Paragrafen

In de Kadernota 2021 staan richtlijnen en uitgangspunten voor de verhoging van belastingen en belastingtarieven. De belastingtarieven voor 2021 berekenen we door het tarief van 2020 te verhogen met het inflatiepercentage van 1,8%.
Dit geldt voor de volgende belastingsoorten:

• Toeristenbelasting
• Forensenbelasting
• Parkeerbelasting
• Marktgelden
• Lijkbezorging
• Precariobelasting; met uitzondering van de precario op kabels en leidingen dit tarief staat vast vanaf 2016
• Leges
• Reclamebelasting

Voor een aantal belastingen is de tarief berekening anders, deze worden hieronder uitgelegd. In de raadsvergadering van november 2020 stelt de gemeenteraad de belastingverordeningen 2021 vast.

Kwijtscheldingsbeleid
In 2021 staat € 250.000 in de begroting voor kwijtschelding van gemeentelijke belastingen.

Lokale lastendruk
Opmerking vooraf:
De gemiddelde WOZ waarde in de tabel lokale lastendruk wijkt af van de indicator Gemiddelde WOZ-waarde. De bron voor de indicator is het COELO en waarstaatjegemeente.nl (CBS).
In de tabel lokale lastendruk is de woz-waarde opgenomen die door Tribuut is berekend. Hierin zijn ook de herwaarderingen (bv naar aanleiding van bezwaar) meegenomen. Dit is dus de meest actuele waarde.

Het overzicht lastendruk is een verplichte indicator vanuit het Besluit Begroting en Verantwoording. De informatiebron is voor de gemeentelijke woonlasten het COELO en waarstaatjegemeente.nl (CBS). Voorjaar 2021 zijn de landelijke gegevens over het begrotingsjaar 2020 bekend.
³) De gegevens van het CBS zijn voor de jaren 2018, 2019 en 2020 voorlopig . De gegevens zijn pas na 3 jaar definitief.

Precariorechten
De precariobelasting levert ons per jaar ongeveer € 2,3 miljoen op.
De juridische procedures die Liander is gestart voor de precariobelasting over 2016, 2017 en 2018 zijn door Liander gestopt. De opbrengsten over deze jaren zijn verwerkt in de jaarrekening 2019.
We verwachten dat de aanslagen over 2020 en 2021 gewoon betaald worden. Daarna mag de precariobelasting op kabels en leidingen niet meer opgelegd worden.

Inleiding
Het weerstandsvermogen geeft de mate van de financiële robuustheid van de gemeente aan. Het weerstandsvermogen bepalen wij door de relatie te leggen tussen de middelen die beschikbaar zijn om de risico's financieel af te dekken (de beschikbare weerstandscapaciteit) en de financieel gekwantificeerde risico's (de benodigde weerstandscapaciteit).
Daarnaast geven we inzicht in de mutaties reserves en omvang van de vrij besteedbare algemene reserve.

Corona risico’s
Vanaf medio maart 2020 hebben we te maken met een pandemie die het uiterste vergt van de samenleving en ons als gemeente. Sinds maart heeft het college alles op alles gezet om zoveel als mogelijk schade te beperken en zorg te bieden waar nodig.
Omdat nog niet alle (financiële) gevolgen van de coronacrisis duidelijk zijn, nemen we in de begroting voor een aantal taakvelden risico’s op. Dit betreffen zowel incidentele als structurele risico’s. Met als uitgangspunt van begin september 2020, dat begin 2021 er een vaccin is en dat de (economische) gevolgen zoveel mogelijk eind 2024 voorbij zijn.

Beschikbare weerstandscapaciteit
De beschikbare weerstandscapaciteit van de gemeente Lochem bestaat uit:
a. Exploitatie (structurele bronnen) bestaande uit:

• begrotingspost onvoorzien
• onbenutte belastingcapaciteit

b. Eigen vermogen (incidentele bron) bestaande uit:

• algemene reserve

Risicomatrix
Op basis van de inschatting van het risico stellen wij een risicomatrix op. Hiermee geven wij een overall inzicht in omvang en kans waarop het risico zich kan voordoen.

