6. Toelichting op de balans

6.1 Activa

 

Vaste activa

 

•    Immateriële vaste activa
Het verloop van de immateriële vaste activa in 2021 is in onderstaand overzicht weergegeven.

Bedragen x €1.000
Boekwaarde 01-01-2021 Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen Bijdragen van derden Afwaarderingen Boekwaarde 31-12-2021
Kosten van onderzoek en ontwikkeling 26 26
Bijdragen aan activa in eigendom van derden 308 18 290
Totaal immateriële vast activa 334 26 18 290

In de cijfermatige detailverantwoording 2021 staat een overzicht met de stand van de kredieten.

 

Bij kosten van onderzoek en ontwikkeling stond de Herontwikkeling van de Scheggertdijk. Dat is in 2021 overgegaan naar de grondexploitatie en uit de vaste activa gegaan.

 

Bijdragen aan activa van derden.

Bedragen x €1.000
Boekwaarde Investering Afschrijving Boekwaarde
1-1-2021 2021 2021 31-12-2021
2010 VRI N346 Kwinkweerd-Aalsvoort 10 2 8
Voorziening sportacc. Almen 64 5 59
Accommodatieplan Almen 234 11 223
Totaal 308 18 290

•    Materiële vaste activa
Het verloop van de materiële vaste activa in 2021 is in onderstaand overzicht weergegeven. 

Bedragen x € 1.000
Boekwaarde 01-01-2021 Investeringen Des-investeringen Afschrijvingen Bijdragen van derden Af-waarderingen Boekwaarde 31-12-2021 Voorzieningen Balanswaarde 31-12-2021
Investeringen met economisch nut 46.106 913 2.220 2.024 42.775 42.775
Gronden en terreinen 5.162 2.216 2.946 2.946
Woonruimten -
Bedrijfsgebouwen 38.735 766 5 1.656 37.840 37.840
Grond- weg- en waterbouwkundige werken 308 24 284 284
Vervoermiddelen -
Machines, apparaten en installaties 1.258 44 179 1.123 1.123
Overige materiële vaste activa* 643 103 165 582 582
Investeringen met economisch nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven 20.299 11 866 19.443 19.443
Grond- weg- en waterbouwkundige werken 19.328 781 18.547 18.547
Overige materiële vaste activa 971 11 85 896 896
Investeringen met maatschappelijk nut 7.211 851 285 179 8.071 8.071
Maatschappelijk nut vóór 2017
Grond- weg- en waterbouwkundige werken 7.193 851 284 179 7.581 7.581
Overige materiële vaste activa 18 1 17 17
Maatschappelijk nut vanaf 2017
Grond- weg- en waterbouwkundige werken 473 473 473
Overige materiële vaste activa
In erfpacht uitgegeven gronden 3.944 3.944 3.944
Totaal materiële vaste activa 77.560 2.247 2.220 3.175 179 74.232 74.232

Begrotingsrechtmatigheid kredieten

Bij de rechtmatigheidscontrole vormt het begrotingscriterium een belangrijk toetsingscriterium. Kredietoverschrijdingen zijn in principe onrechtmatig. Volgens het toetsingskader van de commissie BBV zijn er situaties denkbaar waarbij de overschrijdingen binnen het door de raad uitgezette beleid en binnen het doel blijven waarvoor het krediet beschikbaar is gesteld. Uit onderstaande opstelling blijkt een aantal kredieten overschreden te zijn. De redenen van overschrijding lichten wij toe. Gesteld kan worden dat de uitgaven passen binnen het beleid en binnen het doel waarvoor het krediet beschikbaar is.

2 0 2 1 - K R E D I E T E N U I T G A V E N
Omschrijving Begroot Werkelijk Restant Toelichting Conclusie
722001 - 2019 Aanpak centrum LCH verkeerscirculatieplan -325.875 -160.993 -164.882 De uitgaven overschrijden met ca. € 165.000 het budget. Hier staat tegenover dat ook de inkomsten hoger zijn. Er resteert per saldo ca. € 80.000. Dit gebruiken wij voor de resterende werkzaamheden groen en parkeervoorzieningen. Past binnen beleid en doel
732001 - 2019 Markt 2 LCH verbouwing 40.000 59.976 -19.976 De uitgaven overschrijden met ca. € 20.000 het budget. Oorzaak is onvoorziene werkzaamheden na sloopactiviteiten en stijging van de bouwkosten door vertraagde opdrachtverstrekking. Past binnen beleid en doel

Wij lichten de begrotingsonrechtmatigheid boven de € 10.000 toe. Bijlage 2 bevat alle toelichtingen op de kredieten. 

 

•    Financiële vaste activa
Het verloop van de financiële vaste activa in het jaar 2021 wordt in onderstaand overzicht weergegeven.

Bedragen x € 1.000
Boekwaarde 1-1-2021 Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen/ aflossingen Afwaarderingen Boekwaarde 31-12-2021
Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen 341 1 342
Leningen aan deelnemingen 143 2.291 143 2.291
Overige langlopende leningen u/g 4.252 365 90 4.526
Totaal financiële vast activa 4.736 2.656 234 7.158

Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen
De samenstelling van deze post is:     

Bedragen x € 1.000
Boekwaarde Boekwaarde
1-1-2021 31-12-2021
NV Bank Nederlandse Gemeenten 150 150
Stadsbank Oost Nederland 53 54
Vitens 5 5
Circulus 59 59
Alliander 73 73
Totaal 341 342

Bank Nederlandse Gemeenten 
Het gemeentelijk aandelenkapitaal bedraagt:
60.138 aandelen nominaal groot € 2,50; geheel volgestort. 

 

Stadsbank Oost Nederland 
De gemeente neemt deel in het aandelenkapitaal, omdat deze bankinstelling diensten verleent aan ingezetenen die schuldhulpverlening nodig hebben of andere ondersteuning om uit financiële nood te kunnen geraken. Per inwoner heeft de gemeente een bedrag van € 1,59 gestort. In 2021 hebben we wat moeten bijstorten omdat het aantal inwoners omhoog is gegaan. 

 

Vitens
De aandelen zijn in de balans opgenomen voor de verkrijgingsprijs van € 5.000. Op 1 januari 2021
bestaat het gemeentelijk aandelenkapitaal uit 32.045 aandelen van nominaal groot € 1,00.  

