheidslening revolving fund	-415
Svn Starters	-52.355
Svn blijverslening/Toekomst bestendig wonen	-18
		-65.292
De externe rentebaten kort financiering		-26.328
Totaal door te rekenen rente		355.881
De rente die aan grondexploitaties moet worden doorberekend	-135.393
De rente van projectfinanciering die aan het betreffende taakveld moet worden toegerekend	0
		-135.393
Aan taakvelden toe te rekenen rente		220.488
Toegerekende rente aan taakvelden (programma's incl. overhead)		427.262
Renteresultaat op het taakveld treasury		-206.774

 

Organisatie
De ambtelijke organisatie is ingericht volgens het directiemodel. De directie heeft beslissingsbevoegdheid. Het managementteam (MT) heeft naast adviserende bevoegdheden, een informatie- en afstemmingsfunctie.

Indicator	Realisatie 2018	Ambitie 2019	Realisatie 2019	Onderbouwing van de waarde
Formatie	5,2	6,1	6,7	Aantal fte per 1.000 inwoners
Bezetting	4,5	5,5	45,9	Aantal fte per 1.000 inwoners
Apparaatskosten	492	525	569	Kosten (euro) per inwoner
Externe Inhuur	21,7	9,8	12,93	Kosten % van de totale loonsom + totale kosten inhuur externen
Overhead	9,8	10,4	11,56	Percentage van de totale kosten

De stijging van de indicatoren is het gevolg van:

• Uitbreiding slagvaardige organisatie
• Verdere implementatie van ’t Baken (inclusief de ondersteunende taken)
• Loonstijging cao-afspraken
  

Personeel
Vanaf 1 januari 2020 geldt de Wet Normalisering Rechtspositie Ambtenaren (WNRA). Deze wet zorgt ervoor dat ambtenaren zoveel mogelijk dezelfde rechten en plichten krijgen als werknemers in het bedrijfsleven.
In het verslagjaar hebben wij alle lokale personeelsregelingen en het personeelsbeleid aangepast aan de nieuw wet. Alle medewerkers hebben een arbeidsovereenkomst gekregen.


Integriteit
In 2018 hebben de coördinator integriteit en de vertrouwenspersonen alle afdelingen bezocht. Als vervolg hierop hebben wij in 2019 het beleid nog eens onder de aandacht gebracht via Intranet. Dit om ook zichtbaar te blijven in de organisatie.
In verband met de WNRA is het beleidsplan integriteit technisch aangepast op de nieuwe regelgeving.
Integriteit bespreken we ook bij het afleggen van de eed of belofte door nieuwe medewerkers. Ook in 2019 is dit gebeurd. Er is gesproken over integriteit en de Lochemse afspraken, die staan in de brochure ‘vertrouwen en verantwoordelijkheid’.


Informatievoorziening
Om richting te geven aan de Informatievoorziening hebben wij in 2019 onze visie geüpdatet. Door het introduceren van Zivver, maar ook door de computer hack, is ons informatiebewustzijn toegenomen. Daarnaast is er in 2019 organisatorisch veel veranderd, zo zijn bijvoorbeeld de taken van het Plein teruggekomen en is de afdeling ‘t Baken operationeel geworden. Dit heeft haar uitwerking gehad op onze informatievoorziening, gegevensbescherming en informatiebeveiliging. Tenslotte gaan we onverminderd door met de voorbereiding op de komst van de Omgevingswet in 2021.


Inkoop
De prioriteit heeft in 2019 gelegen bij het optimaliseren van het inkoop- en contractproces in LeX en het invoeren van de contract- en verplichtingenregistratie in Key2Financiën.
Er is ingezet op Maatschappelijk Verantwoord inkopen en meer specifiek Social return en circulair inkopen. Op 14 januari 2020 heeft de raad de Beleidsnota Maatschappelijk Verantwoord inkopen vastgesteld. Op 2 oktober heeft het College besloten tot deelname aan het Convenant Uniformering Social Return Oost Nederland.
Er zijn diverse trainingen op het gebied van (circulair) inkopen georganiseerd voor inkopers en budgethouders.

