Paragrafen

In de Kadernota 2022 staan richtlijnen en uitgangspunten voor de verhoging van belastingen en belastingtarieven. De belastingtarieven voor 2022 berekenen we door het tarief van 2021 te verhogen met het inflatiepercentage van 1,4%. Met de Kadernota 2022, begrotingsrichtlijnen, zijn de benodigde percentages vastgesteld.
Het inflatiepercentage geldt voor de volgende belastingsoorten:

• Toeristenbelasting
• Forensenbelasting
• Parkeerbelasting
• Marktgelden
• Lijkbezorging
• Precariobelasting; met uitzondering van de precario op kabels en leidingen. Dit vervalt vanaf 2022.
• Leges
• Reclamebelasting

Voor een aantal belastingen is de tarief berekening anders. De uitleg volgt hieronder. In de raadsvergadering van november 2021 stelt de gemeenteraad de belastingverordeningen 2022 vast.

Kwijtscheldingsbeleid
Alleen voor afvalstoffenheffing, rioolrecht en OZB woningen is het mogelijk om kwijtschelding aan te vragen. Bij een inkomen op bijstandsniveau en een minimaal vermogen, kennen we dit toe.
In 2022 staat € 250.000 in de begroting voor kwijtschelding van gemeentelijke belastingen.

Lokale lastendruk
Opmerking vooraf:
De gemiddelde WOZ waarde in tabel 1.1 lokale lastendruk kan afwijken van de indicator Gemiddelde WOZ waarde (tabel 1.2 indicatoren). De bron voor de indicator is het COELO en waarstaatjegemeente.nl (CBS).
Tribuut berekende de actuele WOZ waarde. En daarbij ook de herwaarderingen mee, bijvoorbeeld door bezwaren. Deze actuele WOZ waarde staat in tabel 1.1 lokale lastendruk.

Tabel 1.1 Lokale lastendruk

Lokale lastendruk	Bedragen x € 1.000
	Werkelijk				Prognose
	2018	2019	2020	2021	2022
Gemiddelde WOZ waarde woning	283	303	325	326	368
Overzicht lastendruk eigenaar en gebruiker per huishouden
	Werkelijk				Prognose
	2018	2019	2020	2021	2022
OZB eigenaar ¹	251	252	272	276	279
Afvalstoffenheffing²	198	208	248	232	232
Rioolheffing <350 m3	308	318	325	333	333
Totaal	757	778	845	868	844
Overzicht lastendruk gebruiker per huishouden
	2018	2019	2020	2021	2022
Afvalstoffenheffing²	198	208	248	259	232
Rioolheffing <350 m3	308	318	325	333	333
Totaal	506	526	573	592	565
¹) Voor 2022 is de gemiddelde WOZ-waarde voor een woning een prognose en daardoor de OZB eigenaar ook. De uitkomsten van de herwaardering bepalen de definitieve waarden.
²) De afvalstoffenheffing wordt berekend op basis van het verwachte gemiddelde aantal ledigingen per huishouden van de containers plus het vastrecht. 6,7 aanbiedingen minicontainers REST afval en 8,2 aanbiedingen minicontainers GFT afval.

Tabel 1.2 Indicatoren

Bedragen x € 1.000
Indicator	2018	2019	2020	2020
Gemiddelde WOZ-waarde woning³	283	303	325
Bedragen in €
Gemeentelijke woonlasten eenpersoonshuishouden	749	762	845	861
Gemeentelijke woonlasten meerpersoonshuishouden	829	830	906	919

Het overzicht lastendruk is een verplichte indicator vanuit het Besluit Begroting en Verantwoording. De informatiebron is voor de gemeentelijke woonlasten het COELO en waarstaatjegemeente.nl (CBS). Voorjaar 2022 zijn de landelijke gegevens over het begrotingsjaar 2021 bekend.
³) De gegevens van het CBS zijn voor de jaren 2019, 2020 voorlopig . De gegevens zijn pas na 3 jaar definitief. De WOZ waarde voor 2021 is nog niet bekend op waarstaatjegemeente.nl.

Tabel 1.3 Indicatoren Lokale heffingen

Lokale heffingen	Bedragen x € 1.000
	Werkelijk	Begroting	Begroting	Meerjarenbegroting
Omschrijving	2020	2021	2022	2023	2024	2025
Forensenbelasting	184	187	191	191	191	191
OZB eigenaren niet-woningen	930	947	947	947	947	947
OZB eigenaren woningen	4.193	4.265	4.265	4.265	4.265	4.265
OZB gebruikers niet-woningen	684	672	672	672	672	672
Precariorechten	2.264	2.264
Toeristenbelasting	722	736	736	736	736	736
Totaal Lokale heffingen	8.977	9.072	6.812	6.812	6.812	6.812

Precariorechten
Vanaf 2022 mogen we geen precario op kabels en leidingen meer opleggen. In 2021 is voor het laatst een opbrengst geboekt.

Inleiding
Het weerstandsvermogen geeft de mate van de financiële robuustheid van de gemeente aan. Het weerstandsvermogen bepalen wij door de relatie te leggen tussen de middelen die beschikbaar zijn om de risico's financieel af te dekken (de beschikbare weerstandscapaciteit) en de financieel gekwantificeerde risico's (de benodigde weerstandscapaciteit).
Daarnaast geven we inzicht inde mutaties reserves en omvang van de vrij besteedbare algemene reserve.

 

Corona risico’s
In deze paragraaf maken we net als vorig jaar een voorzichtige inschatting welke financiële risico’s wij als gemeente lopen. De komende tijd speelt de coronacrisis nog een rol. Maar we schatten op dit moment in - medio september 2021 - dat dit op de meeste taakvelden beperkt zal zijn. De grootste risico’s als gevolg van de coronacrisis voorzien we bij inwoners met een uitkering (bestaand risico), het gebruik van de Bijstand voor zelfstandigen/Bbz door ondernemers (nieuw risico) en de extra inzet op toezicht en handhaving coronamaatregelen (nieuw risico). Voor deze onderwerpen is het nog onduidelijk wat de financiële effecten op de lange termijn zijn en in hoeverre we door het Rijk hiervoor financieel gecompenseerd worden.

Beschikbare weerstandscapaciteit
De beschikbare weerstandscapaciteit van de gemeente Lochem bestaat uit:
a. Exploitatie (structurele bronnen) bestaande uit:

• begrotingspost onvoorzien
• onbenutte belastingcapaciteit
  
  

b. Eigen vermogen (incidentele bron) bestaande uit:

• algemene reserve
  
  

Weerstandscapaciteit begroting 2022	Bedrag
Onvoorzien	5.000
Onbenutte belastingcapaciteit*	6.888.000
Totaal structureel	6.893.000
* De onbenutte belastingcapaciteit, onderdeel OZB, heeft betrekking op de mogelijkheid de OZB tarieven te verhogen. Wij nemen als uitgangspunt de door het Rijk gehanteerde artikel 12 norm van 0,1800% van de WOZ waarde (meicirculaire 2021). Het verschil tussen artikel 12 norm en de OZB tarieven die wij in 2022 en volgende jaren heffen is de onbenutte belastingcapaciteit. Doordat we bij de rioolheffing en de afvalstoffenheffing uitgaan van 100% kostendekking is daar geen sprake van onbenutte capaciteit.

 

Weerstandscapaciteit begroting 2022	Bedrag
Algemene reserve*	26.253.000
Totaal incidenteel	26.253.000
* De stand per 31 december 2025 is de werkelijke stand per 1 januari 2021 vermeerderd met de geraamde mutaties t/m 2025. Inclusief raadsbesluiten tot en met de raad van 7 september 2021, bestuursrapportage 2021 en het terugdraaien onttrekking AR begrotingstekort begroting 2022 Exclusief mutaties grondexploitaties begroting 2022 (verliesvoorzieningen en winstnemingen).

Risicomatrix
Op basis van de inschatting van het risico stellen wij een risicomatrix op. Hiermee geven wij een overall inzicht in omvang en kans waarop het risico zich kan voordoen.

Omvang risico
Enorm               > 1.000.000			1
Substantieel 250.000-1.000.000	6 - 8	4 - 22	20	17 - 21
Matig     100.000-250.000			3 - 23 - 25	2 - 18 - 24
Gering     50.000-100.000		9-11-12	7 -26	5
Minimaal           0-50.000				10	13
	Onwaarschijnlijk 0-20%	Mogelijk       20-40%	Aannemelijk   40-60%	Waarschijnlijk 60-80%	Zeer waarschijnlijk  80-100%
Kans risico

Overzicht van alle structurele en incidentele risico’s

Toelichting structurele risico's:

1	Omschrijving Risico	Huishoudelijke hulp (voorheen Ondersteuning Thuis) Binnen de huishoudelijke hulp zijn er 4 variabelen die de kosten bepalen. Dit zijn het aantal inwoners, het verzilveringspercentage, het aantal minuten en de tarieven. De huishoudelijke hulp is een open einde regeling. In de beleidsvoornemens rekenen we met aannames. Deze baseren we op de ervaringen met het abonnementstarief in combinatie met de toenemende vergrijzing. Het risico is dat de oorspronkelijke uitgangspunten niet gelijk blijven. De vraag naar huishoudelijke hulp stijgt. Op basis van ruim twee jaar ervaring is het nog onduidelijk hoe hoog de feitelijke stijging de komende jaren is. Het verschil tussen 1.000 en 1.300 cliënten merken we daarom als het belangrijkste risico aan. Het bedrag waarvoor we risico lopen neemt de komende jaren stapsgewijs per jaar toe. Daarnaast is er een risico dat ook de andere 3 variabelen (het tarief, het aantal minuten en de verzilvering) wijzigen.
	Taakveld	6.71 Maatwerkdienstverlening 18+
	Beheersmaatregel	’t Baken weegt nut en noodzaak van huishoudelijke hulp goed af. Dit komt door de integrale toegang. Consulenten wegen de mogelijkheden van eigen kracht zorgvuldig af. We volgen de ontwikkelingen op de voet via het monitoringsdashboard.
	Bruto bedrag	2022: € 385.000 2023: € 685.000 2024 e.v.: € 985.000
	Kans	Aannemelijk 40-60%
	Netto bedrag	2022: € 192.500 2023: € 342.500 2024 e.v.: € 492.500

2	Omschrijving Risico	Kosten Wmo woningaanpassingen De uitgaven voor wonen zijn jaarlijks wisselend. De lage eigen bijdrage door het abonnementstarief, zorgt bij meerdere gemeenten voor veel meer aanvragen dan toen de eigen bijdrage nog inkomensafhankelijk was.
	Taakveld	6.6 Maatwerkvoorzieningen WMO
	Beheersmaatregel	Dit budget wordt sterk door individuele casuïstiek bepaald. Wij hebben hierop weinig sturingsmogelijkheden, maar we volgen de ontwikkelingen op de voet.
	Bruto bedrag	€ 290.000
	Kans	Waarschijnlijk 60-80%
	Netto bedrag	€ 203.000

3	Omschrijving Risico	Wijziging woonplaatsbeginsel Jeugdhulp Het woonplaatsbeginsel (wpb) verandert per 1 januari 2022. Op dit moment betalen wij voor jeugdigen die met een voogdijmaatregel wonen en hulp krijgen in Lochem. Dit gaat gemiddeld om ongeveer 45 jeugdigen. De zorgkosten van deze jeugdigen gaan vrijwel allemaal over naar andere gemeenten. Maar wij krijgen ook van andere gemeenten jeugdigen over die oorspronkelijk uit Lochem komen. Wij verwachten dat dit om ongeveer 15 jeugdigen gaat. Daarnaast houden we er rekening mee dat we voor 5 jeugdigen die hier in Lochem wonen en zorg krijgen, de oorspronkelijke woonplaats niet kunnen achterhalen. Dan betalen wij de zorgkosten van deze jeugdigen. Op grond van de werkelijke kosten in de afgelopen periode gaan we uit van gemiddeld € 60.000 per jeugdige. Het uiteindelijke resultaat hangt dus af van het aantal jeugdigen dat voor rekening van Lochem komt en de aard van de zorg die zij nodig hebben. Hierover is pas meer duidelijk als alle jeugdigen in beeld zijn bij de verantwoordelijke gemeente. De uitwisseling van deze gegevens is gestart vanaf 1 juli 2021 en loopt nog door tot het eind van het jaar. Van het Rijk krijgen we 1,9 miljoen minder voor deze groep jeugdigen. Voor eventuele nadelen komen tijdelijke compensatieregelingen. Om voor deze regelingen in aanmerking te komen moet de gemeente aan bepaalde voorwaarden voldoen. Er wordt bij toekenning een drempelbedrag gehanteerd dat we mogelijk niet bereiken. Dit is dus een extra risico.
	Taakveld	6.72 Maatwerkdienstverlening 18-
	Beheersmaatregel	We brengen met een plan van aanpak de nieuwe instroom en de uitstroom van voogdijkinderen optimaal in beeld. En de benodigde processen gaan we aanpassen en implementeren. Afhankelijk van de verdere uitkomsten onderzoeken we of we in aanmerking komen voor de compensatieregelingen.
	Bruto bedrag	€ 300.000
	Kans	Aannemelijk 40-60%
	Netto bedrag	€ 150.000

4	Omschrijving Risico	Jeugdhulp, extra middelen 2022 en verder Het Rijk gaf incidenteel extra geld voor Jeugdhulp voor de jaren 2019 - 2022. Bij de meicirculaire 2021 heeft het Rijk voor 2021 een extra bedrag toegevoegd. Voor Lochem € 554.000. Voor gemeenten is belangrijk of ze deze middelen ook voor de jaren daarna in hun begroting kunnen opnemen. Landelijk spraken gemeenten en rijk af dat gemeenten in hun meerjarenbegroting wel alvast rekening kunnen houden met extra structureel geld vooruitlopend op de definitieve besluitvorming door het nieuwe kabinet. Voorlopige ramingen komen voor Lochem uit op € 1.654.000 in 2022 aflopend naar € 905.000 in 2025 en € 500.000 in 2028. Definitieve bedragen hangen af van besluitvorming door het nieuwe kabinet en afspraken tussen Rijk en gemeenten over maatregelen binnen de Jeugdhulp (Hervormingsagenda).
	Taakveld	0.7 Algemene uitkering en overige uitkeringen gemeentefonds
	Beheersmaatregel	Voorwaarde bij het ramen van de stelpost is dat de gemeente zelf maatregelen neemt om de kosten voor jeugdhulp te beheersen. Wij doen dat op verschillende manieren.
	Bruto bedrag	€ 400.000
	Kans	Mogelijk 20 – 40%
	Netto bedrag	€ 120.000