 

Circulus
De gemeente Lochem neemt deel in het aandelenkapitaal van Circulus-Berkel om samen met de andere aandeelhouders (alleen gemeenten) invloed te hebben op de bedrijfsvoering en de kosten van dienstverlening. 
Het gemeentelijk aandelenkapitaal bestaat uit 751 aandelen van nominaal groot € 1,00. 

 

Alliander
De aandelen zijn in de balans opgenomen voor de verkrijgingsprijs van € 73.000. 
Op 1 januari 2021 bestaat het gemeentelijk aandelenkapitaal uit 522.244 aandelen van nominaal groot € 5,00.

 

Leningen aan deelnemingen

 

Vitens
Dit betreft een lening aan Vitens. Deze is in 2006 ontstaan door omzetting van aandelen in een lening. De lening heeft een looptijd van 15 jaar en wordt lineair afgelost. De rente en aflossing worden ieder jaar op 1 juli voldaan. De rente is het gemiddeld rentepercentage over 10-jaars Nederlandse staatsleningen over de afgelopen 5 kalenderjaren vermeerderd met 100 basispunten. Voor het jaar 2021 bedraagt de rente 1,14%.  In 2021 is de laatste termijn afgelost.

 

Alliander
Het college heeft besloten om Alliander een lening van € 2.290.628 te verstrekken. In de raadsvergadering van 15 november 2021 is de gemeenteraad hier over gehoord en zij hebben geen wensen of bedenkingen afgegeven. In december 2021 is deze lening aan Alliander verstrekt. De looptijd van de lening is 60 jaar, tenzij eerder afgelost of geconverteerd naar aandelen. De rente op deze lening is 2,075% en wordt elke 10 jaar vastgezet. 

 

Overige langlopende leningen u/g

Bedragen x € 1.000
Boekwaarde 01-01-2021 Verstrekkingen 2021 Aflossing 2021 Boekwaarde 31-12-2021
Lening SCC 't Trefpunt 143 143
SVN Startersfonds 2.936 39 2.975
SVN duurzaamheidslening 648 648
Revolving Fund Lening Lochem Energie 1e lening 13 3 11
SVN blijverslening/Toekomstbestendig wonen 249 300 549
Revolving Fund LochemEnergie lening 2017, 2e lening 17 2 15
Revolving Fund Zwembad Laren lening 2017 18 2 15
Revolving Fund Lochem Energie Waterkracht 2019 1 1
Revolving Fund Witkampers renovatie voetbalcomplex 2020 24 2 22
Revolving Fund Lochem Energie laadpalen 2020 25 2 22
Revolving Fund St. Belangen Ruitersport Laren 2021 25 2 23
Krediethypotheken Het Baken 178 75 103
Totaal 4.252 365 90 4.526

In 2021 is er een lening aan Stichting Belangen Ruitersport Laren verstrekt. 

 

SVN Starterfonds
De storting in het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting (SVN), onderdeel startersleningen, kan als volgt toegelicht worden:

 

Bedragen x € 1.000
Saldo 1 januari 2021 2.936
Bij:
Rentevergoeding 2021 verstrekte leningen 50
2.986
Af:
Beheervergoeding 2021 11
Saldo 31 december 2021 2.975

Het schuldrestant van de door de gemeente verstrekte startersleningen per 31 december 2021 bedraagt € 2.269.029.
Op 31 december 2021 heeft de gemeente bij het SVN nog een rekening-courant tegoed van
€ 706.101.

 

In 2021 zijn 8 startersleningen verstrekt voor een totaalbedrag van € 152.549. Na de mutaties van 2021 komt het aantal lopende leningen uit op 90.

 

SVN duurzaamheidslening
De storting in het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting (SVN), onderdeel duurzaamheidsleningen, kan als volgt toegelicht worden:    

Bedragen x € 1.000
Saldo 1 januari 2021 648
Bij:
Rentevergoeding 2021 verstrekte leningen 3
651
Af:
Beheervergoeding 2021 3
Saldo 31 december 2021 648

Het schuldrestant van de door de gemeente verstrekte duurzaamheidsleningen per 31 december 2021 bedraagt € 492.267.
Op 31 december 2021 heeft de gemeente bij het SVN een rekening-courant tegoed van € 156.068.
In 2021 zijn geen duurzaamheidsleningen verstrekt. Na de mutaties van 2021 komt het aantal lopende leningen uit op 104.

 

SVN Toekomstbestendig wonen/blijversleningen
De storting in het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting (SVN), toekomst bestendig wonen/blijversleningen, kan als volgt toegelicht worden:

Bedragen x € 1.000
Saldo 1 januari 2021 249
Bij:
Rentevergoeding 2021 verstrekte leningen 2
Storting 300
551
Af:
Beheervergoeding 2021 2
Saldo 31 december 2021 549

Het schuldrestant van de door de gemeente verstrekte leningen per 31 december 2021 bedraagt
€ 346.040.
Op 31 december 2021 heeft de gemeente bij het SVN nog een rekening-courant tegoed van
€ 202.969.
In 2021 zijn 29 leningen verstrekt voor een totaalbedrag van € 140.791. Na de mutaties van 2021 komt het aantal lopende leningen uit op 81.

 

Vlottende activa 

 

•    Voorraden
De in de balans opgenomen voorraden zijn uitgesplitst naar de volgende categorieën:

Bedragen x €1.000
Balanswaarde Balanswaarde
01-01-2021 31-12-2021
Onderhanden werk, waaronder gronden in exploitatie 11.860 11.088
Gereed product en handelsgoederen 6 10
Totaal 11.867 11.098

Bouwgronden in exploitatie 
Van de bouwgronden in exploitatie kan van het verloop in 2021 het volgende overzicht worden weergegeven:

Bedragen x €1.000
complex Boekwaarde 1-1-2021 Van gronden in voorraad Investeringen Inkomsten Ten laste (+)/gunste(-) van het resultaat Nog te ontvangen boekwaarde 31-12-2021
Aalsvoort West 170 - 37 5 18 184
Stijgoord 2.077 - 181 6 - 2.252
Diekink 4.387 77 9 4.455
TKF 1.087 - 72 - - 1.159
subtotaal 7.721 - 368 20 18 - 8.050
Harfsen West 686 - 62 1.316 -165 -403
Barchem Zuid 817 - 186 82 - 922
Gasfabriek 1.194 143 588 750 0
Scheggertdijk 2.242 10 192 2.060
Clusterlocatie Exel 560 - 26 - 587
Detmerskazerne 1.747 - 410 1.377 -39 819
Kop van Oost 2.250 1.781 411 - 3.620
Almen Zuid totaal 294 - 27 156 158 7
Etalage n.d. Toekomst 2.750 - 203 1.453 - 1.500
subtotaal 10.299 2.242 2.850 5.575 703 - 9.112
Totaal actieve bouw-grondexploitaties 18.020 2.242 3.217 5.596 721 - 17.162
Totaal particuliere grondexploitaties 6 - 56 3 48 17 -7
Totaal 18.026 2.242 3.273 5.599 770 17 17.155
Bedragen x €1.000
complex boekwaarde 31-12-2021 Voorziening verlieslatend complex 1-1-2021 mutatie voorziening verlieslatend complex ten laste (+)/gunste (-) van het resultaat Voorziening verlieslatend complex 31-12-2021 Balanswaarde 1-1-2021 Balanswaarde 31-12-2021 nog te makn kosten nog te ontvangen opbrengsten Verwacht eindsaldo op basis van ramingen 1-1-2022
Aalsvoort West 184 - - - 170 184 636 1750 overschot 930
Stijgoord 2.252 - 153 153 2.077 2.100 642 2716 tekort -153
Diekink 4.455 259 203 462 4.128 3.993 3208 7149 tekort -462
TKF 1.159 129 47 177 958 982 108 1061 tekort -177
subtotaal 8.050 388 403 791 7.333 7.259 4.594 12.675 138
Harfsen West -403 - - 686 -403 530 354 overschot 227
Barchem Zuid 922 856 11 867 -39 54 68 105 tekort -867
Gasfabriek 0 600 -600 -
Scheggertdijk 2.060 - - - 2.060 932 3234 overschot 245
Clusterlocatie Exel 587 - - - 560 587 967 1674 overschot 121
Detmerskazerne 819 - - - 1.747 819 2090 2938 tekort 29
Kop van Oost 3.620 2.679 7 2.685 -429 935 3733 4388 tekort -2.685
Almen Zuid totaal 7 218 -129 89 76 -82 249 162 tekort -89
Etalage n.d. Toekomst 1.500 1.424 209 1.634 1.326 -134 358 86 tekort -1.669
subtotaal 9.112 5.777 -502 5.275 3.928 3.837 8.926 12.941 -4.688
Totaal actieve bouw-grondexploitaties 17.162 6.166 -100 6.066 11.260 11.096
Totaal particuliere grondexploitaties -7 - 6 -7
Totaal 17.155 6.166 -100 6.066 11.266 11.089

De waardering van de in exploitatie genomen bouwgronden is gebaseerd op de inzichten van de berekeningen per 1 januari 2022 en de daarbij behorende inschatting van uitgangspunten, parameters en risico’s. Uiteraard betreft dit een inschatting die omgeven is door onzekerheden, die jaarlijks wordt herzien en waarbij de waardering in het komende jaar zowel positief als negatief kan uitvallen. We hebben op basis van de huidige informatie en inzichten de beste inschatting gemaakt voor de waardering van de in exploitatie genomen bouwgronden. 

 

We hanteren de volgende algemene uitgangspunten ten aanzien van onze ramingen:
•    rentepercentage bedraagt 0,95%; 
•    kostenindexatie (inflatiepercentage) bedraagt 2% ;
•    de geraamde verkopen van de bouwkavels zijn gebaseerd op de actuele woonvisie 
      grondprijzen. 

 

Ten aanzien van de geraamde nog te maken kosten hanteren we o.a. de volgende uitgangspunten: 
•    de nog te verwerven gronden per 1 januari 2022;
•    de nog te maken kosten voor bouw- en woonrijpmaken per 1 januari 2022 gebaseerd op 
       actuele ramingen en ervaringscijfer;
•    de nog te maken externe en interne begeleidingskosten en uren per 1 januari 2022;
•    een inschatting van de overige nog te maken kosten per 1 januari 2022.

 

Ten aanzien van de geraamde nog te realiseren opbrengsten hanteren we o.a. de volgende uitgangspunten: 
•    de nog te verkopen bouwkavels per 1 januari 2022;
•    de nog te ontvangen subsidies en bijdragen van derden per 1 januari 2022. 

 

We hebben geen grondexploitatie met een looptijd langer dan de voorgeschreven maximale looptijd van tien jaar. 

 

De risico’s zijn nader toegelicht in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing in het jaarverslag. 
Voor een uitgebreidere toelichting op de “bouwgronden in exploitatie” verwijzen we u naar de paragraaf “Grondbeleid”.

 

Scheggertdijk
De grond in grondexploitatie Scheggertdijk is aangekocht in 2018 en met het instellen van de grondexploitatie is een grofmazige inschatting gemaakt van de kosten voor sanering (€ 330.560) en het bouw- en woonrijp maken (€ 712.770). Doordat Doornberg Recycling per 31-12-2021 nog niet was vertrokken is de gemeente nog niet in staat geweest om vast te stellen of de destijds gemaakte inschatting kosten nog reëel is. De gemeente gaat daarmee aan de slag als de oplevering van de aangekochte grond heeft plaatsgevonden. Naast een risico op hogere kosten bestaat hierdoor ook een risico op een langere doorlooptijd.


Gereed product
Dit betreft de voorraad eigen verklaringen.

 

•    Uitzettingen korter dan één jaar
In onderstaand overzicht wordt een specificatie gegeven van de in de balans opgenomen uitzettingen met een looptijd van één jaar en korter. 

Bedragen x €1.000
Balanswaarde Boekwaarde Voorziening Balanswaarde
31-12-2020 31-12-2021 oninbaarheid 31-12-2021
Vorderingen op openbare lichamen 4.866 5.539 5.539
Rekening-courantverhouding met het Rijk 7.373 10.172 10.172
Rekening-courantverhouding overige niet-financiële instellingen 81 294 294
Overige vorderingen: 4.630 5.529 540 4.989
- algemeen 1.840 2.527 405 2.122
- belastingen 2.790 3.002 135 2.867
Totaal 16.950 27.062 540 20.993

Vorderingen op openbare lichamen
In de vorderingen op openbare lichamen zit begrepen de vordering op de Belastingdienst van de bijdrage 2021 uit het BTW-compensatiefonds groot € 5.074.000. Dit bedrag wordt overeenkomstig de gemaakte afspraken tussen rijk en gemeenten op 1 juli 2022 op onze bankrekening gestort.
        