Een verbonden partij is een partij waarmee de gemeente samenwerkt. Privaatrechtelijk of publiekrechtelijk. Wanneer de gemeente een bestuurlijk- én een financieel belang heeft moet zij zich daarover verantwoorden in de paragraaf Verbonden Partijen.

Een bestuurlijk belang betekent dat de gemeente zeggenschap heeft, door vertegenwoordiging in het bestuur en/of door stemrecht. Het financiële belang is het bedrag waarvoor de gemeente financieel verantwoordelijk is. Dit betekent ook dat de gemeente financieel aansprakelijk is (voor haar deel in de samenwerking). Bijvoorbeeld als er schulden zijn of de organisatie failliet gaat.

Deze paragraaf geeft een overzicht van de verbonden partijen van de gemeente.

Visie en beleidsvoornemens omtrent verbonden partijen
De nota Verbonden Partijen is op 5 maart 2018 door de gemeenteraad vastgesteld. De nota geeft informatie over verbonden partijen. Op welke wijze sturing plaatsvindt en een beleidskader. Zowel voor de samenwerking met bestaande partijen als zowel voor nieuwe samenwerkingsverbanden.

Bij de grondexploitaties hebben we te maken met regels waaraan de exploitatieberekeningen en de verslaglegging daarvan moeten voldoen. Deze regels komen bijvoorbeeld uit het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) en de nota Grondbeleid gemeente Lochem 2017-2020. In de regels staat onder andere welke kosten in de grondexploitatie mogen zitten, het rentepercentage, de presentatie van eindresultaten, disconteringsvoet, winstneming c.a.

Op 18 januari 2018 stelde de gemeenteraad de nota Grondbeleid gemeente Lochem 2017-2020 vast. Het grondbeleid van een gemeente is een instrument om ruimtelijke doelstellingen te bereiken. De doelstellingen kunnen zijn op het terrein van volkshuisvesting, ruimtelijke ordening, economische ontwikkeling en openbare ruimte, infrastructuur, recreatie en natuur.

De voormalige Nog Niet in Exploitatie Genomen Gronden (NIEGG’s) staan per 2016 tegen de boekwaarde op de balans (materiële vaste activa ). Hiervoor geldt dat uiterlijk 31 december 2019 de marktwaarde getoetst moet zijn. De marktwaarden van deze gronden tegen de dan geldende bestemming moeten in overeenstemming zijn met de boekwaarden. Het gaat om de volgende complexen: Lochem-Oost, Diekink en Eefde-Noord.
De complexen Lochem-Oost en Eefde Noord staan al tegen marktwaarde op de balans. De boekwaarde van deze complexen zijn respectievelijk € 4,50 per m² en € 4,02 per m².


Diekink
Op de balans staat het complex Diekink. Dat is de locatie waar de gemeente Lochem een nieuw industrieterrein gaat maken. Dit complex behoorde tot de zogeheten NIEGG’s. Sinds de wijziging van het BBV staat het complex Diekink tegen de boekwaarde van € 4,2 miljoen op de balans. Per 31 december 2019 mag dat niet meer van het BBV. Er is nog geen raadsbesluit over het in exploitatie nemen van de gronden. Dit complex moet daarom per 31 december 2019 op de balans komen te staan tegen de marktwaarde bij huidige bestemming. Een taxateur heeft deze waarde bepaald op € 1,355 miljoen. Voor de afwaardering maken we een verliesvoorziening € 2,845 miljoen. Dit komt ten laste van het resultaat. In het najaar van 2020 gaan we besluiten over het bestemmingsplan en grondexploitatie van Diekink. Dan passen we de verliesvoorziening die we nu gemaakt hebben weer aan. Dat levert dan weer een voordeel op.


Vennootschapsbelasting
Een item in overheidsland is de vennootschapsbelasting. Over boekjaar 2019 hebben we een schatting gemaakt van de last die op het resultaat over 2019 drukt als gevolg van deze belastingheffing. De berekening toont aan dat wij over 2019 geen bedrag aan vennootschapsbelasting moeten betalen.