5	Omschrijving Risico	Wet kwaliteitsborging voor het bouwen Bij de kadernota 2021 gingen we uit van de inwerkingtreding van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) op 1 januari 2021. Deze datum hangt samen met de datum waarop de Omgevingswet definitief in werking treedt. Nu de datum voor inwerkingtreding van de Omgevingswet is opgeschoven geldt dit ook voor de Wkb. Die treedt nu ook op 1 juli 2022 in werking. De Wkb heeft als doel de bouwkwaliteit en het bouwtoezicht te verbeteren door inschakeling van private kwaliteitsborgers. De wet gaat gefaseerd in. We starten met de eenvoudige bouwprojecten. Daarna volgen eventueel de meer complexe. Met het voorgenomen stelsel van kwaliteitsborging vervallen taken van de gemeenten. Wij innen geen leges meer voor die taken. Landelijk is de inschatting dat gemeenten 30% minder leges kunnen heffen voor de omgevingsvergunningen bouw. Wij verwachten in Lochem een lager getal. In de financiële mutaties voor de Kadernota 2021 zijn we uit gegaan van een daling van 15% van de legesinkomsten vanaf 2021. Nu de inwerkingtreding opschuift, schuift de financiële mutatie ook op naar 2022 en verder. De werkelijke impact op de legesinkomsten zien we pas na inwerkingtreding van de Wkb. Daarom hanteren we als risico de overige 15% daling van de leges. Dit risico geldt ook pas vanaf 2022.
	Taakveld	8.3 Wonen en bouwen
	Beheersmaatregel	We nemen deel aan proefprojecten gezamenlijk met aannemers en kwaliteitsborgers. Op basis van die pilots bepalen wij het uiteindelijke legestarief.
	Bruto bedrag	€ 680.000 x 15% = € 102.000
	Kans	Waarschijnlijk 60 – 80%
	Netto bedrag	€ 71.400

6	Omschrijving Risico	Toerekening uren investeringen en grondexploitaties Bij de voorbereiding en uitvoering van investeringen en grondexploitaties zetten wij interne uren in. Dit houdt in dat wij de kredieten inclusief de benodigde interne uren ramen. De bijbehorende salarislasten inclusief overhead verhogen het krediet. Het voordeel is dat deze lasten jaarlijks niet op de reguliere begroting drukken. Voorwaardelijk is dat er continuïteit van projecten is. Er bestaat een risico dat er minder projecten in uitvoering worden genomen. Daardoor komen de lasten als nog ten laste van de begroting. Het beschreven risico is vanaf 2022 wat kleiner dan voorgaande jaren. Dit komt door de opgave woningbouw in de komende jaren en de uitbreiding van projecten.
	Taakveld	9. Algemene dekkingsmiddelen
	Beheersmaatregel	Op basis van de tijdregistratie wordt periodiek gerapporteerd over de stand van zaken van deze interne uren.
	Bruto bedrag	€ 675.000
	Kans	Onwaarschijnlijk 0 – 20%
	Netto bedrag	€ 67.500

7	Omschrijving Risico	Onbenutte ruimte onder plafond BTW-compensatiefonds (BCF) In 2018 wijzigde het rijk de systematiek voor de verrekening van de ruimte binnen het BTW-compensatiefonds (BCF). De werkwijze is nu om jaarlijks bij de septembercirculaire enkel het huidige jaar op te nemen in de raming van de algemene uitkering. Waar voorheen dit structureel in de raming zat.  De wijziging levert een structureel financieel nadeel op voor de gemeenten in de begroting.  De provincie als financieel toezichthouder staat gemeenten toe om op voorhand onder voorwaarden de verwachte inkomst weer op te nemen in de begroting. Één van de voorwaarden is het opnemen van een risicobeschrijving.
	Taakveld	0.7 Algemene uitkering en overige uitkeringen gemeentefonds
	Beheersmaatregel	Opnemen van een risicobeschrijving volgens het advies van de provincie. En we nemen een behoedzame raming op in de begroting.
	Bruto bedrag	€ 100.000
	Kans	Aannemelijk 40 – 60%
	Netto bedrag	€ 50.000

8	Omschrijving Risico	Structurele effecten leges door Omgevingswet Het betreft een fundamentele herziening van het omgevingsrecht met grote gevolgen voor de werkwijze van de overheid. Overheden werken samen onder leiding van RWS, VNG, IPO en de Unie van Waterschappen om de invoering van de wet voor te bereiden. Parallel loopt het wetgevingsproces van het Rijk. De invoering van de Omgevingswet kost meer tijd dan verwacht. De inwerkingtreding van de Omgevingswet is nu 1 juli 2022. Afhankelijk van de uitkomsten van het wetgevingsproces en de lokale gemeentelijke keuzes is een substantiële vermindering van de legesopbrengsten voor omgevingsvergunningen mogelijk, omdat er bijvoorbeeld meer bouwwerkzaamheden vergunningsvrij zullen zijn. Dit nadeel komt voor rekening van de gemeente.
	Taakveld	8.1 Ruimte en leefomgeving
	Beheersmaatregel	Volgens de huidige inzichten kunnen gemeenten binnen de Omgevingswet zelf in hoge mate bepalen welke activiteiten vergunningsvrij worden. Daarnaast zijn serviceformules in voorbereiding om klantprocessen te stroomlijnen en zodoende de kosten te kunnen afwegen. Door het opnieuw uitstellen van de invoeringsdatum is het op dit moment nog niet duidelijk vanaf wanneer het risico speelt.
	Bruto bedrag	€ 370.000
	Kans	Onwaarschijnlijk 0 – 20%
	Netto bedrag	€ 37.000

9	Omschrijving Risico	Aframing uitgaven begeleiding Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) Het is een open einde regeling waardoor aanvragen jaarlijks kunnen verschillen. Het kan zijn dat door vergrijzing of door wijziging in de wet meer aanvragen bij de Wmo terecht komen.
	Taakveld	6.71 Maatwerkdienstverlening 18+
	Beheersmaatregel	Via het nieuwe monitoringsdashboard volgen we de ontwikkelingen op de voet.
	Bruto bedrag	€ 100.000
	Kans	Mogelijk 20 – 40%
	Netto bedrag	€ 30.000

10	Omschrijving Risico	Scholenbouw Laren In 2020 gaven schoolbesturen opdracht om de prognose van leerlingen in Laren te actualiseren. Aanleiding was de extra toestroom van leerlingen per 1 oktober 2020 bij de Prins Willem Alexander school. De prognose laat een toename met 46 leerlingen in Laren zien in 2022. En oplopend tot 66leerlingen in 2032. Dit is in afwijking van de eerdere prognose in 2019. De gemeente actualiseerde het programma voor woningbouw in Laren. Daarnaast zijn de ambities voor 120 nieuwe woningen in de kernvisie Laren voor wonen opgenomen. Deze nieuwe inzichten zijn in de leerlingen prognose van 2020 verwerkt. Er zijn hierdoor en door actuele CROW normen ook extra parkeerplaatsen nodig.
	Taakveld	4.2 Onderwijshuisvesting
	Beheersmaatregel	De gemeente en schoolbesturen overleggen met elkaar over de volgende vraagstukken: • Op welke manier gaan we om met de toename van het aantal te verwachten leerlingen? • Wat betekent dit voor het Programma van Eisen en het gebouwconcept? • Wat zijn de financiële gevolgen van het te verwachten extra aantal leerlingen voor dit nieuwe schoolgebouw?   Uitgaande van 66 leerlingen extra in 2032 is extra ruimte capaciteit van 332 m2 het vertrekpunt. Dit betekent wel dat we nagaan hoe we onderwijskwaliteit en effectief gebruik van ruimten zo goed mogelijk bij elkaar kunnen brengen. Kunnen we door bijkomend gebruik van bestaande voorzieningen in Laren de benodigde capaciteit wat beperken? Of lukt dit met inpandige aanpassingen en flexibel gebruik bij dit nieuwe schoolgebouw? Op 15 april 2021 maakten gemeente en schoolbesturen een procesvoorstel om deze opgave te onderzoeken. In een bestuurlijk overleg in september 2021 bespraken partijen de uitkomsten van dit onderzoek. Daarna leggen we de uitkomsten voor aan de raad voor verdere besluitvorming.
	Bruto bedrag	Investering van € 1.070.000 met kapitaallasten (bij gereed komen in 2023) (= inschatting peildatum Kadernota 2022) Vanaf 2024 € 38.000.
	Kans	Waarschijnlijk 60 – 80%
	Netto bedrag	Vanaf 2024 € 26.600 voor de kapitaallasten.

11	Omschrijving Risico	Toename beroep op bijzondere bijstand De regeling bijzondere bijstand is een open einde regeling. Iedereen die voldoet aan de voorwaarde kan in aanmerking komen voor één of meerdere vergoedingen binnen de bijzondere bijstand. De afgelopen twee jaar lagen de uitgaven op een zelfde niveau. Echter, als gevolg van de coronacrisis, komen meer inwoners in de financiële problemen. Dit kan op termijn tot hogere uitgaven leiden.
	Taakveld	6.3 Inkomensregelingen
	Beheersmaatregel	We volgen de ontwikkelingen op de voet.
	Bruto bedrag	€ 75.000
	Kans	Mogelijk 20 – 40%
	Netto bedrag	€ 22.500

12	Omschrijving Risico	Aframing Jeugdhulp persoonsgebondenbudget (pgb) Het pgb is een open einde regeling. Een enkele nieuwe aanvraag kan tot hogere uitgaven van meerdere tienduizenden euro’s leiden. Dan overschrijden we het bijgestelde budget.
	Taakveld	6.72 Maatwerkdienstverlening 18-
	Beheersmaatregel	Bij verlenging wordt noodzaak en gebruik van de budgetten door ‘t Baken opnieuw kritisch bekeken. Nieuwe aanvragen worden degelijk onderzocht.
	Bruto bedrag	€ 50.000
	Kans	Mogelijk 20 – 40%
	Netto bedrag	€ 15.000

13	Omschrijving Risico	Bouw Brandweerkazerne Almen De aanbesteding voor de bouw van de Brandweerkazerne in Almen is gestart. Ontwikkel- en bouwkosten stijgen erg snel. We houden er rekening mee dat het beschikbare budget onvoldoende is. We moeten rekening houden met prijsstijging van bouwmaterialen van tenminste 15 %.
	Taakveld	1.1 Crisisbeheersing en brandweer
	Beheersmaatregel	Externe factoren. Mogelijk kan fasering van het werk de kosten drukken.
	Bruto bedrag	Extra investering van € 225.000 met kapitaallasten (bij gereed komen in 2022) Vanaf 2023 € 7.000.
	Kans	Zeer waarschijnlijk 80-100 %
	Netto bedrag	€ 6.300

14	Omschrijving Risico	Huishoudelijke hulp Risico vervalt, samengevoegd met risico 1. Binnen de huishoudelijke hulp zijn er 4 variabelen die de kosten bepalen. Dit zijn het aantal inwoners, het verzilveringspercentage, het aantal minuten en de tarieven. De huishoudelijke hulp is een open einde regeling. Het risico is dat het oorspronkelijke uitgangspunt niet gelijk blijft. We blijven sturen op passende indicaties. Het risico is hoger als de behoefte stijgt door vergrijzing en langer thuis wonen.
	Taakveld	6.71 Maatwerkdienstverlening 18+
	Beheersmaatregel
	Bruto bedrag	Vervalt
	Kans
	Netto bedrag

15	Omschrijving Risico	Beoordeling van initiatieven grootschalige energie opwek Risico vervalt. Nieuwe initiatieven voor grootschalige opwek (zon en wind) vragen capaciteit aan gemeentezijde. Dit geldt voor de stroomlijning van het proces, maar vooral ook voor de landschappelijke inpassing van de initiatieven. De capaciteit voor deze nieuwe initiatieven is nu niet aanwezig. Ook merken we dat inwonergroepen in verzet komen tegen initiatieven. Dit levert veel vragen op. In de toekomst wordt bij initiatieven meer gestuurd op landschappelijke inpassing/compensatie. Het is nog niet helder of we deze taak zelf gaan oppakken. Dit is afhankelijk van de omvang. Het uitbesteden, regionaal samenwerken of in eigen beheer zijn mogelijkheden die te zijner tijd nader onderzocht worden. De bedoeling is dat de benodigde € 75.000 uit de meeropbrengst leges wordt betaald. Door de nieuwe activiteit ‘Duurzame opwek vanuit buurtperspectief’ kan dit risico vervallen. Tijdens dit proces kunnen geen nieuwe initiatieven worden opgepakt.
	Taakveld	7.4 Milieubeheer
	Beheersmaatregel
	Bruto bedrag	Vervalt
	Kans
	Netto bedrag

16	Omschrijving Risico	Toename kosten meldingen huiselijk geweld en kindermishandeling Risico vervalt. De Wet meldcode huiselijk geweld is per 2019 aangescherpt. Professionals moeten eerder overgaan tot melding bij vermoedens van huiselijk geweld. Volgens een landelijke schatting leidt dit tot 10-15% meer meldingen. In 2019 was deze trend al zichtbaar. De afwikkeling daarvan leidt tot hogere uitvoeringskosten voor Veilig Thuis NOG en gemeente. De verwachte stijging van het aantal meldingen bleef uit. Mogelijk komen er in 2022 wel extra meldingen. Dat leidt mogelijk tot een stijging van € 30.000 aan extra kosten (excl. extra kosten hulpverlening). Eind 2022 vindt een evaluatie plaats. We doen dan voorstellen over kosten en benodigd budget. In 2022 dekken wij deze eventuele extra kosten uit het incidenteel budget Lokaal actieplan. Gezien het nettobedrag van dit risico komt deze te vervallen.
	Taakveld	7.1 Volksgezondheid
	Beheersmaatregel
	Bruto bedrag	Vervalt
	Kans
	Netto bedrag

Toelichting structurele risico’s - corona

 

17	Omschrijving Risico	Toename gebruik Bijstand voor zelfstandigen (Bbz) Het Rijk stopt met de steunmaatregelen, zoals de Tozo. Ondernemers die nog hulp nodig hebben zullen zich wenden tot de Bbz. Dit is een nieuwe doelgroep. Vooralsnog hebben we geen rekening gehouden met deze doelgroep in de huidige budgetten. De inschatting van het ROZ is dat ongeveer de helft van de Tozo 5-gebruikers ook na afloop van Tozo nog hulp nodig heeft. Op basis van de huidige aantallen gaat het om 30 tot 35 ondernemers. Dit leidt tot een financiële impact van ongeveer € 400.000 op de Bbz.
	Taakveld	6.3 Inkomensregelingen
	Beheersmaatregel	Het Rijk kan besluiten de ruimte binnen de niet ingezette Tozo-budgetten van gemeenten aan te wenden voor de Bbz. Het Rijk kan besluiten extra middelen vrij te maken voor gemeenten om de Bbz uit te voeren.
	Bruto bedrag	€ 400.000
	Kans	Waarschijnlijk 60 - 80%
	Netto bedrag	€ 280.000

