Hoofdstuk 2 Nieuw beleid

De afgelopen jaren hadden we te maken met een moeilijke financiële situatie. In de voorbereiding op de begroting 2021 waren we op een punt beland, dat we verdere bezuinigingen voorzagen die gingen ingrijpen op ons voorzieningenniveau en onze leefbaarheid. Wij kondigden in die begroting dan ook een fundamentele discussie aan over wat wij als gemeente belangrijk vinden. Om op basis daarvan ingrijpende keuzes te maken.

Zoals we in de aanbiedingsbrief schrijven, lijkt de financiële situatie zich sindsdien te verbeteren. De herverdeling van het gemeentefonds ontwikkelt zich vooralsnog positief. Daarmee raakt de noodzaak van bovengenoemde discussie over ingrijpende keuzes voor nu buiten beeld. We zijn voorzichtig optimistisch. Maar we zijn er nog niet. Er zijn nog onzekerheden en we ontkomen niet aan bezuinigingen. Deze laatste bereiken we door scherper te begroten. We nemen daarmee meer risico maar zorgen daarnaast voor financiële ruimte voor beperkt noodzakelijk nieuw beleid.

Naast ‘scherper aan de wind zeilen’ zijn we genoodzaakt eenmalig een extra onttrekking te doen aan de algemene reserve. Dit is nodig om te voorkomen dat we alsnog bestaand beleid ter discussie moeten stellen en daarmee een aantasting van het ‘sociaal cement’. Door alleen nieuw beleid mogelijk te maken voor de jaarschijf 2022 bieden we het nieuwe gemeentebestuur de ruimte om eigen beleidsafwegingen te maken.

Nieuw beleid
Het nieuwe beleid dat we voorstellen onderscheidt zich in grofweg twee varianten (zie bijlage 2 voor de cijfers en bijlage 2a voor de toelichting). Daarbij de opmerking dat dit onderscheid niet haarscherp is. Allereerst is er nieuw beleid dat aansluit op ontwikkelingen die al in gang zijn gezet. Het heeft een ‘onuitstelbaar en onvermijdelijk’ karakter. Bijvoorbeeld omdat het economisch, financieel van belang is of omdat we er gewoonweg niet onderuit komen zoals bijvoorbeeld bij de Regiodeal.
Om dit beleid mogelijk te maken vonden we financiële ruimte binnen de begroting. Uitgangspunt hierbij is reëel, maar scherp, begroten. Belangrijk punt daarbij is dat we blijven doen wat we altijd al deden. In hoofdstuk 3 ziet u de financiële uitkomst van de bezuinigingsvoorstellen.

Daarnaast stellen we nieuw beleid voor dat niet direct voortkomt uit wat we al doen. Deze variant heeft evengoed karaktertrekken die raken aan de kwalificatie ‘onuitstelbaar en onvermijdelijk’ en sluit daarnaast aan op onze ambities. Wij denken dat het van groot belang is hiermee een start te maken. We richten ons daarom voor dit beleid op de jaarschijf 2022.
Hiervoor is eenmalig een extra onttrekking uit de algemene reserve nodig.

Beslispunt 1:
Instemmen met :
a. Het beschikbaar stellen van het budget nieuw beleid voor het jaar 2021 met een totaalbedrag van € 59.500. Het gaat om de volgende activiteiten:

Omschrijving	Bedragen x €
Vroegsignalering van schulden	35.000
Verlenging DVO coördinatie energiecoaches subsidie regionale energieloket, provincie	-/- 13.000
Extra inzet landbouw	37.500
Onderzoeken in de pré projectfase woningbouwopgave	19.000
Reserve Wonen	-/- 19.000

b. Het nieuw beleid 2022 en verder, betrekken bij het opstellen van de Begroting 2022.

Enkele onderwerpen zijn bij het opstellen van deze kadernota nog te weinig concreet om af te wegen als nieuw beleid. Deze onderwerpen benoemen wij onderstaand.

Deze kadernota bevat geen extra middelen vernieuwde regeling Sportvoorzieningen
In een motie verzocht de raad het college de regeling Sportvoorzieningen te evalueren. Wij deden een verkenning naar kaders en uitgangspunten. Ook organiseerden wij een drietal digitale sessies voor sportverenigingen. De aanwezige sportverenigingen bij de sessies vroegen wij naar de beoogde investeringen voor de komende vijf jaar. De exacte uitwerking van de regeling en voorwaarden leggen wij voor de zomer 2021 voor aan het college en de raad. De financiële consequenties van de uitwerking verwerken wij bij de begroting. De beoogde inwerkingtreding is 1 januari 2022.