Overzicht van alle structurele en incidentele risico’s

Toelichting structurele risico's: 

Toelichting structurele risico’s - corona

Toelichting incidentele risico’s

Toelichting incidentele risico’s - corona

Om makkelijk te beoordelen en vergelijken werken wij met een ratio weerstandsvermogen
Dit is een getal dat laat zien of wij voldoende financiële reserves hebben om risico’s op te vangen. Wij maken onderscheid in structureel en incidenteel. Bij de structurele ratio delen we het bedrag voor onvoorzien en de onbenutte belastingcapaciteit door de som van de structurele risico’s. Bij de incidentele ratio delen wij het vrij besteedbaar deel van de algemene reserve door de som van de incidentele risico’s. Onderstaand geven wij de berekening van de ratio:

Ratio structureel weerstandvermogen:

Ratio incidenteel weerstandsvermogen:

Ons weerstandsvermogen 
Om de ratio van het weerstandsvermogen te beoordelen, gebruiken wij de volgende beoordelingstabel:

Het structurele weerstandsvermogen is 1,9 en valt in schaal B en is ruim voldoende.
Ten opzichte van de jaarrekening 2019 neemt de ratio voor het structurele weerstandsvermogen af van 2,1 naar 1,9. De lagere ratio komt met name doordat de structurele risico’s zijn gestegen met ruim € 324.000. De toename van inwoners met een uitkering is als nieuw risico opgenomen als gevolg van de corona-crisis (€ 420.000). Het grootste risico blijft de herverdeling van het gemeentefonds door het Rijk.

Nu de structurele ratio onder de 2,0 ligt gaan wij hierover in gesprek met de raad. Dit is de afspraak die is vastgelegd in de beleidsnota Weerstandsvermogen en risicomanagement. De ontwikkeling van de ratio betrekken wij bij de vervolgacties op de begrotingstekorten op te lossen.

Het incidentele weerstandsvermogen is 9,0 en valt in schaal A en is uitstekend.
Ten opzichte van de jaarrekening 2019 neemt de ratio voor het incidentele weerstandsvermogen toe van 7,9 naar 9,0. De hogere ratio komt met name door een stijging van de algemene reserve met € 3,7 miljoen door het jaarrekeningresultaat 2019 minus de over te hevelen budgetten naar 2020 en de dekking van de begrotingstekorten in de begroting 2021. De  incidentele risico’s zijn gestegen met bijna € 200.000 door met name de twee nieuwe risico´s als gevolg van de corona-crisis: oninbare belastingopbrengsten (€ 245.000) en toeristenbelasting (€ 83.500).

Naast de risico’s en de ratio’s van het weerstandsvermogen, gaan wij in deze paragraaf in op de ontwikkeling van de algemene reserve. Onderstaand overzicht geeft de omvang van de algemene reserve weer in de jaren 2015 – 2024. Het verwachte saldo van € 18.488.000 in 2024 is de grondslag voor de berekening van het ratio incidentele weerstandsvermogen.

Omvang van de algemene reserve:

Algemene reserve
Met een geschatte algemene reserve van € 18,5 miljoen is de incidentele weerstandscapaciteit robuust te noemen. Dit zien we ook terug in de ratio van het incidentele weerstandsvermogen. Deze ratio is met 9,0 uitstekend. De gunstige stand van de reserve biedt ons de mogelijkheid om tekorten op te vangen. Het tijdelijk opvangen van de begrotingstekorten is op zich niet wenselijk, maar niet direct problematisch. Het geeft ons de tijd om weloverwogen keuzes te maken.
Financieel knelt het bij de structurele positie. Dit is zichtbaar met de dalende structurele ratio en de jaarlijkse begrotingstekorten. Met de herverdeling van het Gemeentefonds verwachten wij dat de tekorten nog meer oplopen. Het opvangen van tekorten door de reserves aan te spreken is niet jaarlijks vol te houden. De komende periode moeten wij aan de slag om de begrotingstekorten op te heffen. Als de gevolgen van de herverdeling overeenkomstig de landelijke verwachtingen zijn dan gaat het om ingrijpende maatregelen. Mochten wij toch kunnen rekenen op compenserende maatregelen van het Rijk dan kan dit nog weer in een ander daglicht komen te staan.
Onderstaande specificatie maakt inzichtelijk welke raadsbesluiten ten grondslag liggen aan de onttrekkingen en toevoegingen binnen de algemene reserve.