18	Omschrijving Risico	Toename van inwoners met een uitkering De corona-crisis heeft grote gevolgen voor het bedrijfsleven. Een economische krimp zorgt voor een toename van het aantal inwoners met een uitkering. Deze inwoners willen we de dienstverlening geven die nodig is. Zoals het verstrekken van een uitkering en de begeleiding naar de arbeidsmarkt. Het risico is dat het gemiddeld aantal cliënten over het gehele jaar hoger uitkomt dan 422. Waardoor we niet uitkomen met de BUIG middelen en moeten bij ramen. De verwachting is erg onzeker. Als gevolg van de coronacrisis stijgt op dit moment het uitkeringsbestand in veel gemeenten. Het risico bestaat dat het Rijk de middelen naar beneden bijstelt. Daardoor lopen we inkomsten mis.
	Taakveld	6.3 Inkomensregelingen
	Beheersmaatregel	Het sterker maken van de bestaande aanpak en samenwerkingscontacten met: • het bedrijfsleven (van werk naar werk trajecten) • het UWV (uitstroom vanuit de WW en beperken doorstroom naar de bijstand) • de scholen (uitstroomplekken voor jongeren, doorleren).
	Bruto bedrag	€ 230.000
	Kans	Waarschijnlijk 60 - 80%
	Netto bedrag	€ 161.000

 

Totaal nettobedrag structurele risico’s € 1.732.800

19	Omschrijving Risico	Grondexploitaties Grondexploitaties brengen risico’s met zich mee. Zowel de voordelen als de nadelen komen ten gunste/ laste van de algemene middelen. Hoe langer de looptijd van een plan, hoe lastiger deze ontwikkelingen zijn in te schatten. Als uitgangspunt wordt genomen dat de afzet van de woningbouwkavels in de uitbreidingsplannen gestaag doorgaan met enkele bouwkavels per jaar. De grondexploitatie-berekeningen zijn geactualiseerd met peildatum 1 januari 2022. De risico’s bedroegen ten tijde van de actualisatie bij de Jaarrekening 2020 nog € 840.000, nu komen we op een risicobedrag van € 1.130.000. Zie de paragraaf Grondbeleid voor een toelichting van dit verschil. In 2021 vertaalden we de risico’s en beheersmaatregelen van de grondexploitaties naar een rekenmodule waarmee we een Monte Carlo simulatie hebben uitgevoerd. Op basis van de resultaten van de Monte Carlo analyse komen wij tot dit risico. Voortaan vatten we alle grondexploitaties in één risico samen. Bij de Monte Carlo analyse rolt er geen brutobedrag en waarschijnlijkheidspercentage (kans) uit, maar komt er gelijk een nettobedrag als risico uit de simulatie.
	Taakveld	Paragraaf grondbeleid
	Beheersmaatregel	Daar waar nodig vindt overleg plaats met de gemeenteraad over programmawijzigingen en de financiële aspecten daarvan. De ontwikkelingen op de woningmarkt, en de risico’s die daaraan kleven, worden scherp in de gaten gehouden.
	Bruto bedrag	n.v.t.
	Kans	n.v.t.
	Netto bedrag	€ 1.130.000

20	Omschrijving Risico	Invoering Omgevingswet Met het programma Omgevingswet maken we Lochem klaar om vanaf 1 juli 2022 de Omgevingswet uit te voeren. Het afgelopen half jaar ervaren we dat de invoering van de Omgevingswet complexer blijkt dan verwacht. En meer kennis en inzet van onze mensen vraagt. De uitdaging is om mensen vrij te spelen voor het oefenen van nieuwe werkprocessen. En voor de ontwikkeling en borging van nieuwe instrumenten, zoals de Omgevingsvisie en het Omgevingsplan. Als mensen onvoldoende tijd en ruimte hebben, dan hebben we mogelijk onvoldoende kennis en vaardigheden voor een passende dienstverlening aan initiatiefnemers. Een tweede risico is dat we onvoldoende juridische basis hebben voor correcte uitvoering van de Omgevingswet, Een derde risico is dat vertraging in de ontwikkeling van instrumenten leidt tot vertraging in de uitvoering van plannen op belangrijke thema’s als woningbouw, landbouw & natuur en duurzaamheid. De integrale Omgevingsvisie moeten we immers ook vertalen in ons nieuwe Omgevingsplan.
	Taakveld	8.1 Ruimte en leefomgeving
	Beheersmaatregel	• Focus op het organiseren en uitvoeren van activiteiten die noodzakelijk zijn om de Omgevingswet per 1 juli correct uit te voeren. • Oefenen en opdoen van kennis en vaardigheden zoveel mogelijk combineren in projecten met actuele casuïstiek. • Uitwerking en borging van Omgevingsvisie en Omgevingsplan prioriteren op basis van het belang en urgentie van specifieke thema’s.
	Bruto bedrag	€ 565.000
	Kans	Aannemelijk 40 – 60%
	Netto bedrag	€ 282.500

21	Omschrijving Risico	Jeugdhulp schadeclaim zorgaanbieder De Zorgregio MIJ/OV beëindigde in overleg met de betrokken gemeenten de raamovereenkomst met een zorgaanbieder. Een rechterlijke uitspraak van oktober 2020 bepaalde dat dit onrechtmatig was. Daarom heeft de zorgaanbieder nu waarschijnlijk recht op schadeloosstelling. Een commissie bepaalt de hoogte van het bedrag. Het uitgangspunt is het minimale bedrag dat mogelijk betaald moet worden. Daar is de geschatte verdeelsleutel tussen de vier betrokken gemeenten op toegepast.
	Taakveld	6.72 Maatwerkdienstverlening 18-
	Beheersmaatregel	Enkele deskundigen gaan bemiddelen en mogelijk volgt een schikking. Daarnaast gaat de Zorgregio nog in beroep.
	Bruto bedrag	€ 350.000
	Kans	Waarschijnlijk 60 - 80%
	Netto bedrag	€ 245.000

22	Omschrijving Risico	Opheffen onbewaakte spoorwegovergangen De gesprekken met ProRail over het NABO-programma (Niet Actief Beveiligde Overweg) hebben in maart 2020 tot inzicht geleid in de actuele kostenramingen. ProRail werkt hierbij met scenario’s en met opslagen voor mogelijke tegenvallers tijdens de werkzaamheden. De bovengrens van de mogelijke financiële tegenvallers in het NABO-programma wordt nu door ProRail geraamd op € 550.000 voor het deel van de gemeente Lochem, bovenop het beschikbare budget van € 867.500. In mei 2021 is de provinciale bijdrage in de vorm van een subsidie opgehoogd en toegekend, waarmee we de mogelijke financiële tegenvallers verlagen naar € 500.000 voor gemeente Lochem. Voor het opheffen van de overgang bij Aalsvoort heeft besluitvorming plaatsgevonden, inclusief inspraak. Er zijn momenteel twee bezwaren ingediend. Deze bezwaren leiden mogelijk tot vertraging of aanpassing in de beoogde maatregelen.
	Taakveld	2.5 Openbaar vervoer
	Beheersmaatregel	Diverse beheersmaatregelen zijn mogelijk en hebben betrekking op de te beveiligen en ondertunnelen overwegen. De ontwerpen en uitvoering van deze werkzaamheden worden zo sober mogelijk uitgevoerd. Het voornemen is om de overgang bij Aalsvoort (Nengersteeg) op te heffen i.p.v. te beveiligen om de kosten beheersbaar te houden. Een alternatieve ontsluiting zal worden gerealiseerd, waardoor hulpdiensten met het opheffen van de overgang een calamiteitenroute behouden om het bedrijventerrein Aalsvoort te bereiken. Eigenaren van de gronden ten zuiden van overgang kunnen tevens gebruik maken van deze route.
	Bruto bedrag	€ 500.000
	Kans	Mogelijk 20 - 40%
	Netto bedrag	€ 150.000

23	Omschrijving Risico	Garanties De gemeente verleent in het kader van haar maatschappelijke taak garanties aan verenigingen, stichtingen en het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). Het gaat om € 41.300.000. De grootste component betreft het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) met € 41.000.000. Per 1 augustus 2021 is er een nieuwe achtervangovereenkomst WSW. De achtervang van bestaande leningen blijft ongewijzigd. Wij lopen nauwelijks risico op basis van de achtervangpositie bij het WSW. Totaalbedrag van de garanties waarover de gemeente risico loopt bedraagt € 200.000.
	Taakveld	0.5 Treasury
	Beheersmaatregel	Het WSW heeft afspraken gemaakt met de VNG en het ministerie van BZK. Deze afspraken gaan over toezicht, verantwoording en informatievoorziening aan gemeenten vanuit de corporaties en het WSW over de gemeentelijke achtervangpositie binnen het WSW. Voor de overige garanties geldt dat de gemeente afhankelijk is van de bedrijfsvoering en (financiële) resultaten van de derden aan wie de garanties zijn verstrekt. Het periodiek monitoren is hier van belang.
	Bruto bedrag	€ 218.000
	Kans	Aannemelijk 40 – 60%
	Netto bedrag	€ 109.000

24	Omschrijving	Oninbaarheid lening Trefpunt In 2015 hebben diverse gesprekken plaatsgevonden over de aflossing van de nog uitstaande geldlening aan ’t Trefpunt. Het Trefpunt heeft exploitatieproblemen. We besloten daarom voorlopig niet tot inning van de openstaande termijnen over te gaan. Het Trefpunt lost niet meer af, maar betaalt wel de jaarlijkse rentekosten.
	Taakveld	6.1 Samenkracht en burgerparticipatie
	Beheersmaatregel	De boekwaarde van de lening verrekenen wij binnen het Accommodatieplan Gorssel.
	Bruto bedrag	€ 143.000
	Kans	Waarschijnlijk 60 - 80%
	Netto bedrag	€ 100.100

25	Omschrijving	PlusOV   Er is met één van de vervoerders van het routegebonden vervoer nog een verschil van mening. Dit gaat over de rekeningen over het schooljaar 2018-2019. We hebben met deze vervoerder gesprekken gevoerd. Deze leidden niet tot een acceptabele oplossing voor beide partijen. We kunnen het resultaat van de afwikkeling van dit meningsverschil nu nog niet inschatten. Maar dit kan leiden tot een aanzienlijk bedrag.
	Taakveld	4.3 Onderwijsbeleid en leerlingenzaken, 6.71 Maatwerkdienstverlening 18+ en 6.72 Maatwerkdienstverlening 18-
	Beheersmaatregel	We wachten in vertrouwen de gerechtelijke uitspraak af.
	Bruto bedrag	€ 130.000
	Kans	Aannemelijk 40-60%
	Netto bedrag	€ 65.000

 

Toelichting incidentele risico’s – corona

26	Omschrijving	Extra inzet op toezicht & handhaving coronamaatregelen In 2021 zetten we extra in op toezicht & handhaving op de coronamaatregelen. Afhankelijk van de ontwikkelingen is dit ook nodig in 2022. We gaan dan in gesprek met inwoners, ondernemers, (sport)verenigingen etc. En, als het moet, handhaven (repressie) waar nodig. Als toezicht & handhaving op de corona maatregelen nodig blijkt, is extra geld nodig voor uitbreiding van de capaciteit.
	Taakveld	1.2 Openbare orde en veiligheid
	Beheersmaatregel	De inzet van extra capaciteit op deze taak. Of her prioriteren van de taken binnen toezicht & handhaving. In 2021 konden wij een beroep doen op een subsidie voor coronabanen. Misschien is dit in 2022 ook het geval.
	Bruto bedrag	€ 60.000
	Kans	Aannemelijk 40-60%
	Netto bedrag	€ 30.000

27	Omschrijving	Oninbare belastingopbrengsten Risico vervalt. Ondernemers hebben de mogelijkheid om met Tribuut een betalingsregeling af te spreken. Wij worden door Tribuut geïnformeerd over de voortgang van deze betalingsregelingen. De meeste betalingsregelingen worden nagekomen en zijn ondertussen volledig betaald. Op basis van deze informatie en de contacten met de ondernemers zien wij op dit moment geen hoger risico meer op oninbare vorderingen door Corona. We gaan ervan uit dat de voorziening oninbaar voldoet, en dit risico kan hiermee vervallen.
	Taakveld	Paragraaf lokale heffingen
	Beheersmaatregel
	Bruto bedrag	Vervalt.
	Kans
	Netto bedrag

28	Omschrijving	Toeristenbelasting Risico vervalt. We verwachten dat door de coronacrisis we minder inkomsten uit de toeristenbelasting over 2021 ontvangen. In verband met (mogelijk) tijdelijke sluiting van een deel van de verblijfsrecreatie en het ontvangen van minder gasten (i.v.m. de anderhalvemetersamenleving) is het mogelijk dat het aantal toeristische overnachtingen en daarmee de opbrengst toeristenbelasting achterblijft. Dit wordt misschien deels gecompenseerd door extra toeristen in het hoogseizoen. We houden contact met ondernemers (hoteliers / campings) over hun verwachtingen. Uitgaande van huidige uitgangspunten over de ontwikkelingen van het corona-virus schatten we in over 2021 10% minder opbrengst toeristenbelasting te ontvangen dan onze begroting (= € 109.000). Het Rijk nam in het eerste deel van het ‘corona-compensatiepakket’ (26 juni 2020) een voorschot op voor de toeristenbelasting van ca. € 160.000. Op basis van de laatste cijfers van Tribuut over 2020 (augustus 2021) komen we op een tekort over 2020 van € 60.000. Er resteert dan nog een bedrag van € 100.000 als dekking voor de gemiste toeristenbelasting 2021. De verwachting is dat het rijk de volledige gemiste opbrengst toeristenbelasting compenseert. Voor 2022 e.v. verwachten we weer een groei in het aantal overnachtingen. Daarbij gaan we er vanuit dat er geen nieuwe of verlenging van beperkende coronamaatregelen komen.
	Taakveld	3.4 Economische promotie
	Beheersmaatregel
	Bruto bedrag	Vervalt
	Kans
	Netto bedrag

Totaal nettobedrag incidentele risico’s € 2.111.600

Om makkelijk te beoordelen en vergelijken werken wij met een ratio weerstandsvermogen
Dit is een getal dat laat zien of wij voldoende financiële reserves hebben om risico’s op te vangen. Wij maken onderscheid in structureel en incidenteel. Bij de structurele ratio delen we het bedrag voor onvoorzien en de onbenutte belastingcapaciteit door de som van de structurele risico’s. Bij de incidentele ratio delen wij het vrij besteedbaar deel van de algemene reserve door de som van de incidentele risico’s. Onderstaand geven wij de berekening van de ratio:

Ons weerstandsvermogen 
Om de ratio van het weerstandsvermogen te beoordelen, gebruiken wij de volgende beoordelingstabel:

Beoordelingstabel weerstandsvermogen
Schaal	Ratio weerstandsvermogen	Betekenis
A	> 2,0	Uitstekend
B	1,4 < x < 2,0	Ruim voldoende
C	1,0 < x < 1,4	Voldoende
D	0,8 < x < 1,0	Matig
E	0,6 < x < 0,8	Onvoldoende
F	< 0,6	Ruim onvoldoende
Bron: De beoordelingstabel weerstandsvermogen is opgesteld door het Nederlands Adviesbureau voor Risicomanagement (NAR).