Rekening-courantverhouding met het Rijk/ Schatkistbankieren
In principe dienen alle overtollige middelen in de schatkist te worden aangehouden. Het saldo op 31 december 2021 is € 10.172.039. Er zijn echter een aantal uitzonderingen. Eén daarvan is het drempelbedrag. Dat is een maximumbedrag (afhankelijk van de omvang van de decentrale overheid) dat gemiddeld per kwartaal buiten de schatkist mag worden gehouden. In 2021 is per 1 juli het drempelbedrag aangepast. Tot 1 juli 2021 was het € 681.915 en vanaf 1 juli 2021 is het 1.818.440. 

 

Het drempelbedrag is bedoeld om het dagelijkse kasbeheer te vereenvoudigen: niet elke laatste euro hoeft in de schatkist te worden aangehouden. Alleen de liquide middelen die boven het drempelbedrag uitgaan in de schatkist moeten worden aangehouden. In 2021 hebben geen overschrijdingen plaatsgevonden van het drempelbedrag. In onderstaande tabel is te zien wat de benutting van het drempelbedrag schatkistbankieren gedurende de vier kwartalen 2021 is geweest:

Bedragen x €1.000
Verslagjaar 2021
Drempelbedrag 682 682 1.818 1.818
Kwartaal 1 Kwartaal 2 Kwartaal 3 Kwartaal 4
Kwartaalcijfer op dagbasis buiten 's Rijks schatkist aangehouden middelen 494 462 432 502
Ruimte onder het drempelbedrag 188 220 1.386 1.316
Overschrijding van het drempelbedrag

Overige vorderingen
Algemeen: 
Het saldo van de algemene debiteuren is op 31 december 2021 € 2.527.000.

 

Belastingen: 
Het saldo van de belastingdebiteuren is op 31 december 2021 € 3.001.646. 
 

•    Liquide middelen
De liquide middelen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde.
De post liquide middelen bestaat uit:

Bedragen x €1.000
Balanswaarde Balanswaarde
01-01-2021 31-12-2021
Liquide middelen
- Kassaldi 1 3
- Banksaldi 451 469
Totaal 452 473

•    Overlopende activa
De post overlopende activa bestaat uit de volgende onderdelen:

Bedragen x €1.000
Balanswaarde Balanswaarde
01-01-2021 31-12-2021
Vooruitbetaalde bedragen 1.242 763
Nog te ontvangen bedragen: 7.515 5.871
- algemeen* 6.019 5.103
- Rijk 1.166 457
- Overige Nederlandse overheidslichamen 330 312
Totaal 8.757 6.634
* Op 31 december 2021 is het saldo van de voorziening particuliere exploitaties € 37.000

In de nog te ontvangen bedragen ‘algemeen’ is per ultimo 2021 een bedrag van € 190.623 opgenomen uit hoofde van verhaalbare kosten als gevolg van faciliterend grondbeleid.

 

Onderstaand zijn de nog te ontvangen bedragen overheidslichamen gespecificeerd. 

Bedragen x €1.000
omschrijving Saldo Af Bij Saldo
01-01-2021 2021 2021 31-12-2021
Rijk: 1.166 1.166 457 457
Suppletie alg uitkering conv explosieven 1.024 1.024 104 104
Alg uitk verrekening voorschotten 143 143 353 353
Overige Nederlandse overheidslichamen: 330 230 212 312
Leerplicht kwal.bijdrgae 32 32
Prov Gld subsidie POP3 korte ketens 100 100
Detachering 17 17
Ondersteuning Plus Ov 4e kw 43 43
Subsidie St. Verenfonds 35 35
Bijdrage Gem. Voorst fietsvoetveer 2 2
Afrekening ODA 33 33
Plus Ov facturen driessen en resultaat 39 39
Doorbelasting regiefunctionaris 7 7 59 59
ROZ Hengelo inzet TOZO beoordelingen 18 18
Doorbelasting aanbesteding e-HRM 5 5
Gem Apeldoorn overschot DUVO-middelen 2021 83 83
Gasverbruik Branink 2021 22 22
Plus OV ondersteuning 4e kwartaal 2021 42 42
Gem Zutphen inzet WSW december 2021 5 5
Totaal 1.496 1.396 668 768

6.2 Passiva


Vaste passiva

 

Eigen vermogen
Het in de balans opgenomen eigen vermogen bestaat uit de volgende posten:

Bedragen x € 1.000
Omschrijving Boekwaarde Resultaat 2020 Dotatie tlv exploitatie Onttrekking ten gunste van exploitatie Boekwaarde
1-1-2021 31-12-2021
Algemene reserve 24.264 6.868 2.379 28.753
Bestemmingsreserves 30.124 3.337 2.816 30.645
Totaal Reserves 54.388 10.206 5.196 59.399
Resultaat na bestemming 7.563 7.563 5.469 5.469
Totaal 61.951 7.563 10.206 10.665 64.867

Algemene toelichting reserves en voorzieningen
Conform artikel 12 van de Financiële verordening van de gemeente Lochem wordt het college opgedragen periodiek een (bijgestelde) nota reserves en voorzieningen aan te bieden met de bedoeling de raad in de gelegenheid te stellen zijn kaderstellende rol te kunnen uitvoeren. Door de vaststelling van de nota reserves en voorzieningen op 9 maart 2020 is aan de gestelde opdracht invulling gegeven.

 

Reserves
De wettelijke voorschriften rondom de reserves
Het BBV maakt in artikel 43 onderscheid in de volgende reserves:
a.    de algemene reserve;
b.    bestemmingsreserves die dienen om ongewenste schommelingen op te vangen in de tarieven die aan derden in rekening worden gebracht, maar die niet specifiek besteed hoeven te worden (de zogenaamde “egalisatie” reserves);
c.    overige bestemmingsreserves (reserves waaraan een bestemming is gegeven).