Financiële kengetallen maken de financiële positie inzichtelijker
In deze paragraaf geven wij een overzicht van financiële kengetallen. Met kengetallen is het mogelijk om een indicatie te geven van de ontwikkeling ten opzichte van het verleden en voor de toekomst. Tevens geven kengetallen een nadere duiding van de huidige financiële positie. Doordat alle gemeenten de kengetallen op dezelfde wijze berekenen, zijn de gemeenten onderling vergelijkbaar.

Beoordeling en toelichting kengetallen:
De afzonderlijke financiële kengetallen zeggen nog weinig over hoe de financiële positie van de gemeente is. Zo hoeft een hoge schuld geen nadelig effect te hebben op de financiële positie. Dat is afhankelijk of en wat er aan eigen vermogen en baten tegenover die schuld staat en hoe groot de kans is dat de schuld weer wordt afgelost. De kengetallen bekijk je altijd in samenhang en ten opzichte van een normenkader. Hieronder lichten wij de kengetallen toe.

Netto schuldquote en netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen
Hoe hoger de schuld, hoe hoger de netto schuldquote. De netto schuldquote geeft de verhouding weer van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen. Het geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. Om inzicht te verkrijgen in hoeverre er sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weergegeven (netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen). De daling van de schuldquote ten opzichte van de begroting 2020 komt met name door een lagere schuldpositie en stijging van de baten (algemene uitkering en belastingopbrengsten).

Solvabiliteitsratio
Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin wij in staat zijn aan onze financiële verplichtingen te voldoen. Hoe hoger de solvabiliteitsratio, hoe groter de weerbaarheid van de gemeente. De solvabiliteit blijft de komende jaren stabiel.

Structurele exploitatieruimte
Voor de beoordeling van de financiële positie is het van belang te kijken naar de structurele baten en structurele lasten. Een positief percentage betekent dat de structurele baten toereikend zijn om de structurele lasten (waaronder de rente en aflossing van een lening) te dekken.

Grondexploitatie
Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (de waarde van de grond) is ten opzichte van de totale baten. De sterke daling van dit kengetal komt met name doordat we de komende jaren veel grondverkopen verwachten en weinig nieuwe grondaankopen.

Belastingcapaciteit
De ruimte die een gemeente heeft om zijn belastingen te verhogen wordt vaak gerelateerd aan de totale woonlasten. Onder de woonlasten worden verstaan de OZB, de rioolheffing en afvalstoffenheffing voor een woning met gemiddelde WOZ-waarde in die gemeente. De
belastingcapaciteit van gemeenten wordt daarom berekend door de totale woonlasten meerpersoonshuishouden in jaar t te vergelijken met het landelijk gemiddelde in jaar t-1 en uit te drukken in een percentage. Het tarief voor rioolheffing en afvalstoffenheffing is bij ons 100% kostendekkend. Er is nog ruimte om het OZB tarief te verhogen (onbenutte belastingcapaciteit). Hierdoor neemt de lastendruk voor onze inwoners toe.

Normering
Om goed invulling te geven aan de waarde van deze financiële kengetallen is een normenkader van belang. We sluiten aan bij de signaleringswaarden van de provincie Gelderland.

Signaleringswaarden kengetallen provincie Gelderland

In bovenstaande tabel staan de signaleringswaarden die de provincie Gelderland als normenkader hanteert. Aan deze categorieën is geen directie kwalificatie gegeven.

Inleiding
Het beleid van het onderhoud van kapitaalgoederen maken we voor iedereen duidelijk via de (meerjarige) beheerplannen en het Integrale Beheerplan Openbare Ruimte. De plannen beschrijven de staat van onderhoud zoals die is en zoals we die willen hebben. Hoe we die staat kunnen bereiken en handhaven. En hoeveel geld we ervoor nodig hebben. De beleidsuitgangspunten zijn niet veranderd, maar er zijn wel ontwikkelingen.