Het structurele weerstandsvermogen is 4,0 en valt in schaal A en is uitstekend.
Ten opzichte van de kadernota 2022 neemt de ratio voor het structurele weerstandsvermogen toe van 3,3 naar 4,0. De hogere ratio komt met name doordat de structurele weerstandscapaciteit is toegenomen. Dit betreft de stijging van de onbenutte belastingcapaciteit als gevolg van de verwachte toename van het aantal woningen de komende jaren.

Het incidentele weerstandsvermogen is 12,4 en valt in schaal A en is uitstekend.
Ten opzichte van de kadernota 2022 neemt de ratio voor het incidentele weerstandsvermogen toe van 10,0 naar 12,4. De hogere ratio komt met name door een stijging van de algemene reserve met € 5,5 miljoen. Dit betreft met name het jaarrekeningresultaat 2020 minus de over te hevelen budgetten naar 2021.

Naast de risico’s en de ratio’s van het weerstandsvermogen, gaan wij in deze paragraaf in op de ontwikkeling van de algemene reserve. Onderstaand overzicht geeft de omvang van de algemene reserve in de jaren 2016 – 2025. Het verwachte saldo van € 26.253.000 in 2025 is de grondslag voor de berekening van het ratio incidentele weerstandsvermogen.

Omvang van de algemene reserve:

Overzicht verloop algemene reserve 2016-2025		Bedragen in €
Stand 31-12-2015 Toevoeging  Onttrekking Stand 31-12-2016 Toevoeging Onttrekking Stand 31-12-2017 Toevoeging Onttrekking Stand 31-12-2018 Toevoeging Onttrekking Stand 31-12-2019 Toevoeging Onttrekking Stand 31-12-2020 Toevoeging Onttrekking Stand 31-12-2021 Toevoeging Onttrekking Stand 31-12-2022 Toevoeging Onttrekking Stand 31-12-2023 Toevoeging Onttrekking Stand 31-12-2024 Toevoeging Onttrekking	18.080.000 --------------- 1.565.000 -2.292.000 ______________ 17.353.000 --------------- 1.695.000 -5.078.000 ______________ 13.970.000 --------------- 7.245.000 -4.367.000 ______________ 16.848.000 --------------- 2.480.000 -1.400.500 ______________ 17.927.500 --------------- 7.274.000 -937.500 ______________ 24.264.000 --------------- 7.305.000 -3.390.000 ______________ 28.179.000 --------------- 470.000 -1.998.000 ______________ 26.651.000 --------------- 950.000 -1.092.000 ______________ 26.509.000 --------------- 22.000 -278.000 ______________ 26.253.000 --------------- - -	Werkelijk Werkelijk Werkelijk Werkelijk Werkelijk Werkelijjk Raming Raming Raming     Raming
Stand 31-12-2025	26.253.000	Raming
Inclusief bestuursrapportage 2021 en het terugdraaien onttrekking AR begrotingstekort begroting 2022 Exclusief mutaties grondexploitaties begroting 2022 (verliesvoorzieningen en winstnemingen).

Algemene reserve
Met een geschatte algemene reserve van € 26,3 miljoen is de incidentele weerstandscapaciteit robuust te noemen. Dit zien we ook terug in de ratio van het incidentele weerstandsvermogen. Deze ratio is met 12,4 uitstekend. De gunstige stand van de reserve biedt ons de mogelijkheid om tekorten op te vangen.

Onderstaande specificatie maakt inzichtelijk welke raadsbesluiten ten grondslag liggen aan de onttrekkingen en toevoegingen binnen de algemene reserve.

Financiële kengetallen maken de financiële positie inzichtelijker
In deze paragraaf geven wij een overzicht van financiële kengetallen. Met kengetallen is het mogelijk om een indicatie te geven van de ontwikkeling ten opzichte van het verleden en voor de toekomst. Tevens geven kengetallen een nadere duiding van de huidige financiële positie. Doordat alle gemeenten de kengetallen op dezelfde wijze berekenen, zijn de gemeenten onderling vergelijkbaar.

De berekening van de financiële kengetallen is exclusief de Bestuursrapportage 2021 en mutaties Begroting 2022 .
Uitzondering is de berekening van de structurele exploitatieruimte; deze is inclusief de Bestuursrapportage 2021 en mutaties Begroting 2022.
De financiële kengetallen in de kolom begroting 2021 wijken af van de kengetallen zoals we opnamen in de Begroting 2021, jaarschijf 2021. We werken in bovenstaande tabel met actuelere cijfers voor 2021.

Beoordeling en toelichting kengetallen
De afzonderlijke financiële kengetallen zeggen nog weinig over hoe de financiële positie van de gemeente is. Zo hoeft een hoge schuld geen nadelig effect te hebben op de financiële positie. Dat is afhankelijk of en wat er aan eigen vermogen en baten tegenover die schuld staat en hoe groot de kans is dat de schuld weer wordt afgelost. De kengetallen bekijk je altijd in samenhang en ten opzichte van een normenkader. Hieronder lichten wij de kengetallen toe.

Netto schuldquote en netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen 

Hoe hoger de schuld, hoe hoger de netto schuldquote. De netto schuldquote geeft de verhouding weer van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen. Het geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. Om inzicht te verkrijgen in hoeverre er sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weergegeven (netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen). De stijging van de schuldquote in 2022 ten opzichte van de jaarschijf 2021 komt met name door het investeringsplan. Voor de verwachte investeringen die we de komende tijd uitvoeren trekken we een langlopende lening van € 3 miljoen aan in 2022.

 

Solvabiliteitsratio
Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin wij in staat zijn aan onze financiële verplichtingen te voldoen. Hoe hoger de solvabiliteitsratio, hoe groter de weerbaarheid van de gemeente. De solvabiliteit blijft de komende jaren stabiel.

Structurele exploitatieruimte
Voor de beoordeling van de financiële positie is het van belang te kijken naar de structurele baten en structurele lasten. Een positief percentage betekent dat de structurele baten toereikend zijn om de structurele lasten (waaronder de rente en aflossing van een lening) te dekken.

Grondexploitatie
Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (de waarde van de grond) is ten opzichte van de totale baten. De daling van dit kengetal komt met name doordat we de komende jaren veel grondverkopen verwachten. Dit kengetal berekenen we op balansgegevens per nu. Op het moment dat de gemeenteraad een grondexploitatieopzet vaststelt, mogen we de financiële gevolgen meenemen in de berekening van dit kengetal.

Belastingcapaciteit
De ruimte die een gemeente heeft om zijn belastingen te verhogen wordt vaak gerelateerd
aan de totale woonlasten. Onder de woonlasten worden verstaan de OZB, de rioolheffing en
afvalstoffenheffing voor een woning met gemiddelde WOZ-waarde in die gemeente. De
belastingcapaciteit van gemeenten wordt daarom berekend door de totale woonlasten
meerpersoonshuishouden in jaar t te vergelijken met het landelijk gemiddelde in jaar t-1
en uit te drukken in een percentage. Het tarief voor rioolheffing en afvalstoffenheffing is bij ons 100% kostendekkend. Er is nog ruimte om het OZB tarief te verhogen (onbenutte belastingcapaciteit). Doordat het tarief van de afvalstoffenheffing in 2022 lager uitvalt dan in 2021, neemt de lastendruk voor onze inwoners af in 2022.

Normering
Om goed invulling te geven aan de waarde van deze financiële kengetallen is een normenkader van belang. We sluiten aan bij de signaleringswaarden van de provincie Gelderland.

Signaleringswaarden kengetallen provincie Gelderland

Kengetallen	Provincie Gelderland 7-10-2015 Signaleringswaarden stresstest 100.000+ gemeenten
	Categorie A Minst risicovol	Categorie B	Categorie C meest risicovol
Netto schuldquote	< 90%	90 - 130%	> 130%
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen	< 90%	90 - 130%	> 130%
Solvabiliteitsratio	> 50%	20 - 50%	< 20%
Structurele exploitatieruimte	Begr. en MJR > 0%	Begr. of MJR > 0%	Begr. en MJR < 0%
Grondexploitatie	< 20%	20 - 35%	> 35%
Belastingcapaciteit	< 95%	95 - 105%	> 105%

In bovenstaande tabel staan de signaleringswaarden die de provincie Gelderland als normenkader hanteert. Aan deze categorieën is geen directie kwalificatie gegeven.

Inleiding

Het beleid van het onderhoud van kapitaalgoederen maken we inzichtelijk met (meerjaren) beheerplannen en het Integrale Beheerplan Openbare Ruimte. De plannen beschrijven de huidige en gewenste staat van onderhoud. Hoe deze te bereiken dan wel te handhaven is. En wat de benodigde financiële middelen zijn. De beleidsuitgangspunten zijn in het algemeen niet veranderd, maar er zijn wel ontwikkelingen.

Per 1 juni 2021 is de wegbeheerder die bij CirculusBerkel werkte met pensioen gegaan. Van dat natuurlijke moment is gebruik gemaakt om te onderzoeken waar de wegbeheerfunctie het beste ondergebracht kan worden. CirculusBerkel en wijzelf stellen, na goed overleg, voor het merendeel van de taken van de wegbeheerder weer bij de gemeente terug te leggen. Een deel van deze taken heeft (en blijft houden) ook in de toekomst nog raakvlakken met het werkveld van CirculusBerkel. Daarom is het voorstel om niet de volledige fte (36 uur/wk), maar hiervan 27 uur over te hevelen.
In 2020 besloot de gemeenteraad unaniem de samenwerking met CirculusBerkel voort te zetten. Dit leidde er toe dat we per 1 april 2021 een vaste accountmanager voor de BuitenRuimte in dienst hebben genomen. Eén van de onderdelen waar de accountmanager mee gestart is, is het ombouwen van de Samenwerkingsovereenkomst naar een Dienstverleningsovereenkomst (DVO). In 2022 zal de DVO vastgesteld worden.

In februari 2019 is het Integraal Beheerplan Openbare Ruimte vastgesteld door de gemeenteraad. Dit plan legt de kaders voor het sturen op beeldkwaliteit van de openbare ruimte vast. Ook laat het plan zien welke beheerkwaliteit binnen de beschikbare budgetten mogelijk is. De raad besloot als basiskwaliteit voor het gehele grondgebied te kiezen voor het kerngerichte thema ’Spelen, bewegen en ontmoeten’. Omdat elke kern in de gemeente verschillend is, rollen we, in overleg met de dorpsraden en de inwoners, kerngericht werken verder uit in 2022.

Bij de kerngerichte uitwerkingen geven we de ambities voor de verduurzaming van het beheer van de openbare ruimte mee. We geven betrokken partijen als opgave mee om een keuze te maken tussen onderhoud en duurzame oplossingen. Op sommige plekken past ecologisch bermbeheer of kan blad bijvoorbeeld langer blijven liggen. We stellen vragen over de plekken die al dan niet moeten worden verlicht en over de mogelijkheden om de openbare ruimte klimaatbestendiger te maken. Ook spelen we in op biodiversiteit. Samenvattend hanteren we de volgende basisregels:

• altijd een bepaald basiskwaliteitsniveau,
• maatwerk in beheer,
• binnen een financieel kader,
• werkbaar in de uitvoering,
• binnen geldende beleidsuitgangspunten,
• duurzaam en bio divers en
• blijvend promoten van zelf- en medebeheer.

Op dit moment kennen wij de volgende beheerplannen:

Beheerplannen	Door de raad vastgesteld	Looptijd t/m	Financiële vertaling in begroting	Achterstallig onderhoud
Openbare verlichting	2020	2023	Ja	Nee
Wegen	2018	2028	Ja	Nee
Kunstwerken	2016	2017	Ja	Nee
IBOR	2019	2028	Ja	Nee
Riolering	2021	2020	Ja	Nee
Speelvoorzieningen	2011	2024	Ja	Nee
Gebouwen	2019	2028	Ja	Nee
Ondergrondse verzamelcontainers	2016	2020	Ja	Nee

Openbare verlichting

Beleidskader
In april 2020 is het nieuwe (digitale) beleidsplan 'Licht in de openbare ruimte‘ vastgesteld. Onze inwoners willen een duurzame, leefbare, energiezuinige en prettige openbare ruimte. De openbare ruimte is veilig en op orde. Een goede openbare verlichting in de openbare ruimte draagt daar aan bij. We kijken waar licht nodig is, hoeveel licht we nodig hebben en op welk moment van de dag. Het nieuwe beleid draagt bij aan deze visie en aan het doel om in 2030 energieneutraal te zijn.

Beheer en kwaliteitsniveau onderhoud
In de periode van het huidige beleidsplan willen we beheersbaar de openbare verlichting uitbreiden. We onderhouden de openbare verlichtingsinstallaties om deze duurzaam in stand te houden. En we reguleren het gebruik van de openbare verlichting.
Het beheer is gericht op veiligheid, leefbaarheid, bereikbaarheid, duurzaamheid en het beperken van de milieubelasting. We onderhouden planmatig en voeren de onderhoudsmaatregelen op tijd uit om de kwaliteit van de openbare ruimte te behouden. Daarmee sluiten we kapitaalvernietiging en onveilige situaties uit.

Ontwikkelingen/beleidsvoornemens
We realiseren diverse vervangingsprojecten in de kernen binnen de beschikbare middelen. We maken een uitvoeringsprogramma waarmee we de verduurzaming en vernieuwing in beeld brengen: in 2021 het vervangingsplan Almen en in 2022 het Vervangingsplan Laren. In 2022 gaan we ook de Traverse Eefde aanpakken en de Zwiepseweg Lochem-Barchem.

Financiën
Tot en met 2023 is een bedrag van € 1.020.000 beschikbaar voor de vervanging van de openbare verlichting (masten en armaturen) en het verwijderen van lichtmasten in het buitengebied. Dat is € 255.000 per jaar. Binnen de exploitatie is het budget voldoende voor het gewone onderhoud en de overige exploitatielasten.