 

Voor de reserves (artikel 54 van het BBV) geldt dat er in de toelichting op de balans de aard en de reden van elke reserve en de toevoegingen en onttrekkingen daaraan worden toegelicht. In een overzicht wordt per reserve het verloop gedurende het jaar 2020 weergegeven. 

 

Toelichting reserves 

Bedragen x € 1.000
Omschrijving Boekwaarde Toevoeging Onttrekking Boekwaarde
1-1-2021 2021 2021 31-12-2021
Algemene reserve 24.264 6.868 2.379 28.753
Bestemmingsreserve 30.124 3.337 2.816 30.645
1 Reserve afvalstoffenheffing 245 245
2 Reserve rondweg Lochem 2.054 2.054
3 Reserve Wonen 99 38 61
4 Reserve functiegericht wegbeh. 700 100 600
5 Reserve Kop van Oost 53 7 46
6 Reserve Sociaal domein 10 10
7 Reserve kapitaallasten 26.851 672 1.279 26.244
8 Reserve Corona 357 1.920 1.383 894
9 Reserve Sportvoorzieningen 500 500

Algemene reserve

 

Aan de algemene reserve is in 2021 in totaliteit een bedrag gedoteerd van € 6.868.479.
De grootste doteringen betreffen het batig rekeningsaldo 2020 groot € 6.693.790 en de (tussentijdse) winstneming van 2 grondexploitaties gezamenlijk groot € 147.689. 

 

De algemene reserve is aangewend voor een totaalbedrag van € 2.379.446. De grootste aanwendingen zijn:
•    subsidies sportverenigingen € 203.943;
•    dekking overheveling van niet bestede budgetten 2020 € 374.157;
•    voorbereiding omgevingswet € 428.151; 
•    storting in de reserve sportvoorzieningen € 500.000;
•    bijstelling verliesvoorzieningen grondexploitaties € 658.717.

 

Bestemmingsreserves

 

1.    Afvalstoffenheffing
De gelden zijn voornamelijk afkomstig uit oude afrekeningen van de Regio Stedendriehoek, als gevolg van de overdracht van de afvalinzameling naar het voormalig Berkel Milieu, en de dividenduitkeringen van Circulus-Berkel. De reserve dient ter dekking van de kosten voor nieuwe ontwikkelingen op het gebied van de afvalinzameling. Conform begroting is in 2021 € 245.000 toegevoegd.

 

2.    Rondweg Lochem 
Deze reserve is in 2001 ingesteld met als doel een bijdrage aan de provincie te verstrekken voor de aanleg van de noordoostelijke rondweg langs de kern Lochem. In 2021 hebben geen mutaties plaats gevonden.
 

3.    Wonen
In de raadsvergadering van 27 juni 2011 is besloten om deze reserve in te stellen. In deze reserve zijn de nog niet bestede middelen gestort van twee subsidieregelingen in het kader van woningbouwafspraken, te weten het Besluit locatie gebonden subsidies (BLS) en Stimuleringsbijdrage Goedkope Woningbouw (SGW).
De reserve dient voor de bevordering van volkshuisvestingsdoelstellingen. Deze gelden zijn gelabeld via deze bestemmingsreserve vanwege de van kracht zijnde subsidieregeling en het daarmee samenhangende oorspronkelijke doel en de bestedingsverplichting aan volkshuisvestingsdoelstellingen. In 2021 is € 38.057 aan deze reserve onttrokken.

 

4.    Functiegericht wegbeheer
Bij de behandeling van de Kadernota 2018 is deze reserve ingesteld. De reserve is ingesteld om de verschillende wegcategorieën, behoudens de afwegingswegen, de komende 10 jaren (2018-2027) in te richten conform uitgangspunten en kwaliteitsniveau. Onttrokken is het geraamde bedrag van € 100.000.

 

5.    Kop van oost
In de raadsvergadering van 26 juni 2017 is besloten om deze reserve in te stellen. De reserve Kop van Oost en de verliesvoorzieningen met betrekking tot Kop van Oost vormen samen de dekking voor de aanvullende netto gemeentelijke bijdrage van maximaal € 2,7 miljoen, zijnde het tekort, ten einde de ontwikkeling van de Kop van Oost mogelijk te maken. In 2021 is een bedrag van € 6.524 onttrokken.

 

6.     Sociaal Domein
Deze reserve is ingesteld bij de behandeling van de Bestuursrapportage 2015. 
Een deel van het gemeentelijk rekeningsaldo 2016, groot € 2.055.000, is in 2017 toegevoegd aan deze reserve. Met deze reserve worden eventuele exploitatietekorten als eerste opgevangen. In de nota reserves en voorzieningen 2019 is besloten om de reserve per 31 december 2021 op te heffen en het saldo in de algemene reserve te storten. In dit boekjaar is € 9.800 onttrokken.
 
7.    Reserve kapitaallasten
In deze reserve komen de bijdragen van de algemene of bestemmingsreserves ten behoeve van (gedeeltelijke) dekking van investeringen. Deze reserve dient ter dekking van de toekomstige kapitaallasten op basis van eerder genomen raadsbesluiten en is daarmee beklemd. 
In 2021 is de reserve verhoogd met € 134.255 wegens rentetoevoeging. De reserve is daarnaast verhoogd met € 538.000 voor de dekking van de kapitaallasten van de investering reconstructie Markeloseweg. Voor de dekking van kapitaallasten is € 1.278.877 aan de reserve onttrokken. 

 

8.       Reserve Corona
Bij het vaststellen van de Bestuursrapportage 2020 heeft de gemeenteraad besloten tot de vorming van de reserve Corona. In de reserve is € 1.920.000 gestort en er is een bedrag van € 1.382.941 onttrokken. 

 

9.    Bestemmingsreserve sportvoorzieningen
In de raadsvergadering van 29 november 2021 is besloten tot het instellen van de Bestemmingsreserve sportvoorzieningen. Deze reserve dient voor de dekking van gemeentelijke investeringsbijdragen voor investeringen in de aanpassing, uitbreiding of vernieuwing van sportvoorzieningen. Ten laste van de algemene reserve is een bedrag van € 500.000 in deze reserve gestort.  