Actieve Grondexploitaties
Bij het maken van de jaarrekening 2019 kijken we, behalve terug op 2019, ook vooruit naar de berekeningen van onze grondexploitaties. Dit doen we om het meerjarig proces van de grondexploitatie te controleren en bij te stellen. We kijken terug en geven verantwoording over de uitgaven en inkomsten van de grondexploitaties in het jaar 2019. Deze vergelijken we met de berekeningen van de grondexploitaties die we vorig jaar gemaakt hebben per 1 januari 2019.

Bij het vooruit kijken maken we bijgestelde berekeningen waarbij de startdatum 1 januari 2020 is. Daarbij gebruiken we de cijfers van 2019 en kijken we naar een aantal aspecten. Dit zijn onder andere de fasering, rente, inflatie, et cetera. De uitkomst van de nieuwe berekening is dan een zo actueel mogelijke inschatting van het geraamde resultaat van de grondexploitatie. Dat kan een winst zijn maar ook een verlies. Omdat het gaat om het inschatten van gebeurtenissen die nog moeten plaatsvinden, is het zo dat hoe later of iets plaatsvind, hoe moeilijker deze gebeurtenis is in te schatten.

In de berekeningen houden we rekening met de rentebijschrijving, prijsstijging en opbrengstenstijging. In de berekeningen van 2019 is de rekenrente 0,76%. Vorig jaar rekenden we met bijna eenzelfde percentage, namelijk 0,73%.
Het rentepercentage berekenen we op basis van de verhouding van het eigen vermogen en het totaal vermogen per 1 januari 2019. Na de jaarrekening komt het nieuwe rentepercentage beschikbaar. In de Bestuursrapportage van 2020 komen we terug op de wijziging van het rentepercentage.
Voor de bepaling van het te hanteren percentage kostenstijging keken wij naar verschillende indices en prognoses van derden. Gelet hierop hanteren we voor kostenstijging 2 %.
De disconteringsvoet is 2%. De disconteringsvoet gebruiken we om de contante waarde van de eindresultaten te bepalen.


Totaaloverzicht

Complex	Boekwaarde 1-1-2019	Van gronden in voorraad	Investeringen	Inkomsten	Ten laste (+)/gunste(-) van het resultaat	Nog te  ontvangen	Boekwaarde 31-12-2019
Aalsvoort West	639	-	60	-	60		639
Stijgoord	3.091	-	67	933	-64		2.290
TKF	2.875	-	57	2.108	-		825
Subtotaal	6.606	-	185	3.041	-4	-	3.754
Exel II fase 2	147	-	14	134	26		-
Van Disselweg	418	-	77	860	-364		-
Harfsen West	1.318	-	187	768	-162		899
Barchem Zuid	1.388	-	22	-	-		1.411
Gasfabriek	1.948	-	15	-	-		1.963
Clusterlocatie Exel	274	-	10	-	-		284
Detmerskazerne	1.513	-	92	-	-		1.605
Propschool	-51	-	50	216	-217		-
Kop van Oost	221	-	138	13	-		345
Almen Zuid totaal	1.338	-	36	637	-		737
v.d. Hoevenschool Epse	-	-	101	239	-137		-
Etalage n.d. Toekomst	2.694	-	161	17	-		2.839
Subtotaal	11.209	-	904	2.883	-854	-	10.083
Totaal actieve bouw-grondexploitaties	17.815	-	1.088	5.924	-858	-	13.837
Totaal particuliere grondexploitaties	26	-	138	-	91	57	16
Totaal	17.841	-	1.226	5.924	-767	57	13.853