Wegen

Beleidskader
We beheren en onderhouden de wegen op basis van een wegcategorisering. De gemeenteraad stemde op 23 april 2018 in met deze aanpak. Veiligheid en goede bereikbaarheid van de weggebruikers in het buitengebied en een goede bereikbaarheid naar en van de kernen willen we waarborgen.

Beheer en kwaliteitsniveau onderhoud
De wegen onderhouden we op een minimum niveau om kapitaalvernietiging te voorkomen. Jaarlijks voeren we, aan de hand van inspecties, onderhoud uit aan onze wegen.

Ontwikkelingen/beleidsvoornemens
De werkzaamheden aan de Markeloseweg zijn in volle gang en worden in 2021 afgerond. De werkzaamheden aan de Zwiepseweg tussen Lochem en Barchem worden in 2021 voorbereid. De uitvoering van die reconstructie vindt plaats in 2022. Ook wordt onderhoud verricht aan een aantal wegen in 2022 op basis van uitgevoerde weginspecties.

Financiën
Zoals vermeld is de wegbeheerfunctie per 1 juli 2021 weer ondergebracht bij de gemeente. Momenteel wordt doorgerekend wat deze wijziging betekend voor het wegbeheerbudget.

Het beschikbare budget is verhoogd met € 375.000 structureel. Daarnaast is door de raad € 1.000.000 beschikbaar gesteld, om de verschillende wegcategorieën voor 10 jaar in te richten volgens uitgangspunten en kwaliteitsniveau van het Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de Grond-, Water- en Wegenbouw en de Verkeerstechniek (CROW).
Op grond van het raadsbesluit is het nieuwe jaarbudget à € 1.275.000 (€ 1.375.000 in de komende 10 jaar) is verdeeld in:

• een investeringsdeel voor de wegreconstructies bestaande uit € 500.000 per jaar, aangevuld in de komende 10 jaar met € 100.000 per jaar. Totaal dus een investering van € 600.000 per jaar;
• een exploitatiedeel voor groot en klein onderhoud bestaande uit € 775.000 per jaar.

Kunstwerken

Beleidskader
Er is een onderhoudsplan en deze is verouderd. We maken een onderhoudsplan aan de hand van een technische inspectie. Deze laatste inspectie is in 2012-2013 geweest. Voor 2021 staat een technische inspectie gepland. De uitkomsten van de inspectie worden ingevoerd in het beheerprogramma iAsset. Dit programma maakt een nieuw onderhoudsplan op basis van de bevindingen.

Beheer en kwaliteitsniveau onderhoud
De kunstwerken worden periodiek geïnspecteerd.
A. Een functionele inspectie: 1 maal per 2 jaar, voor klein onderhoud.
B. Een technische inspectie: 1 maal in de 8 à 10 jaar. Deze wordt uitbesteed.

Een aantal civiele kunstwerken (zoals de brug Graaf Ottoweg, de brug Mettrayweg en enkel grotere duikers) komen in aanmerking voor groot onderhoud. Na de inspectie blijkt hoe de actuele toestand is.
De brug Graaf Ottoweg lift mogelijk mee met een eventuele reconstructie van de rotonde Graaf Ottoweg/Goorseweg.

Financiën
Onderstaand de oude begrotingsplanning, doorgerekend op basis van de inspectie van 2012-2013.

2021	2022	2023	2024	2025	gemiddeld
€ 19.750	€ 26.300	€ 100.730	€ 38.735	€ 112.450	€ 59.593

 

De hogere bedragen in 2023 en 2025 houden rekening met groot onderhoud van bovenstaande kunstwerken. Uit de inspectie van 2021 komt waarschijnlijk naar voren het groot onderhoud moet worden vervroegd en dat dit duurder zal uitvallen. Het huidige jaarlijkse budget is € 24.000. De uit te voeren inspectie en klein onderhoud betalen we hieruit. Het groot onderhoud wat uit de planning komt, pakken we als project op. Dit voeren we als nieuw beleid op in de Kadernota 2023.

Groen

Beleidskader
Het Integrale Beheerplan Openbare Ruimte is begin 2019 in de gemeenteraad vastgesteld. Het plan is een belangrijke pijler voor de op te stellen Dienstverleningsovereenkomst tussen de gemeente en Circulus Berkel.

Beheer en kwaliteitsniveau onderhoud
De afdeling BuitenRuimte van Circulus Berkel beheert en onderhoudt het openbaar groen. In 2019 is bij de besluitvorming over het IBOR het beeldkwaliteitsniveau van het openbaar groen bepaald. Door de structurele bezuiniging op het onderhoud openbaar groen onderhouden we de plantsoenen in de dorpskernen en doorgaande wegen op kwaliteitsniveau B. Dit kwaliteitsniveau B werd al toegepast in de woonwijken. Alleen de industrieterreinen onderhouden we op kwaliteitsniveau C. Mogelijk dat burgerparticipatie in het groen een bijdrage kan leveren aan het (extra) op peil houden van het kwaliteitsniveau. Burgerparticipatie kan ook de tevredenheid over de kwaliteit van het onderhoud en beheer van het openbaar groen verhogen. Met kerngericht werken geven we de participatie een extra impuls.

Ontwikkelingen/beleidsvoornemens
De komende periode voeren we op diverse locaties groenrenovaties uit. Het gaat dan om plekken in de Zuiderenk en het gebied West II in de kern Lochem. Ook in de kern Laren gaan we op verschillende plekken aan de slag.

Het doel van project ‘Duurzaam Beheer Laanbomen Buitengebied’ is bouwen aan een toekomstig landschap. Dat geeft ruimte om de landschapskenmerken te versterken en dat vergroot de waarde van het landschap. Met het goed onderhouden en waar nodig kappen en herplanten van bomen langs de wegen in het buitengebied, blijven we van ons landschap genieten. Goed onderhoud betekent waarborgen van de verkeersveiligheid voor de weggebruiker en het nemen van maatregelen voor de algemene instandhouding van de boom. Dit alles om uiteindelijk mensen veilig te kunnen laten wonen, werken en recreëren in ons buitengebied.
De raad heeft besloten om de bomen te beheren volgens het maximale scenario. Dat betekent dat er jaarlijks circa 11.500 bomen worden gesnoeid en er jaarlijks ongeveer 386 bomen worden gekapt, die deels ook bestaan uit risicobomen.

In het voorjaar 2021 kwamen we met een voorstel tot mogelijke aanpassingen van het huidige beleid. Vaststelling van het nieuwe beleid is gepland in september 2021. Uitgangspunt is dat CirculusBerkel onze laanbomen duurzaam gaat beheren vanaf 1 januari 2022.

Financiën
Voor de uitvoering van het maximale scenario is er een structureel budget van € 267.700 per jaar voor het duurzaam beheer bomen buitengebied.

Riolering

Beleidskader
Het Rioleringsplan 2021 – 2025 is in maart 2021 unaniem door de gemeenteraad vastgesteld. De gemeente heeft een aantal watertaken. We zorgen voor:

• de inzameling en transport van stedelijk afvalwater,
• de verwerking van afvloeiend hemelwater en
• het beperken van de nadelige gevolgen van de grondwaterstand.

Het plan moet de gemeente op grond van de Wet milieubeheer maken. Het plan maken we niet alleen, we maken dit met andere partners in de waterketen. Dat zijn bijvoorbeeld de provincie en het waterschap.

Beheer en kwaliteitsniveau onderhoud
Met het Rioleringsplan pakken we water voortvarend aan. We zorgen voor een goede afvoer en verwerking van afvalwater, hemelwater en grondwater. De bodem, het oppervlaktewater, hemelwater en grondwater zijn beschermd tegen vervuiling van de riolering. Zo blijft Lochem een gezonde en aantrekkelijke gemeente met schoon water waar het prettig wonen en werken is. De komende jaren nemen we daarom verschillende maatregelen en doen investeringen.
We maken bijvoorbeeld een calamiteitenplan, een basisrioleringsplan en voeren een beschouwing op de gemalen uit op basis van een analyse van de draaiuren. We investeren ook in vervanging en verbetering van riolering en vervangen (onderdelen van) pompen en gemalen.

Ontwikkelingen/ beleidsvoornemens
Door klimaatverandering zullen buien heviger worden. Daardoor kan wateroverlast ontstaan. Straten kunnen ineens vollopen. We treffen daar bij reconstructieplannen in de openbare ruimte maatregelen tegen. Denk aan het verlagen van stoepranden zodat water weg kan en de aanleg van wadi’s.
De kwetsbare locaties voor wateroverlast, droogte en hitte brengt de gemeente in beeld met een stresstest. De duurzaamheidsopgave voor de gemeente Lochem ligt vooral in het terugwinnen van waardevolle grondstoffen en energie uit afvalwater. Verder grijpt de gemeente mogelijkheden aan om het energieverbruik van pompen en gemalen terug te brengen.

Financiën
Uit het Rioleringsplan 2021-2025 blijken de geraamde investeringen voor vervangingen en verbeteringen voor de planperiode 2021-2025. Er is in totaal ruim 12 miljoen euro nodig. Dat heeft de gemeenteraad beschikbaar gesteld. De rioolheffing gaat in de planperiode niet omhoog.

Speelvoorzieningen

Beleidskader
De beleidsuitgangspunten in het speelruimtebeleid gemeente Lochem 2011-2020 zijn ongewijzigd. In 2016 is een nieuwe subsidieregeling speelruimtebeleid 2016-2021 vastgesteld.

Beheer en kwaliteitsniveau onderhoud
Speeltoestellen moeten voldoen aan de veiligheidsnormen van de Warenwetbesluit attractie- en speeltoestellen. Op speeltoestellen geldt een Europese norm , namelijk NEN-EN 1176. De insteek van het onderhoudsniveau is schoon, heel en veilig.
We plaatsen alleen nieuwe, gecertificeerde speeltoestellen . Bestaande speelplekken worden in opdracht van de gemeente jaarlijks geïnspecteerd op de veiligheidseisen. Speeltuinverenigingen en -stichtingen zijn grotendeels verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van speellocaties.

Ontwikkelingen/beleidsvoornemens
Het herijken van het speelruimtebeleid is uitgesteld door gebrek aan tijd.. Wanneer de capaciteit het toelaat starten wij in het najaar 2021 met de herijking van het speelruimtebeleid. Hierbij inventariseren we in hoeverre aanpassing van het huidige beleid nodig is.

Financiën
Het speelruimtebeleid is in 2021 binnen de financiële kaders uitgevoerd.

Gebouwen

Beleidskader
Op de 1e plaats bepaalt het Meerjarig Onderhoudsplan gebouwen (MOP) het onderhoud van gebouwen . Dit meerjarenplan beschrijft de gewenste staat van onderhoud, hoe deze te bereiken dan wel te handhaven is en wat de benodigde financiële middelen zijn. In het voorjaar van 2019 heeft u het MOP opnieuw vastgesteld, voor de periode 2018-2022.
Minimaal eens per 5 jaar laten wij de staat van onderhoud van de gebouwen opnieuw inspecteren en vertalen naar het MOP. Hiermee voldoen wij aan de richtlijn uit het BBV om inzicht te hebben in de financiële positie en risico’s te beheersen. Uitgangspunt voor het onderhoud is de conditiemeting op basis van de NEN 2767, waarbij een conditie van “redelijk tot goede staat” de insteek is (conditiescore 3).

Op de 2e plaats heeft het gemeentelijk accommodatiebeleid invloed op de uitvoering van het onderhoud. Op basis van het accommodatiebeleid heeft de gemeente slechts een taak voor de instandhouding van huisvesting voor onderwijs (scholen voor primair onderwijs) en bewegingsonderwijs (gymzalen). Vaak is bij deze gebouwen sprake van een combinatie met andere maatschappelijke voorzieningen (sport-, cultuur- en welzijnsfuncties). Het beheer en onderhoud van dergelijke accommodaties zetten wij steeds meer ‘op afstand’. Daarnaast proberen wij de inzet van onze financiële middelen zover mogelijk af te bouwen. Met diverse vertegenwoordigers in alle kernen van de gemeente Lochem vindt overleg plaats om de bezuinigingen op de goede manier te vertalen. Dit kan in situaties leiden tot verzoeken om bijvoorbeeld vernieuwing of verduurzaming van (maatschappelijk) vastgoed, om het beheer en de exploitatie van het vastgoed efficiënter te maken.

Ontwikkelingen/beleidsvoornemens
De periode waarvoor het huidig MOP geldt eindigt eind 2022. Voor de periode vanaf 2023 moet, volgens de richtlijn uit het BBV, een actueel MOP van kracht zijn. In 2022 ontvangt u een voorstel voor een actueel MOP.

Financiën
Het deel van het MOP voor groot onderhoud wordt betaald uit de voorziening onderhoud gebouwen. De omvang van deze voorziening moet genoeg zijn om het toekomstig geplande onderhoud op elk moment uit te kunnen voeren. Het deel van het MOP dat betrekking heeft op klein (dagelijks) onderhoud komt rechtsreeks ten laste van de exploitatierekening. Elke 5 jaar stellen wij een nieuw MOP vast, op basis van de inzichten op dat moment.

Ondergrondse verzamelcontainers

Beleidskader
Voor de inzameling van restafval en de diverse gescheiden grondstoffen staan in iedere kern ondergrondse verzamelcontainers. Daarnaast staan bij hoogbouwlocaties bovengrondse verzamelcontainers voor GFT. Eind 2020 heeft de gemeenteraad het Afval- en Grondstoffenplan 2021-2025 vastgesteld. De afschrijvingstermijn van ondergrondse verzamelcontainers is van 10 jaar op 15 jaar gezet.

Ontwikkelingen/beleidsvoornemens
Wanneer de theoretische levensduur van een verzamelcontainer is verstreken, vindt een technische inspectie plaats. Op basis van het resultaat van de inspectie wordt de levensduur verlengd of wordt de container vervangen. Volgens het theoretische vervangingsschema worden in 2022 twee verzamelcontainers vervangen.

Financiën
De vervangingsinvesteringen dekken wij uit de voorziening vervanging ondergrondse verzamelcontainers. 

Bestuur en ondersteuning
Indicator	2021	2022	Onderbouwing van de waarden / ambitie
Formatie	6,8	6,8	Conform wetgeving BBV, Aantal FTE per 1.000 inwoners
Bezetting	6,2	6,4	Aantal FTE per 1.000 inwoners
Apparaatskosten	598	600	Kosten (euro) per inwoner
Externe inhuur	8,5	8,0	Kosten als % van totale loonsom + totale kosten inhuur externen
Overhead	11	11,5	Percentage van de totale lasten

 

De cao-onderhandelingen zijn vastgelopen, de uitkomsten van voort te zetten onderhandelingen zijn onbekend. Wel wordt een stijging van de pensioenpremies 2022 verwacht.