Eind 2019 hebben gemeente en CirculusBerkel afgesproken dat ze uiterlijk 31 december 2020 besluiten of ze met elkaar doorgaan per 1 januari 2024. Daarmee stellen we de besluitvorming over de samenwerking met 1 jaar uit. Partijen geven elkaar daarmee 1 jaar extra tijd om de samenwerking en dienstverlening verder uit te bouwen en te meten. Het ombouwen van de Samenwerkingsovereenkomst naar een Dienstverleningsovereenkomst hebben we ook uitgesteld. De samenwerking gaat in 2021 door op basis van de afspraken die we gemaakt hebben in de Samenwerkingsovereenkomst.

In februari 2019 heeft de gemeenteraad het Integraal Beheerplan Openbare Ruimte vastgesteld. In dit plan staan de kaders voor het sturen op beeldkwaliteit van de openbare ruimte. Het plan laat ook zien welke kwaliteit van beheren binnen de beschikbare budgetten mogelijk is. De raad besloot als basiskwaliteit voor de hele openbare ruimte te kiezen voor het kerngerichte thema “Spelen, bewegen en ontmoeten”.

Op dit moment kennen wij de volgende beheerplannen:

Openbare verlichting

Beleidskader
In april 2020 is het nieuwe (digitale) beleidsplan “Licht in de openbare ruimte” vastgesteld. Onze inwoners willen een duurzame, leefbare, energiezuinige en prettige openbare ruimte. De openbare ruimte is veilig en op orde. Een goede openbare verlichting in de openbare ruimte draagt daar aan bij. We kijken waar licht nodig is, hoeveel licht we nodig hebben en op welk moment van de dag. Het nieuwe beleid draagt bij aan deze visie en aan het doel om in 2030 energieneutraal te zijn.

Beheer en kwaliteitsniveau onderhoud
In de periode van het huidige beleidsplan willen we beheersbaar de openbare verlichting uitbreiden. We onderhouden de openbare verlichtingsinstallaties om ze duurzaam in stand te houden. En we reguleren het gebruik van de openbare verlichting.
Het beheer is gericht op veiligheid, leefbaarheid, bereikbaarheid, duurzaamheid en het beperken van de milieubelasting. We onderhouden volgens een plan en voeren onderhoud op tijd uit om de kwaliteit van de openbare ruimte in stand te houden. Zo sluiten we kapitaalvernietiging en onveilige situaties uit.

Ontwikkelingen/beleidsvoornemens
We realiseren vervangingsprojecten in de kernen met het geld dat we daarvoor hebben. We maken een uitvoeringsprogramma waarmee we de verduurzaming en vernieuwing in beeld brengen. De vervangingsplannen zijn dit jaar gepland in de kern Gorssel. Het veranderen van de openbare verlichting van statisch naar dynamisch gebeurt aan de zandweg / het fietspad Onderlangs. Dat is een fietspad waarop veel scholieren naar het Staring college rijden. Voor 2021 gaan we de openbare verlichting vervangen in de kern Lochem.

Financiën
Tot en met 2023 is een bedrag van € 1.020.000 beschikbaar voor de vervanging van de openbare verlichting (masten en armaturen) en het verwijderen van lichtmasten in het buitengebied. Dat is € 255.000 per jaar. Binnen de exploitatie is het budget voldoende voor het gewone onderhoud en de overige exploitatielasten.

Wegen

Beleidskader
We beheren en onderhouden de wegen op basis van een wegcategorisering. De gemeenteraad stemde op 23 april 2018 in met deze aanpak. Veiligheid en goede bereikbaarheid van de weggebruikers in het buitengebied en een goede bereikbaarheid naar en van de kernen willen we waarborgen.

Beheer en kwaliteitsniveau onderhoud
De wegen onderhouden we op een minimum niveau om kapitaalvernietiging te voorkomen. Elk jaar voeren we aan de hand van inspecties onderhoud uit aan onze wegen.