Complex	Boekwaarde              31-12-2019	Voorziening verlieslatend complex 1-1-2019	Mutatie voorziening verlieslatend complex ten laste (+)/gunste (-) van het resultaat	Voorziening verlieslatend complex                         31-12-2019	Balanswaarde         1-1-2019	Balanswaarde         31-12-2019	Nog te maken kosten	Nog te ontvangen opbrengsten	Verwacht eindsaldo op basis van ramingen 1-1-2020
Aalsvoort West	639	-	-	-	639	639	1.202	3.548	overschot	1.707
Stijgoord	2.290	-	-	-	3.091	2.290	685	3.060	overschot	85
TKF	825	17	77	94	2.859	731	361	1.087	tekort	-100
Subtotaal	3.754	17	77	94	6.589	3.660	2.249	7.695		1.692
Exel II fase 2	-	29	-29	-	117	-	-	-		-
Van Disselweg	-	-	-	-	418	-	-	-		-
Harfsen West	899	-	-	-	1.318	899	713	2.279	overschot	667
Barchem Zuid	1.411	792	25	817	596	594	299	860	tekort	-850
Gasfabriek	1.963	597	34	630	1.351	1.333	179	1.460	tekort	-683
Clusterlocatie Exel	284	-	-	-	274	284	971	1.449	overschot	194
Detmerskazerne	1.605	-	-	-	1.513	1.605	1.599	3.431	overschot	227
Propschool	-	-	-	-	-51	-	-	-		-
Kop van Oost	345	2.150	434	2.585	-1.929	-2.239	7.123	4.514	tekort	-2.955
Almen Zuid totaal	737	205	13	218	1.133	520	276	784	tekort	-229
v.d. Hoeven- school Epse	-	-	-	-	-	-	-	-		-
Etalage n.d. Toekomst	2.839	1.439	-40	1.399	1.255	1.440	466	1.773	tekort	-1.532
Subtotaal	10.083	5.212	436	5.649	5.997	4.435	11.627	16.549		-5.161
Totaal actieve bouw- grondexploitaties	13.837	5.229	514	5.743	12.586	8.094	-	-		-
Totaal particuliere grondexploitaties	16	-	-	-	26	16	-	-		-
Totaal	13.853	5.229	514	5.743	12.612	8.111	-	-		-

Tussentijdse winstneming
In de nota Grondbeleid gemeente Lochem 2017-2020 staat dat we voor de tussentijdse winstneming de methode Percentage of Completion (POC) methode toepassen. Dat deden we ook in 2019. Ook sloten we twee grondexploitaties af met een winst. Ook die verwerkten we in het overzicht.

Overzicht verliesvoorzieningen vs winsten grondexploitaties	Bedragen in €
	stand van zaken tussentijdse winstnemingen 1-1-2019	mutaties tussentijdse winstnemingen 2019	stand van zaken tussentijdse winstnemingen 31-12-2019
Aalsvoort West	2.297.110	-/- 60.218	2.236.892
Stijgoord	-	64.338	64.338
TKF	-	-	-
Exel II fase 2	-	-	-
Van Disselweg	1.194.155	364.132	1.558.287
Harfsen West	642.090	161.901	803.991
Barchem Zuid	-	-	-
Gasfabriek	-	-	-
Clusterlocatie Exel	-	-	-
Detmerskazerne	-	-	-
Propschool	263.737	216.689	480.426
Kop van Oost	-	-	-
Almen Zuid totaal	-	-	-
v.d. Hoevenschool Epse	-	137.176	137.176
Etalage n.d. Toekomst	-	-	-
Totaal actieve bouw-grondexploitaties	4.397.091	884.018	5.281.109

Verliesvoorziening
Daar waar er grondexploitaties met winsten zijn, is de kans groot dat er ook grondexploitaties met verliezen zijn. Vaak zijn dit grondexploitaties waarbij er sprake is van herstructurering van bestaande gebieden. Als er een tekort op de grondexploitatie wordt voorzien, is het nemen van maatregelen gebruikelijk. Naar goed koopmansgebruik pak je het verlies op het moment dat het bekend is. Wij doen dat door het instellen van een verliesvoorziening. Dit is het deel van de reserves dat je reserveert voor het dekken van het verlies.