Het financieel effect van de invoering van statiegeld op plastic flesje is nog niet duidelijk
Per 1 juli 2021 wordt landelijk statiegeld ingevoerd op plastic flesjes kleiner dan 1 liter (€ 0,15 per flesje). Dit betekent dat er waarschijnlijk minder PMD wordt ingezameld. We ontvangen als gemeente een vaste vergoeding per ton ingezameld PMD. Deze vergoeding zal door de statiegeldregeling dalen. De financiële gevolgen daarvan voor onze begroting zijn nog niet duidelijk. Naast deze ontwikkeling wordt op 31 december 2022 statiegeld ingevoerd op blikjes (€ 0,15 per blikje).

Positief jaarrekeningresultaat 2020 VNOG, meevaller 2021
De jaarstukken 2020 van de Veiligheidsregio Noord- en Oost Gelderland (VNOG) zijn op dit moment nog onderwerp van controle door de accountant. Pas als de controle is afgerond kunnen de definitieve jaarstukken worden opgesteld. Naast het feit dat de accountantscontrole nog niet is afgerond, wordt ook nog een definitief voorstel aan het AB geformuleerd over de bestemming van het resultaat. Het voorlopige resultaat bedraagt ongeveer € 4,9 miljoen, dit komt grotendeels door minder uitgaven vanwege de coronacrisis. Hoogstwaarschijnlijk betekent dit voor Lochem een teruggave van ongeveer € 200.000 in 2021.

Opgave woningbouw
Voor de komende 10 jaar heeft de gemeente Lochem een fors grotere woningbouwopgave om ruim 1.300 woningen te bouwen. In 2021 gaat vooruitlopend hierop de aandacht uit naar het opstellen van de kernvisies Wonen en het vaststellen van de Omgevingsvisie. De forse woningbouwopgave en de toename van het aantal ruimtelijke initiatieven heeft impact op de ambtelijke organisatie. Komende jaren zal de huidige ambtelijke bezetting onvoldoende zijn om antwoord te geven op de ruimtelijke maatschappelijke opgave. In deze kadernota kan dit nog niet concreet worden gemaakt. In de Kadernota 2023 kunnen we explicieter aangeven, welke impact dit heeft op de beleidscapaciteit (Ruimtelijke Ontwikkeling, Omgevingsvergunningen, Grondzaken en projectleiders) en de toekomstige investeringen.

Eenmalig extra geld voor jeugdhulp in 2021
Het kabinet stelt voor 2021 € 613 miljoen beschikbaar aan gemeenten voor het oplossen van de acute problematiek in de jeugdzorg. Die afspraak hebben het kabinet en de VNG gemaakt. Met dit geld komt er onder andere ruimte om de crisiscapaciteit in de jeugd-ggz uit te breiden en wachttijden aan te pakken. Het exacte bedrag voor Lochem is nog niet bekend.

Stand van zaken buitenbaden Gorssel en Almen
Voor het formuleren van een toekomstperspectief voor de buitenbaden Gorssel en Almen wordt allereerst een nulmeting uitgevoerd. Deze nulmeting dient inzage te verschaffen in de mogelijkheden en kosten van renovatie of nieuwbouw. Hierin wordt ook het inverdieneffect op onderhouds- en energiekosten betrokken als onderdeel van de jaarlijkse exploitatielasten. Op basis hiervan kan het college een goede afweging maken over de te volgen koers en het uit te werken scenario in een bedrijfsplan. Het uitwerken van het bedrijfsplan is fase 2 en geeft inzicht in het programma, programma van eisen, organisatie en de gepaard gaande investering en exploitatieconsequenties in relatie tot de jaarlijks benodigde exploitatiesubsidie van de gemeente Lochem. Op basis van dit resultaat kan de gemeenteraad besluiten tot uitvoering van de planvorming. De nulmeting, fase 1, staat gepland voor het tweede kwartaal van 2021 en fase 2 voor het derde en vierde kwartaal van 2021. 

Stand van zaken De Beemd
In 2020 hebben gemeente Lochem en het bestuur van De Beemd een drietal scenario’s inzichtelijk laten maken voor de renovatie en verduurzaming van De Beemd. Dit loopt uiteen van onderhoud, renovatie tot verdere optimalisatie. Elk scenario bestaat uit een indicatie van de bouwkosten versus de beoogde maartregelen van verduurzaming en terugverdientijd. In de eerste helft van 2021 kiest het college, in overleg met het bestuur van De Beemd, een koers voor verdere uitwerking van een voorkeurscenario. Dit voorkeurscenario wordt in de tweede helft van 2021 verder geconcretiseerd en uitgewerkt in planvorming als onderlegger van een raadsbesluit ten behoeve van de aanvraag investeringskrediet eind 2021.