 

Voorzieningen 

Bedragen x € 1.000
Omschrijving Boekwaarde Toevoeging Vrijval Onttrekking Boekwaarde
1-1-2021 2021 2021 2021 31-12-2021
Voor verplichtingen, verliezen en risico's 762 2.199 46 102 2.814
1 Voormalig bestuurders (herindeling) 1 1 3
2 Voorziening voormalig personeel 46 29 17
3 Voorziening APPA-regeling bestuurders 204 2.198 44 2.358
4 Voorziening gepensioneerde bestuurders 511 17 39 456
Ter egalisering van kosten 2.678 526 387 2.817
5 Voorziening onderhoud gemeentelijke accommodaties 2.678 526 387 2.817
Voor bijdragen aan toekomstige vervangingsinvesteringen waarvoor een heffing wordt geheven 15.642 3.514 2.209 16.946
6 Voorziening vervanging riolering 15.475 3.414 2.097 16.792
7 Voorziening vervanging ondergrondse verzamelcontainers 167 100 112 155
Voor middelen van derden waarvan de bestemming gebonden is 3.330 243 2.855
8 Voorziening egalisatie riolering 3.261 243 718 2.786
9 Voorziening middelen derden(planschade) 69 69
Totaal voorzieningen 22.412 6.482 46 2.698 25.432

Hierna volgt een toelichting op de aanwezige voorzieningen 

 

1. Voormalig bestuurders herindeling 
Deze voorziening is ingesteld bij de behandeling van de begroting 2005 met het doel de kosten te dekken van de bestuurders die als gevolg van de herindeling niet meer als bestuurder in de nieuwe gemeente Lochem zijn teruggekeerd. In 2021 is € 2.500 onttrokken aan de voorziening. En er is € 1.100 gedoteerd. Daarmee staat de voorziening op nul. Met ingang van 2022 zal deze voorziening worden opgeheven en opgaan in de voorziening APPA-regeling bestuurders.

 

2. Voormalig personeel
Deze voorziening is gevormd voor verplichtingen voor personeel die in de WW terecht komen. In 2021 is er € 16.000 onttrokken en heeft er een vrijval van € 29.000 plaatsgevonden.  

 

3. APPA-regeling bestuurders
Deze voorziening vormden we in 2010 voor de APPA-regeling (Algemene pensioenwet politiek ambtsdragers) van gewezen bestuurders. In 2021 is € 44.000 onttrokken aan de voorziening en is een bedrag van € 2.198.000 gedoteerd aan de voorziening. Deze dotatie is gedaan omdat vanaf 2022 de APPA-regeling in eigen beheer is. De extern opgebouwde waarde is overgedragen aan de gemeente om toekomstige verplichtingen te kunnen voldoen.

 

4. Gepensioneerde bestuurders
Voor gepensioneerde bestuurders is in 2010 een voorziening getroffen. Op basis van actuariële berekeningen is in 2021 een bedrag van € 17.000 vrijgevallen. Aan pensioenen is € 39.000 besteed. 

 

5. Onderhoud gemeentelijke accommodaties 
Deze voorziening is in 2009 ingesteld. Het voor het onderhoud van de gemeentelijke accommodaties geldende meerjarig onderhoudsplan (MOP) is herijkt op basis van een aantal, deels wettelijk verplichte, factoren, waaronder: toerekening van indexering en btw en de 5-jaarlijkse technische her inspectie. De financiële gevolgen hiervan zijn vertaald in een raadsvoorstel waarover in 2019 een definitief besluit is genomen bij de Kadernota 2020. In de voorziening is een bedrag gestort van
€ 526.000. Onttrokken is € 387.000.

 

6. Vervanging riolering
In 2021 stelde de raad een nieuw gemeentelijk rioleringsplan 2021-2025 (GRP) vast voor de jaren vanaf 2021. Voor de uitvoering van dit plan werken wij met een voorziening. De voorziening zetten wij in voor toekomstige vervangingsinvesteringen. De kosten voor onderhoud vangen wij op binnen de reguliere exploitatie. 
In 2021 voegden wij € 3.414.000 toe aan de voorziening op basis van het GRP. Onttrokken is een bedrag van € 2.097.000. Op basis van het GRP raamden wij in 2021 een onttrekking van € 2.190.000. Het verschil van € 93.000 betreffen projecten (m.n. Traverse Eefde Zuid) die doorlopen in 2022. 
Voor een nadere toelichting verwijzen wij naar de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen, onderdeel riolering en het overzicht met de stand van de kredieten

 

7. Voorziening vervanging ondergrondse containers
Deze voorziening zetten we in voor de vervanging ondergrondse verzamelcontainers. In het tarief afvalstoffenheffing nemen we een bedrag op voor de toekomstige vervanging van ondergrondse containers. In 2021 is € 100.000 in de voorziening gestort. Dit is gelijk aan het bedrag dat we raamden. Onttrokken is een bedrag van € 112.000. We raamden een onttrekking van € 156.000 op basis van het vervangingsplan. Het verschil van € 44.000 betreffen vervangingen die doorlopen in 2022.
Voor een nadere toelichting verwijzen wij naar de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen, onderdeel ondergrondse verzamelcontainers en het overzicht met de stand van de kredieten.

 

8. Egalisatie riolering 
Jaarlijks rekenen wij via deze voorziening het rekeningresultaat op riolering af. Op basis van het gemeentelijk rioleringsplan 2021-2025 (GRP) zetten we het saldo van de voorziening in om het tarief voor de rioolheffing vanaf 2022 te bevriezen voor vier jaar. In 2021 onttrokken we € 718.000, gelijk aan de raming.  In 2021 is € 243.000 in de voorziening gestort, terwijl dit niet geraamd was. Dit komt met name door een voordeel in de lasten bij kosten onderzoek (€ 111.000) en overige diensten
(€ 76.000): 
-    De rioolreiniging en –inspectie was voordeliger dan begroot. Ook hadden we minder uitgaven aan communicatie, studies en onderzoeken.
-    We hadden minder storingen en reparaties aan de drukrioolunits en gemalen in het buitengebied dan verwacht. Ook waren er minder reparaties en storingen aan vrijvervalrioolaansluitingen. De reiniging van kolken was voordeliger dan begroot.
Voor een nadere toelichting verwijzen wij naar financiële analyse bij Programma 7,taakveld 7.2 Riolering.