Overzicht verliesvoorzieningen vs winsten grondexploitaties	Bedragen in €
	stand van zaken verliesvoorziening      1-1-2019	mutaties verliesvoorziening 2019	stand van zaken verliesvoorziening 31-12-2019
Aalsvoort West	-	-	-
Stijgoord	-	-	-
TKF	16.623	77.134	93.757
Exel II fase 2	29.300	-/- 29.300	-
Van Disselweg	-	-	-
Harfsen West	-	-	-
Barchem Zuid	792.242	24.538	816.780
Gasfabriek	596.691	33.517	630.208
Clusterlocatie Exel	-	-	-
Detmerskazerne	-	-	-
Propschool	-	-	-
Kop van Oost	2.150.311	434.484	2.584.795
Almen Zuid totaal	204.760	13.127	217.887
v.d. Hoevenschool Epse	-	-	-
Etalage n.d. Toekomst	1.439.001	-	1.439.001
Totaal actieve bouw-grondexploitaties	5.228.928	553.500	5.782.428

Verkopen
In de onderstaande tabel staan de in 2019 geraamde verkopen in aantallen woningen of vierkante meter. De basis hiervoor zijn de grondexploitatieberekeningen van begin 2019. De werkelijke verkopen in 2019 staan daar tegenover. In de tabel staan ook de uitgangspunten van de geraamde verkopen van de bouwkavels vanaf 2020. De tabellen zijn gesplitst in woningbouw en bedrijventerreinen.

Overzicht verkopen bedrijventerreinen Grondexploitaties gemeente Lochem
Plan	jaar	2019 Raming	2019 Gerealiseerd	Nog verwacht (nog te verkopen)	In optie (overeenstemming)
Aalsvoort West	m2 x € 1.000	7.473 934	- -	28.326 3.541	19.476 2.435
Stijgoord	m2 x € 1.000	5.348 802	6.181 933	19.557 3.043	2.821 423
TKF	m2 x € 1.000	16.870 2.109	16.862 2.108	5.882 750	5.882 750

Overzicht verkopen woningen
Grondexploitaties gemeente Lochem
Plan	jaar	2019		nog verwacht	in optie
		raming	gerealiseerd	(nog te verkopen)	(overeenstemming)
Almen Zuid	stuks	1	1	1	1
	€ *1000	154	116	154	154
Het Erf Almen	stuks	6	4	5	5
	€ *1000	540	519	634	634
Barchem Zuid	stuks	9	-	17	16
	€ *1000	378	-	859	756
Harfsen West	stuks	9	5	18	7
	€ *1000	1.212	768	2.063	665
Etalage naar de Toekomst	stuks	-	-	1	1
deelplan 4	€ *1000	-	-	410	410
Etalage naar de Toekomst	stuks	-	-	24	24
deelplan 5	€ *1000	-	-	1.200	1.200
Detmerskazerne	stuks	17	-	80	-
	€ *1000	669	-	3.345	-
Clusterlocatie Exel	stuks	-	-	24	-
	€ *1000	-	-	1.364	-
Gasfabriek	m²	1	-	1	1
	€ *1000	1.435	-	1.435	1.435
Kop van Oost	stuks	-	-	124	-
	€ *1000	-	-	4.190	-
v.d. Hoevenschool Epse	stuks	-	1	-	-
	€ *1000	-	239	-	-

 

Risicoanalyse
In 2019 maakten we een verbeterslag in de risicoanalyse en -management van de grondexploitaties. Aan de hand van checklists brachten we de risico’s van de grondexploitaties in beeld met de bijbehorende beheersmaatregelen. Om deze risico’s in financiële zin te vertalen maakten we gebruik van de Monte Carlo simulatie. Deze methode bootst het risicoprofiel van de grondexploitatie na en dit gaat in de vorm van een kansverdeling. Die doen we door aan variabelen en parameters in de exploitatie kansverdelingen toe te kennen. Vervolgens bepaalt een computermodel op grond van simulaties de kansverdeling van het financiële projectresultaat. Met een bepaald betrouwbaarheidsgehalte is het mogelijk om het risico van de grondexploitatie te beoordelen.

Bij de risicoanalyse gebruikten we de berekeningen van 1 januari 2019. Het totaalbedrag aan risico’s voor de grondexploitaties ramen we op € 862.000. Jaarlijks gaan we de risico’s monitoren en de financiële gevolgen in beeld brengen.