Ontwikkelingen/beleidsvoornemens
De werkzaamheden aan de Ooldselaan in Laren zijn afgerond. De werkzaamheden aan de Markeloseweg zijn in volle gang en worden in 2021 afgerond. Ook onderhouden we een aantal andere wegen in 2021. Daaraan voorafgaand voeren we weginspecties uit. Vanwege covid 19 zijn er nog geen inspecties uitgevoerd. We gaan er vanuit dat we deze inspecties in het najaar wel kunnen uitvoeren.

Financiën
Het beschikbare budget is verhoogd met € 375.000 structureel. Daarnaast is door de raad € 1.000.000 beschikbaar gesteld, om de verschillende wegcategorieën voor 10 jaar in te richten volgens de uitgangspunten en kwaliteitsniveau. Op grond van het raadsbesluit in 2018 is het nieuwe jaarbudget à € 1.275.000 (€ 1.375.000 in de komende 10 jaar) verdeeld in:

• een investeringsdeel voor de wegreconstructies bestaande uit € 500.000 per jaar, aangevuld in de komende 10 jaar (2018 – 2027) met € 100.000 per jaar. Totaal dus een investering van € 600.000 per jaar;
• een exploitatiedeel voor groot en klein onderhoud bestaande uit € 775.000 per jaar.

Kunstwerken

Beleidskader
Er is een onderhoudsplan, maar dat raakt verouderd. We maken een onderhoudsplan aan de hand van een technische inspectie. De laatste inspectie is in 2012-2013 geweest. Voor 2021 staat een technische inspectie gepland. De uitkomsten van de inspectie worden ingevoerd in het beheerprogramma iAsset. Dit programma maakt een nieuw onderhoudsplan op basis van de bevindingen.

Beheer en kwaliteitsniveau onderhoud
We inspecteren de kunstwerken periodiek.

• A. Een functionele inspectie: 1 maal per 2 jaar, t.b.v. klein onderhoud.
• B. Een technische inspectie: 1 maal in de 8 à 10 jaar. Deze wordt uitbesteed.

Een aantal civiele kunstwerken (o.a. brug Graaf Ottoweg, brug Mettrayweg en enkel grotere duikers) komen in aanmerking voor groot onderhoud. Na de inspectie blijkt hoe de actuele toestand is. Het kan zijn dat onderhoud aan de brug Graaf Ottoweg meelift op een reconstructie van de rotonde Graaf Ottoweg/Goorseweg.

Financiën
We hebben elk jaar € 24.000 voor onderhoud. De uit te voeren inspectie en klein onderhoud betalen we hieruit. Het groot onderhoud voeren we als nieuw beleid op in de Kadernota 2022.

Groen

Beleidskader
De gemeenteraad heeft het Integrale Beheerplan Openbare Ruimte begin 2019 vastgesteld. Het plan is een belangrijke pijler voor de op te stellen Dienstverleningsovereenkomst tussen de gemeente en Circulus-Berkel. Ook biodiversiteit vinden we belangrijk. Op dit moment betrekken we Circulus-Berkel bij het op te stellen beleid en zijn we met Circulus-Berkel in gesprek hoe we biodiversiteit een plek geven bij het dagelijks onderhoud van het openbaar groen.

Beheer en kwaliteitsniveau onderhoud
De afdeling Buiten-Ruimte van Circulus-Berkel beheert en onderhoudt het openbaar groen. In 2019 is bij de besluitvorming over het IBOR het beeldkwaliteitsniveau van het openbaar groen bepaald. Door de structurele bezuiniging op het onderhoud van openbaar groen onderhouden we de plantsoenen in de dorpskernen en doorgaande wegen op kwaliteitsniveau B. Dit onderhoudsniveau B pasten we al toe in de woonwijken. Alleen de industrieterreinen onderhouden we op kwaliteitsniveau C. Dat is iets lager dan niveau B. Mogelijk kan burgerparticipatie in het groen een verdere achteruitgang van het kwaliteitsniveau voorkomen. Burgerparticipatie kan ook de tevredenheid over de kwaliteit van het onderhoud en beheer van het openbaar groen verhogen.