 

9. Voorziening afkoopsom planschade
Wij kunnen als gemeente een afkoopsom ontvangen van de initiatiefnemer, voor de afkoop van planschaderisico’s bij ruimtelijke ontwikkelingen. Daarvoor is het nodig dat wij als gemeente een voorziening opnemen, waar we het ontvangen bedrag aan toevoegen. Derden kunnen planschade verzoeken indienen bij bestemmingsplanwijzigingen. Als dit niet binnen 5 jaar na onherroepelijk worden van het betreffende bestemmingsplan gebeurd, dan valt het bedrag dat wij hebben ontvangen vrij en mogen wij het houden. Bij de Bestuursrapportage 2018 (raad 15-10-2018) hebben we hiervoor deze nieuwe voorziening ingesteld. In 2021 hebben er geen mutaties plaatsgevonden.

 

Vaste schulden met een looptijd langer dan één jaar


De onderverdeling van de in de balans opgenomen langlopende schulden en het verloop is als volgt: 

Bedragen x €1.000
Saldo 01-01-2021 Opgenomen Aflossing Saldo 31-12-2021
Onderhandse leningen:
Binnenlandse pensioenfondsen en verzekeringsinstelllingen 1.080 120 960
Binnenlandse banken en oevrige financiële instellingen 19.496 4.425 15.071
Totaal 20.576 4.545 16.031

Voor de opgenomen vaste geldleningen is in het huidige boekjaar € 359.066 aan rente verantwoord. De leningen hebben op 1 januari 2021 een gemiddeld gewogen rente van 1,77% (2020: 1,61%).


Vlottende passiva
Onder de vlottende passiva zijn opgenomen: 

Bedragen x €1.000
Saldo Saldo
01-01-2021 31-12-2021
Schulden <1 jaar 3.658 5.488
- Overige kasgeldleningen
- Banksaldi
- Overige schulden 3.658 5.488
Overlopende passiva 12.058 9.061
- Vooruitontvangen bedragen:
* Het rijk 4.124 2.415
* Overige overheidslichamen 3.420 3.642
* Overige vooruitontvangen bedragen 15
Nog te betalen bedragen 4.515 2.989
Totaal 15.717 14.549

Onderstaand zijn de vooruit ontvangen middelen overheidslichamen gespecificeerd.  

Bedragen x €1.000
Omschrijving Boekwaarde Toevoegingen Onttrekkingen Boekwaarde
01-01-20 2021 2021 31-12-21
Rijk: 4.123 888 2.596 2.415
Min. Infra voorber,begel., toez., geluidsanering 146 146
Uitkoopregeling Dorpsstraat 2b Almen 3 3
RVO regeling EAW 21 21
Min van financiën gemeentelijke hulp gedupeerden toeslagenproblematiek 9 11 20
Min van Infra spec uitk stim verk veiligheidsmaatregelen 518 150 368
Min van VWS restant sportakkoord 2020 12 66 78
Min van Onderwijs OAB restant 2019 en 2020 40 1 41
Min Soc. Zaken TOZO gelden 2020 3.374 2.426 948
Min van Onderwijs Covid-19 onderwijsvertragingen 98 98
Min van Justitie Tijdelijke onderst toezicht en handhaving 87 87
Min van financiën gemeentelijke hulp gedupeerden toeslagenproblematiek
Min Soc. Zaken TOZO gelden 2021 625 625
Overige Nederlandse overheidslichamen: 3.420 460 237 3.642
Aanleg Haven TKF + grondexploitatie TKF subs prov gld (Lochem stad) 715 715
Afvalfonds zwerfafval overschot 13 13
Maatschappelijk opvang beshermd wonen 639 3 635
Verrekening subsidie Lochem Stad 325 325
Waterschap vergoeding bruggen 346 13 332
Transformatiebudget Gemeente Deventer 206 206
Traverse Eefde-Zuid Prov. GLD 439 439
Biodiversiteitsplan Prov GLD 3 3
Aanpak nabo's 2019 Prov GLD 427 275 702
Klompenpaden Prov GLD 34 34
Aardgasvrij Laren fase 2 7 7
Schouwburg ondersteuning corona Prov GLD 100 100
Delta overname boventallig personeel 150 55 95
Bijdrage agro innovatiecoörperatie regio Gemeente Apeldoorn 17 25 42
Vervoer Prov GLD 96 96
Cofinanciering POP3 div gemeentes 6 6
Regiodeal Parkmanagement Aalsvoort 14 14
Regiodeal Smart Grid Kanaalzone 31 31
Veiligheidregio regeling CTB(coronateogangsbewijzen) 13 13
Totaalbedragen 7.543 1.347 2.833 6.057

6.3 Niet uit de balans blijkende verplichtingen/rechten en gebeurtenissen na balansdatum


Langlopende contracten
Voor de schoonmaak is een contract afgesloten in 2017 dat 4 jaar loopt en daarna nog 4 optiejaren heeft. De kosten zijn bij benadering € 100.000 per jaar.

 

Voor de verwijdering van huishoudelijk afval is een contract afgesloten met Circulus-Berkel. Voor 2022 bedragen de kosten circa € 2.888.000.

 

De gemeente Lochem neemt deel in de gemeenschappelijke regeling “Veiligheidsregio Noord en Oost-Gelderland”. Het is een doorlopende overeenkomst en de gemeentelijke bijdrage wordt jaarlijks vastgesteld. Voor 2022 bedraagt de vergoeding € 2.263.000 Daar zit ook de bijdrage in voor de brandweer.

 

De gemeente Lochem neemt deel in de gemeenschappelijke regeling GGD Gelre-IJssel. Het is een doorlopende overeenkomst en de gemeentelijke bijdrage wordt jaarlijks bepaald op basis van het aantal inwoners. Voor 2022 bedraagt de vergoeding € 574.864.

 

Voor de levering van elektriciteit en gas zijn op 1 januari 2018 overeenkomsten aangegaan met De Vrije Energieproducent (DVEP) voor elektra en met Gazprom Energy voor gas. Deze contracten lopen tot en met 2019, met daarna nog vier optiejaren, waar we gebruik van maken. De kosten per jaar zijn afhankelijk van het verbruik. Op basis van een globale schatting bedraagt het jaarbedrag € 400.000.

 

Voor de meetdiensten van de elektriciteit is een contract afgesloten met Joulz voor de periode 2015 tot 2025. De kosten hiervoor bedragen circa € 26.000 per jaar.