Personeel
In 2022 geven we invulling aan het toekomstige werken. Het structureel organiseren van het hybride werken: een mix van thuis, elders of op kantoor werken.
Er is een aantal onderzoeken uitgevoerd onder medewerkers:

• behoeften onderzoek Toekomst van Werk
• Medewerkers Tevredenheidsonderzoek
• Preventief medisch onderzoek

Deze onderzoeken hebben nog meer inzicht gegeven in hoe we met zijn allen aankijken tegen het toekomstige werken binnen de gemeente Lochem.
De resultaten van deze onderzoeken zijn verwerkt in de visie Toekomst van Werk die is gepresenteerd aan de organisatie. De projectgroep Toekomst van Werk gaat in twee werkgroepen, Cultuur en Structuur, aan de slag met de invulling van het toekomstige werken binnen onze organisatie.

Integriteit
We willen het bewustzijn voor integer handelen scherp houden. Daarom lanceren we in 2022 een app. Met behulp van die app kunnen medewerkers, raadsleden en college een zelftest uitvoeren. Ervaring leert dat de uitkomsten, de dilemma’s waarmee men wordt geconfronteerd, stimuleren om daarover met elkaar in gesprek te gaan.

 

Inkoop
In 2022 blijft onze focus, net als in 2021, gericht op Maatschappelijk verantwoord inkopen, duurzaam en sociaal. Hierbij hebben we oog voor de (lokale) arbeidsmarkt. Vanuit inkoop gaan we extra inzetten op Social return on investment. Dat wil zeggen het creëren van sociale werkgelegenheid. Ook betrekken we, binnen de mogelijkheden van de Aanbestedingswet, de lokale en regionale economie bij onze inkoopopdrachten. Hiervoor zetten we een ondernemersdatabase op. Er liggen kansen op het gebied van milieu, zoals circulair en klimaatneutraal inkopen. Deze kansen moeten we benutten in onze aanbestedingen en de uitvoering van opdrachten.
Om tijdig en rechtmatig te kunnen inkopen zorgen we dat het contractenregister op orde is en aflopende contracten in beeld zijn.

Informatiebeleid
We hebben ambities op het gebied van (digitale) dienstverlening. Met ons informatiebeleid sluiten we aan op deze ambities. We verbeteren onze (telefonische) bereikbaarheid, openen een persoonlijke pagina voor inwoners en bedrijven op www.lochem.nl en breiden de digitale interactie met inwoners en bedrijven uit.
Ook op het gebied van data-gedreven werken, zetten we stappen. Naast onze deelname aan het regionale datalab, zetten we ook in op de interne variant: het dataloket. Dit is een plek waar de kennis over en activiteiten voor dataverzameling en (verantwoord) datagebruik zijn gebundeld. Van daaruit leren we de organisatie data-gedreven te werken.
Tenslotte zorgen we er in 2022 voor dat we onze informatievoorziening en -veiligheid op orde houden en voorbereiden op de toekomst. Dit gaat over:

• mensen (de digi-vaardigheid van medewerkers)
• middelen (vervanging en aanbesteding van informatiesystemen)
• maatregelen (verbeteren interne dienstverlening naar eindgebruikers).

Informatiebeheer
In 2022 geven we een vervolg aan ons actieplan Grip op informatie. Dit actieplan brengt onze informatievoorziening nog meer op orde. Hierdoor krijgen we zicht op alle informatie binnen de organisatie. We maken deze vindbaar en regelen de bewaring en vernietiging. Binnen dit actieplan richten we ons op de gemeenschappelijke netwerkmappen en taak specifieke applicaties.

Informatieveiligheid
In 2022 zetten we in op een sluitende Deming-cyclus (PlanDoCheckAct) voor de informatieveiligheid. Naast de verplichte onderdelen, zoals de ENSIA (audit informatieveiligheid), werken we vanuit deze cyclus aan een risico-gerichte implementatie van de Begroting in één Oogopslag (BIO). We voeren een risicoanalyse van de informatiebeveiliging uit. En we zetten een intern controleplan op.

Gegevensbescherming
De ontwikkeling van datagedreven werken, specifiek het opzetten van een dataloket, vraagt een actieve rol op het gebied van gegevensbescherming. Het gaat dan met name om het bewustzijn over ethiek en hergebruik van persoonsgegevens. Hiervoor ontwikkelen we werkprotocollen en toetsen we de risico’s. Maar ook regelen we de gegevensbescherming vóórdat we starten met nieuwe programma’s of een andere manier van werken.
In 2022 toetsen we de uitvoeringsorganisatie ’t Baken. Hierbij wordt specifiek gekeken naar de rechtmatige en zorgvuldige verwerking van persoonsgegevens. De dossiervorming in het ondersteunende systeem is daarbij het uitgangspunt.
Tenslotte worden onze medewerkers meegenomen in wat gegevensbescherming voor hun eigen persoonlijke gegevens inhoudt.

ICT
We werken verder naar de Cloud. Nieuwe applicaties starten in de Cloud. Bestaande applicaties, waaronder onze kantoorautomatisering, verhuizen naar de Cloud. Dit vraagt andere vaardigheden van onze applicatiebeheerders. In plaats van alles zelf te doen, moeten zij regelen dat de leverancier meer (goed) doet. Dit heeft ook veel impact op onze eindgebruikers. Met name de verhuizing van onze kantoorautomatisering vraagt een heel andere manier van (samen)werken. Om de eindgebruikers hierbij te helpen, starten we een opleidingsprogramma.

Rechtsmatigheidscontrole
Het college is binnen de gemeente verantwoordelijk voor de naleving van de regelgeving (de controle op de rechtmatigheid). Vanaf 2022 verantwoordt de accountant niet meer de rechtmatigheid van ons handelen, maar doet het college dit zelf. Dit doet het college voor het eerst in de jaarrekening over 2021. De accountant controleert alleen nog of deze verantwoording juist en volledig is. In 2021 en 2022 bereidt Control deze nieuwe manier van werken voor.
Deze verandering komt een jaar later dan gepland. De auditcommissie is hiervan op de hoogte.

Inleiding
Voor de uitvoering van de programma’s zijn financiële middelen nodig. Om tijdig en tegen gunstige tarieven gelden aan te trekken of uit te zetten is de uitvoering van de treasuryfunctie belangrijk.

Beleid financiering
In het treasurystatuut wordt de beleidsmatige infrastructuur van de treasuryfunctie vastgelegd in de vorm van uitgangspunten, doelstellingen, richtlijnen en limieten.

Financiering
Opgenomen vaste geldleningen
De opgenomen vaste geldleningen hebben op 1 januari 2022 een boekwaarde van € 16.030.850. In 2022 wordt hierop € 4.548.384 afgelost en aan rente is € 317.928 verschuldigd. De leningen hebben op 1 januari 2022 een gemiddeld gewogen rentepercentage van 2,01 (1,77 in 2020).

Liquiditeitsprognose

De liquiditeitsbegroting geeft weer dat wij in 2022 de kasgeldlimiet zullen gaan overschrijden, zodat het aantrekken van een langlopende lening van € 3 miljoen nodig zal zijn.

 

Berekening rente-omslagpercentage en renteresultaat taakveld treasury 2022

Bedragen x €
Berekening rente-omslagpercentage en renteresultaat taakveld treasury		2022
Door te rekenen rente
Rentelasten lange financiering		-317.928
Rentelasten korte financiering		0
Rentebaten verstrekte geldleningen		74.293
De externe rentebaten korte financiering		5.000
Totaal door te rekenen rente		-238.635
Rente die aan grondexploitaties wordt doorberekend		137.000
Aan taakvelden/overhead toe te rekenen rente		-101.635
De werkelijk aan taakvelden/overhead toegerekende rente		420.000
Renteresultaat op het taakveld treasury		318.365
Specificaties
Begrote boekwaarde investeringen per 1 januari 2021	84.000.000
Renteomslagpercentage: 265.699 gedeeld door 1 % van 83.000.000 is	0.12%
Afgerond	0,50%
Rentebaten, verstrekte geldleningen aan:
't Trefpunt	4.293
Duurzaamheidslening	5.000
Stimuleringsfonds	62.000
Svn Blijverslening	3.000
Totaal	74.293

Rentevisie
Voor de begroting 2022 wordt rekening gehouden met een negatieve rente van 0,20 procent voor het aantrekken van tijdelijke liquide middelen. Voor langlopende leningen met een looptijd van 5 jaar wordt rekening gehouden met een percentage van 0 procent.

Kasgeldlimiet
De kasgeldlimiet voor het jaar 2022 bedraagt 7,2 miljoen. Tot het bedrag van de kasgeldlimiet mogen kortlopende geldleningen worden aangetrokken.

Risiconorm
De gemeente Lochem zit ruim onder de renterisiconorm, omdat alleen leningen zijn aangetrokken met een vast rentepercentage voor de gehele looptijd van de lening.

Alliander
In zowel de liquiditeitsbegroting als de berekening van het renteresultaat is geen rekening gehouden met de eventueel te verstrekken reverse converteerbare obligatielening aan Alliander van € 2,3 miljoen. Als de gemeenteraad geen bedenkingen heeft ten aanzien van deze lening zal eind 2021 de financieringsbehoefte toenemen. Besluitvorming hierover moet nog plaatsvinden.

Inleiding
Dit hoofdstuk laat zien met welke partijen de gemeente bestuurlijk en financieel samenwerkt. Het college en/of de raad besloten tot deze samenwerking. We lichten ontwikkelingen toe. En we geven aan waar risico’s voor de gemeente stijgen.

Een verbonden partij is een organisatie waarin de gemeente een bestuurlijk én een financieel belang heeft. Hierdoor draagt de gemeente medeverantwoordelijkheid. Het kan gaan om een privaatrechtelijke organisatie: een Gemeenschappelijke regeling. Of een publiekrechtelijke organisatie: stichtingen, verenigingen, NV’s en BV’s.

Bij een bestuurlijk belang heeft de gemeente zeggenschap. De gemeente is vertegenwoordigd in het bestuur of heeft stemrecht. Er is een financieel belang als de gemeente risico loopt met de middelen die we aan een partij ter beschikking stellen. Of als de gemeente aangesproken kan worden als een verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt.

Overzicht Verbonden Partijen
De gemeente Lochem heeft de volgende verbonden partijen:

Naam	Vestigings-plaats	Begrote bijdrage van de gemeente Lochem voor 2022	Risico: financieel, maatschappelijk, bestuurlijk. -- vrijwel geen risico - gering risico + matig risico ++ veel risico
			Financieel	Maatsch.	Bestuurlijk
Gemeenschappelijke regelingen
Veiligheidsregio NOG	Apeldoorn	€ 2.263.000	+	+	-
GGD – Noord- en Oost-Gelderland	Apeldoorn	€ 575.000	-	+	-
Regio Stedendriehoek	Twello	€ 98.130	-	+	+
Stadsbank Oost Nederland	Enschede	€ 219.203	-	-	-
Omgevingsdienst Achterhoek	Hengelo (Gld.)	€ 691.000	-	-	+
Tribuut	Epe	€ 760.000	-	-	-
Vervoerscentrale Stedendriehoek “PlusOV”	Lochem	€1.637.000	+	+	+
Samenwerkingsverbanden
Gemeenschappelijk Havenbeheer Twentekanalen	Bornerbroek	€ 29.625	-	- -	-
Stichtingen
Stichting Grote Kerk	Lochem	€ 3.000	- -	- -	- -
Stichting Achterhoek Toerisme	Borculo	€ 54.329	-	-	-
Stichting Strategische Board	Twello	€ 58.993	-	-	+
Stichting bevordering Techniek Onderwijs Berkelstreek	Borculo	€ 15.000	- -	- -	- -
Stichting Veilig Thuis Noord en Oost Gelderland	Apeldoorn	€133.179	+	++	-
Deelnemingen
NV Bank Nederlandse Gemeenten (BNG)	Den Haag		- -	- -	- -
NV Vitens	Velp		- -	- -	- -
B.V. Alliander	Amsterdam		- -	- -	- -
Circulus-Berkel B.V.	Apeldoorn		-	+	-
Dienstverleningsovereenkomst Afval		€ 2.939.103
Dienstverleningsovereenkomst Buitenruimte*		Fase 1 € 4.793.744
		Fase 2 € 187.934

* Fase 2: De wegbeheerstaken zijn per 01-07-2021 overgedragen van Circulus-Berkel (CB) aan de gemeente Lochem (GL). Het uitvoeringsbudget voor fase 2 is hierdoor € 905.586 lager dan in 2021.

Het grondbeleid van een gemeente is een instrument om ruimtelijke doelstellingen te bereiken. De doelstellingen kunnen zijn op het terrein van volkshuisvesting, ruimtelijke ordening, economische ontwikkeling en openbare ruimte, infrastructuur, recreatie en natuur.

In de jaarrekening 2020 wijzigde de opzet van de paragraaf Grondbeleid. Met een financiële tabel en toelichting per complex verbetert de informatievoorziening. Met ingang van deze begroting zetten wij twee volgende belangrijke stappen in de verantwoording van de grondexploitaties. Ten eerste vindt met de begroting een tweede financiële actualisatie van de grondexploitaties plaats. Het moment van actualisatie bij de begroting is de basis om (meerjarig) vooruit te kijken. De jaarrekening blijft het moment van terugkijken naar voorgaand jaar. Op deze manier worden ontwikkelingen binnen de grondexploitaties in begroting en jaarrekening verwerkt en inzichtelijk gemaakt. Door de actualisatie bij de begroting is het mogelijk, de raad integraal de herziene grondexploitaties vast te laten stellen. De herziening vindt zijn weerslag in deze paragraaf en de bijlage Detailspecificatie per grondcomplex.
Ten tweede schenken wij meer aandacht aan de project specifieke risico’s. De project specifieke risico’s betreffen bijvoorbeeld vervuiling of hogere plankosten door een intensieve samenwerkingsvorm met een ontwikkelende partij. De aandacht voor de project specifieke risico’s is aanvullend op de algemene ‘risico-uitkomst’ van de Monte Carlo analyse.
Bovenstaande stappen kwamen tot stand in samenspraak met de auditcommissie.

In 2021 is de uitgifte van de bouwkavels doorgegaan. Wij merken dat de vraag naar bouwkavels / nieuwbouwwoningen in de gemeente Lochem groeit. Daarnaast is er een flinke groeiambitie om aan de vraag te kunnen voldoen. De gemeente Lochem heeft daarop geanticipeerd en heeft verschillende Wvg’s gevestigd. De gemeente Lochem doet dit om zoveel mogelijk regie te kunnen voeren op mogelijke woningbouwontwikkeling.