 

Voor automatiseringsdoeleinden zijn contracten afgesloten, die jaarlijks opgezegd kunnen worden. 

 

Voor mobiele telefonie is in 2016 een contract afgesloten met een looptijd van 3 jaar. Deze is verlengd voor 3 jaar. De kosten hiervan zijn bij benadering € 30.000 per jaar.

 

Voor de catering is een contract afgesloten per februari 2018, deze loopt 4 jaar en heeft daarna nog 2 optiejaren, waar gebruik van wordt gemaakt. De kosten hiervoor bedragen circa € 40.000 per jaar. 

 

Voor de printers/copiers is een contract afgesloten in 2017 dat 4 jaar loopt met de mogelijkheid van 1 optiejaar. Hiervan zijn de kosten bij benadering € 25.000 per jaar.

 

Het abonnementenbeheer is in 2014 aanbesteed en loopt vanaf 1 januari 2015 voor 4 jaar en heeft daarna nog 4 optiejaren, waar we gebruik van maken. Jaarlijkse kosten bedragen circa € 70.000. 

 

Voor de Traverse Eefde is een onderhoudscontract afgesloten met een looptijd van 10 jaar. Dit contract eindigt in 2026. De kosten per jaar zijn € 9.000.

 

Verlofdagen
Door corona is meer sprake van opbouw van verlofuren ten opzichte van voorgaande jaren. Het gelijkblijvende saldo van de afgelopen jaren was ongeveer 10.000 verlofuren. De afgelopen twee jaar is dit vanwege o.a. corona gestegen naar ongeveer 19.500 verlofuren. Afgesproken is dat het meerdere boven de 10.000 uren wordt teruggebracht. Dit moet binnen 3 – 4 jaar weer op het niveau van 10.000 uur zitten. Hiervoor is geen verplichting opgenomen in de balans.


Achtervangpositie Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW)
Corporaties, deelnemers van het WSW, zijn voor investeringen in bestaande en nieuwe te bouwen woningen en maatschappelijk vastgoed aangewezen op de onderhandse kapitaalmarkt. Om ervoor te zorgen dat de deelnemers deze leningen tegen relatief gunstige condities kunnen aantrekken, heeft het WSW met medewerking van landelijke en lokale overheden een zekerheidsstructuur voor corporaties ontwikkeld. 
Belangrijke kenmerken van deze zekerheidsstructuur zijn: 
-    deelnemers lenen tegen gunstige voorwaarden en aantrekkelijke tarieven
-    100 procent zekerheid voor de financiers en solvabiliteitsvrij
-    de zekerheidsstellers stellen deelnemers in staat tot maatschappelijk en volkshuisvestelijk investeren. 

 

De tertiaire zekerheid van het WSW wordt gevormd door de achtervangpositie van Rijk en gemeenten. Het Rijk heeft een ongelimiteerde achtervangpositie ingenomen. Gemeenten maken elk afzonderlijk een afweging hoe zij de achtervang regelen. Zonder achtervang is borging van leningen niet mogelijk. Het risico dat gemeenten lopen door het aangaan van een achtervangpositie is theoretisch en bestaat uit het verstrekken van een relatief geringe en tijdelijke renteloze lening. 

 

Gemeenten dragen bij aan de volkshuisvesting door het maken van prestatieafspraken met de binnen haar grenzen werkzame woningcorporaties. Een onderdeel van deze prestatieafspraken is de achtervangpositie die de gemeente inneemt. Door het aangaan van achtervang werkt de gemeente mee aan de financierbaarheid van de sociale volkshuisvesting. Door het dalen van de financieringslast van de corporatie blijft meer ruimte over voor de noodzakelijke investeringen in sociale volkshuisvesting of maatschappelijk vastgoed.
Het schuldrestant per 31 december 2021 van de door het WSW gewaarborgde leningen bedraagt
€ 42.858.000

 

Gewaarborgde geldleningen 
De gemeente Lochem heeft ultimo 2021 voor een bedrag van € 184.000 aan borgstellingen uitstaan. 
De borgstellingen zijn voornamelijk verleend aan verenigingen en stichtingen binnen de gemeente Lochem. Onderstaand is een specificatie weergeven van de borgstellingen. 

Bedragen x€1.000
Naam Geldnemer: Oorspronkelijk bedrag Percentage waarvoor borg is verleend Restantbedrag 01-01-2021 Restantbedrag 31-12-2021 Aandeel Gemeente 31-12-2021
St. sportbevordering Epse 130 100% 91 86 86
Semper Fidelis, Gorssel 80 100% 21 18 18
Vereniging Dorpshuis 't Onderschoer 311 100% 31 16 16
Sportclub Eefde 175 100% 17 11 11
Voetbalvereniging Witkampers 115 50% 115 107 54
Totaal 811 275 238 184

Eigen bijdrage op grond van de WMO
Een aanvrager van een voorziening, hulp in de huishouding of een financiële tegemoetkoming (persoonsgebonden budget) is op grond van de Wmo een bijdrage verschuldigd. De wetgever heeft bepaald dat de berekening, oplegging en incasso van deze eigen bijdrage wordt uitgevoerd door het CAK De informatie van het CAK (om privacy redenen beperkt) is ontoereikend om als gemeente de juistheid op persoonsniveau en volledigheid van de eigen bijdragen als geheel te kunnen vaststellen. Door de systematiek te kiezen van het vaststellen van de eigen bijdragen door het CAK, heeft de wetgever in feite bepaald, dat de verantwoordelijkheid voor de juistheid en volledigheid van de eigen bijdragen op grond van de WMO geen gemeentelijke verantwoordelijkheid is. Dit betekent dat door de gemeenten geen zekerheden omtrent omvang en hoogte van de eigen bijdragen kunnen worden verkregen.

 

Gebeurtenissen na balansdatum
In de eerste maanden van 2022 is als gevolg van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne en andere mondiale omstandigheden de inflatie fors toegenomen. Deze en verdere toename van de prijsstijgingen in 2022 hebben geen financiële gevolgen voor de jaarrekening 2021, maar wel voor naar verwachting veel beleidsterreinen van onze begroting 2022 en mogelijk voor de jaren daarna. Hoe groot de financiële impact zal zijn is nu onmogelijk te bepalen.