Dit jaar is er samen met de 2 samenwerkende ontwikkelaars van de Detmerskazerne overeenstemming bereikt over de grondexploitatie Detmerskazerne. Het project bestaat uit 80 woningen waarvan 20 sociale huur en 60 koop. Het plan wordt uitgevoerd in 2 fases. Voor de 1^e fase was grote belangstelling en is alles direct verkocht. Later dit jaar wordt de 2^e fase in verkoop gebracht.

Met de uitvoering van grondexploitaties is veel geld gemoeid. Het is van publiek belang om hiervan een helder beeld te geven. Enkele belangrijke uitgangspunten hierbij zijn:

Tussentijdse winstneming

In de nota Grondbeleid gemeente Lochem 2017-2020 staat dat we voor de tussentijdse winstneming de methode Percentage of Completion (POC) methode toepassen. Dat deden we ook in 2021. Zie tabel 1 voor de specificatie. In totaliteit is in 2021 voor een bedrag van € 4.054.666 aan tussentijdse winst genomen. Een voordeel van € 91.857.

Verliesvoorziening

Lochem kent ook grondexploitaties waarbij we een financieel nadeel verwachten. Vaak zijn dit grondexploitaties waarbij er sprake is van herstructurering van bestaande gebieden. Voor verliesgevende grondexploitaties moeten wij direct een verliesvoorziening treffen. Wij treffen een verliesvoorziening tegen contante waarde.

Onderstaande tabel 1 geeft een volledig beeld van de tussentijdse winstneming en mutaties van de verliesvoorzieningen. In de alinea hieronder behandelen wij per complex de mutaties over 2021. In totaal moeten wij € 410.678 extra aan de verliesvoorziening toevoegen.

Voorlopige boekwaarde

Tijdens de actualisatie van de grondexploitaties voor de begroting 2022 is er voor gekozen om met een voorlopige boekwaarde de grondexploitaties te actualiseren naar 1-1-2022. Dit wil zeggen dat er met een boekwaarde op basis van daadwerkelijk geboekte cijfers t/m 1-7-2021 is gewerkt, en een prognose is gemaakt van de boekwaarde t/m 31-12-2021. Hiervoor is gekozen om meer inzicht te krijgen in het verloop van de grondexploitatie en cijfers in de begroting.

 

Tabel 1. Overzicht tussentijdse winstnemingen en mutaties verliesvoorzieningen

Parameters

De bij de grondexploitatieberekeningen gehanteerde parameters voor inflatie (indexering van kosten en opbrengsten), rentekosten en verdiscontering zijn in onderstaande tabel weergegeven. In de Begroting 2022 hanteren we een percentage van 2% voor inflatiecorrectie. Hierdoor houden we in de berekening rekening met toekomstige loon- en prijsstijgingen. Voor de middellange termijn is het hanteren van een percentage van 2% reëel. Jaarlijks actualiseren we dit percentage.

De rente hebben wij gebaseerd op de berekening van de rente van 2021. De gehanteerde systematiek is conform de voorgeschreven regels in de BBV. Ook op de hoogte van de discontovoet schrijft het BBV voor welk percentage gehanteerd moet worden. In casus bedraagt deze 2%.

 

Parameter
Kostenstijging	2%
Opbrengstenstijging	0%
Rente	0,83%
Discontovoet	2%

 

Risicoanalyse

Aan de hand van checklists brengen wij de risico’s van de grondexploitaties per plan in beeld met de bijbehorende beheersmaatregelen.

Checklist risico’s grondexploitaties

Per grondexploitatie is een inventarisatie gemaakte van de risico’s op basis van de huidige inzichten. Hoe verder een plan in ontwikkeling is, hoe minder aanwezige risico’s te verwachten zijn.

De checklist is opgedeeld in 5 categorieën:

• Programma
• Partijen
• Financiën
• Fysieke omgeving
• Fasering

Per categorie komen verschillende onderdelen aan de orde. Daarbij wordt aangegeven of het onderdeel van toepassing is bij de risicoanalyse. Standaard worden de invloeden van rente, inflatie en een minder gunstige fasering (vertraging) in de risicoanalyse doorberekend. Als een specifiek onderdeel van toepassing is op de risicoanalyse wordt een beheersmaatregel aangegeven. Ook de gevolgen en de verbinding naar de Monte Carlo analyse wordt ingevuld. Op die manier zijn de risico’s schriftelijk in beeld gebracht. Een periodieke actualisering is noodzakelijk vanwege de voortgang van de grondexploitaties.

Om deze risico’s in financiële zin te vertalen, maakten we gebruik van de Monte Carlo simulatie. Deze methode bootst het risicoprofiel van de grondexploitatie na op basis van een kansverdeling. Dit doen we door kansverdelingen toe te kennen aan variabelen en parameters in de exploitatie. Vervolgens bepaalt een computermodel op grond van simulaties de kansverdeling van het financiële projectresultaat. Met een bepaald betrouwbaarheidsgehalte (90%) is het mogelijk om het risico van de grondexploitatie te beoordelen.

De risicoanalyses zijn geactualiseerd prijspeil 1-1-2022. Het totaalbedrag aan risico’s voor de grondexploitaties ramen we op € 1.130.000. Zie daarvoor onderstaande tabellen met een overzicht van alle projecten.

De risico’s bij de Jaarrekening 2020 bedroegen in totaal € 840.000. De risico’s zijn met € 305.000 gestegen. De hoofdzakelijke reden van deze stijging is een grotere bandbreedte op de risico’s van kosten- en opbrengstenstijging en rente en project specifieke risico’s. Zo is er bij Stijgoord een toename van het risico van circa € 76.000 door o.a. het opgevoerde risico van eventuele vondsten van Niet Gesprongen Explosieven. Daarnaast is een belangrijke reden van deze stijging de toevoeging van de grondexploitatie Scheggertdijk, welke nog niet was vastgesteld bij de jaarrekening van 2021. Het risico op deze exploitatie bedraagt circa € 95.000. Naast de gestegen risico’s zijn de risico’s op andere projecten licht afgenomen.

 

 

 

Navolgend worden de project specifieke risico’s per project toegelicht.

 

Instemmen met baten en lasten jaarschijf 2022 voor de grondexploitaties

Onderstaand de door de Raad beschikbaar te stellen baten en lasten voor jaarschijf 2022 per project.

Wij maken onderscheid in de waardering van winstgevende en verlieslatende grondexploitaties. Winstgevende grondexploitaties worden berekend op eindwaarde (= het resultaat op het tijdstip dat de grondexploitatie wordt afgesloten). Voor verliesgevende grondexploitaties moet direct een verliesvoorziening worden getroffen. Deze verliesvoorziening waarderen wij tegen contante waarde. Dit onderscheid ziet u terug in de tabellen per complex hieronder. In bijlage 8 geven wij per complex een detailspecificatie voor 2021 en de doorwerking naar volgende jaren.

1. Kop van Oost

 

Toelichting Kop van Oost

Voortgang inhoudelijk

Op 6 juli 2020 stelde de raad het bestemmingsplan en de grondexploitatie vast. Tegen het bestemmingsplan is beroep aangetekend en dus is het nog niet onherroepelijk. Dit verwachten wij in 2021. In 2020 en 2021 is een voorschot op de subsidie ontvangen voor de bedrijfsverplaatsing van Nijha en Stemin. Het woonrijp maken zal starten in 2022, waarna tevens het eerste deel van gronduitgifte zal plaatsvinden. Naar verwachting worden in 2025 de laatste gronden uitgegeven en kan het woonrijp maken (en daarmee ook het project) in 2026 afgesloten worden.

 

Financieel

De grondexploitatieberekening van 1 januari 2021 raamde een tekort van € 2.679.000 per 1-1-2021. Door de actualisatie van de grondexploitatieberekening per 1-1-2022 wordt het tekort nu geraamd op € 2.742.000. In combinatie met aanpassing van de fasering en doorvoeren van indexeringen en rentekosten is het resultaat een toename van de verliesvoorziening met € 63.000. De verliesvoorziening heeft een stand van € 2.742.000 per 31 december 2021.

 

Project specifieke risico’s

Naast de standaard marktrisico’s (rente, inflatie en vertraging fasering) zijn onderstaande project specifieke risico’s in de risicoanalyse meegenomen:

• Extra saneringskosten: Onduidelijk is of de saneringskosten, gezien het huidige gebruik, voldoende zijn meegenomen. Deze onzekerheid is opgevoerd in de risicoanalyse.
• Tegenvallende opbrengsten: Door bezwaren die zijn gemaakt loopt het project het risico om verder te vertragen. Er is een afspraak gemaakt over de grondprijs, echter kan het zijn dat de kosten zijn gestegen waardoor de opbrengsten tegenvallen.

 

Het geraamde risico voor dit project bedraagt € 333.878.

 

 Almen Zuid I/II

Toelichting Almen Zuid I/II

 

Voortgang inhoudelijk

In 2021 zijn de laatste twee bouwkavels verkocht. Vervolgens kan het plan in 2022 afgerond worden met de definitieve inrichting van de openbare ruimte. Voordat Almen Zuid 2a volledig afgesloten kan worden, zal eerst Almen Zuid 2b nog tot ontwikkeling gebracht worden, omdat beide plangebieden met elkaar verweven zijn. De planning is daarom dat het woonrijp maken van Almen Zuid 2a in 2024 volledig afgerond kan worden. Het project zal daarna afgesloten worden.

 

Financieel

De grondexploitatieberekening van 1 januari 2021 raamde een tekort van € 218.000 per 1-1-2021. Na actualisatie per 1-1-2022 resulteert het verwachte tekort € 266.000. Het resultaat valt daarmee € 48.000 lager uit. Dat heeft naast indexeringen en rentekosten met name te maken met het extra opnemen van € 24.000 aan plankosten voor de voorbereidingen van Almen Zuid 2b.

 

Project specifieke risico’s

Naast de standaard marktrisico’s (rente, inflatie en vertraging fasering) zijn onderstaande project specifieke risico’s in de risicoanalyse meegenomen:

• Extra kosten woonrijp maken: Gezien het feit dat Almen Zuid fase 2a wellicht beïnvloed wordt door / overloopt in de ontwikkeling van Almen Zuid fase 2b, kan dat extra kosten voor het woonrijp maken met zich meebrengen. De twee plannen zijn met elkaar verweven en de mogelijke extra kosten als gevolg daarvan zijn meegenomen in de risicoanalyse.

 

Het geraamde risico voor dit project bedraagt € 4.004.

 

Harfsen West

 

 

Toelichting Harfsen West

 

Voortgang inhoudelijk

In 2021 zijn in totaal 5 kavels verkocht en is de verwachting dat de overige 6 kavels in de komende twee jaren verkocht worden. Een deel van het plan is al gerealiseerd. Er zijn 40 projectmatige woningen gebouwd. De openbare ruimte is in dit deel van het plan definitief ingericht. Ook de speelplaats is gerealiseerd. De laatste gronduitgifte staat gepland in 2023. Vervolgens kan het project afgesloten worden.

 

Financieel

De grondexploitatieberekening van 1 januari 2021 raamde een positief resultaat van € 500.000. Door de actualisatie van de grondexploitatieberekening per 1-1-2022 wordt het overschot nu geraamd op € 449.000. De afname van de winst komt door indexeringen en rentekosten. Er wordt wel een tussentijdse winstneming gedaan van € 106.000.

 

Project specifieke risico’s

Naast de standaard marktrisico’s (rente, inflatie en vertraging fasering) zijn onderstaande project specifieke risico’s in de risicoanalyse meegenomen:

• Extra saneringskosten: De kans bestaat dat er vervuilde grond aanwezig is, wat blijkt uit bodemrapportages. Deze mogelijke extra kostenpost is daarom opgevoerd in de risicoanalyse.
• Extra kosten woonrijp maken: Het restant budget voor het woonrijp maken dat nog staat geraamd voor het komende jaar, wordt wellicht onvoldoende geacht. Daarom is een risicopost meegenomen voor eventuele extra kosten.

 

Het geraamde risico voor dit project bedraagt € 12.168.

Barchem Zuid

 

 

Toelichting Barchem Zuid

 

Voortgang inhoudelijk

De programmawijziging zoals destijds in 2017 is voorgesteld, is tot uitvoering gekomen. PHB heeft de laatste 10 woningen verkocht en wij hebben 15 bouwkavels verkocht in 2020. Vervolgens is in 2021 nog een kavel verkocht en is de verwachting dat de laatste kavel uiterlijk in 2022 verkocht wordt. Om de bouw van de woningen mogelijk te maken zijn er werkzaamheden uitgevoerd in het kader van het bouwrijp maken van het plan. Naar verwachting wordt het project in 2022 afgesloten.

 

Financieel

De grondexploitatieberekening van 1 januari 2021 raamde een tekort van € 856.000 per 1-1-2021. Door de actualisatie per 1-1-2022 wordt het tekort nu geraamd op € 885.000. Een toename van de verliesvoorziening met een bedrag van € 29.000 door de indexering van de kosten voor het woonrijp maken.

 

Project specifieke risico’s

Naast de standaard marktrisico’s voor rente en inflatie zijn geen project specifieke risico’s in de risicoanalyse meegenomen:

 

Het geraamde risico voor dit project bedraagt € 12.800.

 

Clusterlocatie Exel

 

 

Toelichting Clusterlocatie Exel

 

Voortgang inhoudelijk

Als de procedures gunstig verlopen zal de sloop vanaf 2022 plaatsvinden, waarna de realisatie van het project zal volgen. Uitgifte woningbouw is gepland vanaf 2022. Naar verwachting worden de laatste gronden in 2024 uitgegeven en woonrijp gemaakt. Vervolgens kan het project worden afgesloten.

 

Financieel

De grondexploitatieberekening van 1 januari 2021 raamde een positief resultaat van € 149.000. Door de actualisatie van de grondexploitatieberekening per 1-1-2022 wordt het overschot nu geraamd op € 126.000. De vermindering van het beoogde resultaat heeft te maken met doorgevoerde indexeringen en rentekosten.

 

Project specifieke risico’s

Naast de standaard marktrisico’s (rente, inflatie en vertraging fasering) zijn onderstaande project specifieke risico’s in de risicoanalyse meegenomen:

• Extra kosten bouw-/woonrijp maken: Het bouw- en woonrijp maken moet nog plaatsvinden en is nu geraamd op basis van de voor nu bekende uitgangspunten. Het risico dat de kosten hoger uitvallen is meegenomen in de risicoanalyse.
• Daarnaast bestaat de kans op het eventueel moeten verwijderen van funderingsrestanten, wat ook in de risicoanalyse is meegenomen.

 

Het geraamde risico voor dit project bedraagt € 53.361.

 

 Detmerskazerne Eefde

 

 

 

Toelichting Detmerskazerne Eefde

 

Voortgang inhoudelijk

Na de vaststelling van het bestemmingsplan is met de ontwikkelaars gesproken over de actualisatie van de gezamenlijke grondexploitatie van het plan. Dit jaar is overeenstemming bereikt over de grondexploitatie.  Het project bestaat uit 80 woningen waarvan 20 sociale huur en 60 koop. Het plan wordt uitgevoerd in 2 fases. Voor de 1^e fase was grote belangstelling en is alles direct verkocht. Later dit jaar wordt de 2^e fase in verkoop gebracht. De verwachting is dat de 1^e fase in 2022 opgeleverd wordt en de 2^e fase in 2023. In 2024 zal ook het woonrijp maken worden opgeleverd, waarna het project afgesloten kan worden.

 

Financieel

De actualisatie van de grondexploitatieberekening is gebaseerd op actuele berekeningen van het bouw- en woonrijp maken, kosten van V&T in combinatie met actuele opbrengsten die getaxeerd zijn door een onafhankelijke partij. Het geraamde overschot was per 1-1-2021 geraamd op € 80.000. Door de actualisatie van de grondexploitatieberekening per 1-1-2022 wordt het overschot nu geraamd op € 9.000. De vermindering van het beoogde resultaat heeft te maken met doorgevoerde indexeringen en rentekosten.

 

Project specifieke risico’s

Naast de standaard marktrisico’s (rente, inflatie en vertraging fasering) zijn onderstaande project specifieke risico’s in de risicoanalyse meegenomen:

• Extra kosten woonrijp maken: Het woonrijp maken moet nog plaatsvinden. Het risico dat de kosten hoger uitvallen is meegenomen in de risicoanalyse.
• Niet gesprongen explosieven: Onder het Poortgebouw van de voormalig kazerne zal een onderzoek uitgevoerd worden naar eventuele niet gesprongen explosieven. Eventuele extra kosten zijn opgevoerd in de risicoanalyse.

 

Het geraamde risico voor dit project bedraagt € 120.933.

 

Etalage naar de Toekomst

 

 

 

Toelichting Etalage naar de Toekomst

 

Voortgang inhoudelijk

De grondexploitatie van de etalage naar de Toekomst bestaat nog uit 2 deelplannen Bij deelplan 4 gaat het om de verhuur en verkoop van Hanzeweg 14m. Deelplan 5 betreft de ontwikkeling van de Holmerskamp met 24 woon-werkwoningen. De eerste serie van 8 woningen is gerealiseerd, een volgend blok is in 2021 verkocht en gerealiseerd en het derde blok wordt verwacht in 2022, zoals overeengekomen met de bouwer. In 2024 zullen de laatste werkzaamheden voor het woonrijp maken worden afgerond, waarna het project afgesloten kan worden.

 

Financieel

De grondexploitatieberekening van 1 januari 2021 raamde een tekort € 1.424.000 per 1-1-2021. Door de actualisatie per 1-1-2022 wordt het tekort nu geraamd op € 1.588.000. De verliesvoorziening neemt toe met € 163.000 als gevolg van indexeringen, rentekosten. Daarnaast heeft er een correctieboeking plaatsgevonden aan de kostenkant van ca. € 143.000 van het krediet van het LCH verkeerscirculatieplan in het centrum naar het krediet van dit project. Dit betreffen kosten die feitelijk ten laste zouden moeten komen van het afgesloten deelplan Beleef de Berkel van de Etalage naar de Toekomst. Het gaat o.a. over ophogen tuinen Noorderbleek, herstel tussen-/achterpad Broekmaatsplein. Na het realiseren van het deelplan Beleef de Berkel bleek achteraf dat de hoogte ligging niet juist bleek te zijn. Dit is hersteld en de kosten waren onjuist geboekt op het verkeerde krediet. Dit is nu gecorrigeerd.

 

Project specifieke risico’s

Naast de standaard marktrisico’s (rente, inflatie en vertraging fasering) zijn onderstaande project specifieke risico’s in de risicoanalyse meegenomen:

• Extra kosten woonrijp maken: Het woonrijp maken moet nog plaatsvinden. Het risico dat de kosten hoger uitvallen is meegenomen in de risicoanalyse.

 

Het geraamde risico voor dit project bedraagt € 105.010.

 

 Scheggertdijk 7

 

 

Toelichting Scheggertdijk 7

 

Voortgang inhoudelijk

Scheggertdijk betreft een grondexploitatie ten behoeve van woningbouw. De grond is reeds in eigendom van de gemeente en wordt nog verhuurd aan Doornberg. Dit bedrijf is echter niet op tijd volgens de afspraken weg. Inmiddels is middels een rechtszaak een nieuwe einddatum bepaald inclusief financiële vergoedingen ten gunste van de gemeente. Vanaf 2022 zal met het bouwrijp maken gestart worden. De uitgifte van de woningbouw staat gepland vanaf 2022 tot en met 2025. Ook het woonrijp maken zal dan afgerond worden, zodat het project eind 2025 afgesloten kan worden.

 

Financieel

De grondexploitatie per 1-1-2021 resulteerde in een positief resultaat van € 137.000. Doordat Doornberg niet op tijd verplaatst was, heeft de realisatie van het project nog niet kunnen starten. Middels een rechtszaak is een nieuwe vertrekdatum van Doornberg vastgesteld, wat resulteert in 3 extra maanden huuropbrengsten voor de gemeente. De geactualiseerde grondexploitatie per 1-1-2022 kent daardoor een positief resultaat van € 236.000. Dit heeft dus te maken met extra opbrengsten en tevens met het feit dat een vergoeding van de gemeente aan Doornberg kwijt is gescholden door de rechter en dat Doorberg een extra bijdrage van € 20.000 aan de gemeente is verschuldigd.

 

Project specifieke risico’s

Naast de standaard marktrisico’s (rente, inflatie en vertraging fasering) zijn onderstaande project specifieke risico’s in de risicoanalyse meegenomen:

• Het standaard risico van vertraging van de fasering is voor dit project tevens een specifiek risico. De huidige gebruiker huurt de grond tijdelijk van de gemeente, maar is niet op tijd weg conform de afgesproken vertrekdatum. Inmiddels heeft de rechter een nieuwe vertrekdatum vastgesteld, maar het risico op verdere vertraging blijft bestaan. Daarentegen genereert de gemeente wel extra huurinkomsten,

 

Het geraamde risico voor dit project bedraagt € 93.743.

Aalsvoort West

 

Toelichting Aalsvoort West

 

Voortgang inhoudelijk

In 2020 is de grondverkoop voor de uitbreiding van de Mepal afgerond. Mepal bouwt aansluitend aan zijn bestaande hal een nieuw bedrijfspand. Daarvoor heeft Mepal een perceel grond gekocht van 12.646 m2. Stein Beheer BV heeft in de toekomst uitbreidingsplannen voor het bedrijf. Zij hebben 1.680 m2 grond gekocht voor de uitbreiding van hun bedrijf.

Voor de optieverlening en informatievraag voor industrieterrein is grote belangstelling. Het zogenaamde middenterrein is afgerond en voor de helft in optie gegeven. Ook zijn er regelmatig gesprekken over de mogelijkheden van bedrijfsvestigingen. Er is nog bijna 1,4 hectare te verkopen. Naar verwachting zijn uiterlijk in 2023 de laatste kavels verkocht en zal het woonrijp maken worden afgerond. Het project kan daarna worden afgesloten.

 

Financieel

In 1997 zijn we gestart met de eerste fase van Aalsvoort West. Later is daar deze tweede fase bijgekomen. In eerste instantie raamden we destijds een overschot van € 172.000. Als gevolg van voordelige resultaten van aanbestedingen en de stijging van de verkoopprijs was er op 1 januari 2021 een overschot geraamd van € 914.000. De geactualiseerde berekening van 1 januari 2022 raamt een overschot van € 899.000 op eindwaarde. Dit is een gevolg van indexeringen van nog te realiseren kosten. De eerder genomen winstneming wordt met € 14.000 teruggedraaid.

 

Project specifieke risico’s

Naast de standaard marktrisico’s (rente, inflatie en vertraging fasering) zijn onderstaande project specifieke risico’s in de risicoanalyse meegenomen:

• Extra kosten woonrijp maken: Het woonrijp maken moet nog plaatsvinden. Het risico dat de kosten hoger uitvallen is meegenomen in de risicoanalyse.

 

Het geraamde risico voor dit project bedraagt € 27.340.

 

 Stijgoord

 

 

 

Toelichting Stijgoord

 

Voortgang inhoudelijk

In 2020 was er vanuit de markt regelmatig belangstelling voor de villa Stijgoord. Daaruit bleek telkens dat de vraagprijs in relatie tot de onderhoudsstaat van het pand niet goed in verhouding was. We kwamen in contact met de initiatiefnemers van de Gasfabriek Deventer. Zij gaan hier een innovatief kantoor van maken.

Stijgoord is bedoeld voor kleinschalige bedrijvigheid. Dat kunnen kantoren zijn. Ook functies zoals een sportschool, welness-centrum of lichte horeca passen hier goed. Het Lochemse Olbecon was in de zomer van 2020 het eerste bedrijf dat opende op Stijgoord. Ter afronding van hun perceel is een strookje grond verkocht in 2020.

Naar verwachting worden de laatste kavels in 2026 uitgegeven, waarna het woonrijp maken in 2027 afgerond kan worden. Vervolgens wordt het project afgesloten.

 

Financieel

De grondexploitatie per 1-1-2021 raamde een overschot van € 3.000. De geactualiseerde grondexploitatie per 1-1-2022 sluit op een tekort van € 40.000. Dit is het gevolg van indexeringen, rentekosten, aangepaste fasering en het opnemen van extra kosten van in totaal € 5.000 voor beheer en onderhoud.

 

Project specifieke risico’s

Naast de standaard marktrisico’s (rente, inflatie en vertraging fasering) zijn onderstaande project specifieke risico’s in de risicoanalyse meegenomen:

• Niet gesprongen explosieven: Onlangs zijn in de omgeving explosieven gerelateerde vondsten gedaan, waardoor ook voor dit project een risico is opgevoerd voor eventuele vondsten en extra kosten.

 

Het geraamde risico voor dit project bedraagt € 122.320.

 

TKF

 

 

Toelichting TKF

 

Voortgang inhoudelijk

Op het bedrijventerrein TKF is in 2020 het pand van de Wila gebouwd. Voor de ontsluiting van het plan is de weg aangelegd inclusief de kade langs het Twentekanaal. In het westelijk deel is geen bouwgrond meer te koop. In het oostelijke deel hebben we nog wel een bouwkavel te verkopen. Hier gaat Stemin zijn nieuwe bedrijfspand neerzetten. Zij verhuizen vanwege de Kop van Oost van de Hanzeweg naar het oostelijke deel van de TKF. De overeenkomst hiervoor met Stemin is al getekend en zal naar verwachting in 2022 definitief binnenkomen. Ook het woonrijp maken zal in 2022 afgerond worden, zodat het project in dat jaar definitief kan worden afgesloten.

 

Financieel

De grondexploitatieberekening van 1 januari 2021 raamde een tekort van € 129.000 per 1-1-2021. Door de actualisatie per 1-1-2022 wordt het tekort nu geraamd op € 176.000. De toename van de verliesvoorziening wordt veroorzaakt door met name het feit dat het meerwerk van de sloopraming eerder niet was meegenomen in de raming. Het meerwerk van € 24.000 is echter wel uitgevoerd, waardoor dat extra kosten opleverde. Dit in combinatie met de rentekosten en indexeringen resulteert in een toename van de verliesvoorziening van ongeveer € 47.000. In 2022 worden de subsidie-onderdelen van Subsidie Lochem Stad met de provincie afgerekend.

 

Project specifieke risico’s

Naast de standaard marktrisico’s (rente, inflatie en vertraging fasering) zijn onderstaande project specifieke risico’s in de risicoanalyse meegenomen:

• Niet gesprongen explosieven: Onlangs zijn in de omgeving explosieven gerelateerde vondsten gedaan, waardoor ook voor dit project een risico is opgevoerd voor eventuele vondsten en extra kosten.

 

Het geraamde risico voor dit project bedraagt € 30.771.

 

Diekink

 

 

Toelichting Diekink

 

Voortgang inhoudelijk

Het bestemmingsplan en de grondexploitatie Diekink zijn in 2020 vastgesteld door de raad. Dit gebeurde in de raadsvergadering van 7 december 2020. Tegen dit bestemmingsplan is beroep ingesteld bij de Raad van State. De start van het bouwrijp maken wordt daarom uitgesteld totdat het bestemmingsplan goedgekeurd is. Dit plan heeft een capaciteit van 5,5 hectare te verkopen industrieterrein. Als gevolg van het instellen van het beroep is de fasering wederom een jaar doorgeschoven. Start bouwrijp maken is nu gepland in 2022 en 2023. Naar verwachting worden de laatste werkzaamheden in 2027 afgerond, waarna het project kan worden afgesloten.

 

Financieel

De grondexploitatie per 1-1-2021 resulteerde in een tekort van € 259.000. De geactualiseerde grondexploitatie per 1-1-2022 resulteert in een tekort van € 278.000. De verliesvoorziening zal dus met € 19.000 toenemen, wat met name een gevolg is van het extra opnemen van ca. € 10.000 voor beheer en onderhoud, rentekosten en het doorschuiven van de fasering.

 

Project specifieke risico’s

Naast de standaard marktrisico’s (rente, inflatie en vertraging fasering) zijn onderstaande project specifieke risico’s in de risicoanalyse meegenomen:

• Extra kosten bouw-/ woonrijp maken: Het bouw- en woonrijp maken moet nog plaatsvinden. Het risico dat de kosten hoger uitvallen is meegenomen in de risicoanalyse.
• Opbrengsten kavelverkoop: Aan de opbrengstenkant is een bandbreedte meegenomen in de risicoanalyse. De opbrengsten worden in de komende jaren gerealiseerd en in de risicoanalyse is een eventuele lagers kavelprijs én een eventuele hogere kavelprijs meegenomen.

Het geraamde risico voor dit project bedraagt € 213.938.

 

Totaaloverzicht resultaten complexen

Onderstaande tabel is een overzicht waarbij de eindwaarden worden getoond voor de grondexploitaties. Omdat wij verliesvoorzieningen waarderen tegen contante waarde, tonen we deze ook.

We vergelijken de verwachte resultaten van de grondexploitaties op eindwaarde en contante waarde. Bij de contante waarde vertalen we de resultaten naar 1 januari 2021. Dit is de waarde van het eindresultaat van de grondexploitaties teruggerekend naar 1 januari 2021. Ook brengen we de eindresultaten van de grondexploitaties in beeld op eindwaarde. Daarbij tonen we de resultaten aan het eind van de looptijd van het plan.

 

Tabel 2. Overzicht contante waarde – eindwaarde actieve bouwgrondexploitaties