Ontwikkelingen/beleidsvoornemens
De komende periode voeren we op verschillende plekken groenrenovaties uit. Het gaat dan om plekken in de Zuiderenk en het gebied West II in de kern Lochem. Ook in de kern Laren gaan we op verschillende plekken aan de slag.

Het doel van project Duurzaam Beheer Laanbomen Buitengebied is bouwen aan een toekomstig landschap. Wat ruimte geeft om de landschapskenmerken te versterken en daarmee de waarde van het landschap vergroot. Met het goed onderhouden en waar nodig kappen en herplanten van bomen langs de wegen in het buitengebied, kunnen we van ons landschap blijven genieten. Goed onderhoud betekent waarborgen van de verkeersveiligheid voor de weggebruiker en het nemen van maatregelen waarmee we de boom kunnen laten staan. Dit alles om mensen veilig te kunnen laten wonen, werken en recreëren in ons buitengebied.
De raad heeft besloten om de bomen te beheren volgens het maximale scenario. Dat betekent dat we elk jaar ongeveer 11.500 bomen snoeien en ongeveer 386 bomen kappen, die voor een deel ook bestaan uit risicobomen. In het najaar 2020 starten we met een evaluatie van het beleid. In het voorjaar 2021 komen we met een voorstel voor aanpassingen van het beleid.

Financiën
Aan de uitvoering van het maximale scenario kunnen we € 267.700 besteden.
We evalueren dit jaar het beleid. De financiële consequenties van mogelijk nieuw beleid betrekken wij bij het raadsvoorstel in het voorjaar 2021 en de Kadernota 2022.

Riolering

Beleidskader
Het huidige Afvalwaterketenplan loopt dit jaar af. Intussen zijn we begonnen met het opstellen van een nieuw gemeentelijk rioleringsplan voor de periode 2021-2025. In 2020/2021 stellen we de raad voor een nieuw rioleringsplan vast te stellen.

Beheer en kwaliteitsniveau onderhoud
Het Afvalwaterketenplan 2016-2020 geeft aan dat Lochem de riolering structureel inspecteert volgens een ingepland schema. Eens per 10 jaar komen alle riolen aan de beurt. Hierdoor is de actuele staat van de leidingen goed in beeld. Uit het Bestuursakkoord Water blijkt dat Lochem/Zutphen/Waterschap Rijn en IJssel (WRIJ) € 2.000.000 moeten besparen (minder-meerkosten). We hebben dit doel gehaald. Zoals aangegeven is de kwaliteit van het stelsel goed en houden we het stelsel met de geplande investeringen op peil. In het nieuwe rioleringsplan komt de evaluatie van het huidige afvalwaterketenplan aan de orde. Eén van de uitgangspunten van het nieuwe plan is om door te gaan met het huidige beleid van beheer en onderhoud.

Ontwikkelingen/beleidsvoornemens
De zorgtaken afvalwater, grondwater en hemelwater voeren we volgens de exploitatiebudgetten uit. De samenwerking met Zutphen en het WRIJ zal zich in de toekomst vooral richten op het rioolbeheer.

Financiën
Bij de vaststelling van het Afvalwaterketenplan zijn investeringskredieten beschikbaar gesteld. In 2021 loopt de uitvoering van het vervangingsplan riolering door. Vanuit het nieuwe rioleringsplan onderzoeken we welke investering we nodig hebben.

Speelvoorzieningen

Beleidskader
De beleidsuitgangspunten in het speelruimtebeleid gemeente Lochem 2011-2020 zijn niet veranderd. In 2016 hebben we een nieuwe subsidieregeling speelruimtebeleid 2016-2021 vastgesteld.

Beheer en kwaliteitsniveau onderhoud
Speeltoestellen moeten voldoen aan de veiligheidsnormen die zijn bepaald in de Warenwetbesluit attractie- en speeltoestellen. Voor speeltoestellen geldt een Europese norm, NEN-EN 1176. De insteek van het onderhoudsniveau is schoon, heel en veilig.
Bij plaatsing van nieuwe speeltoestellen moeten ze een certificaat hebben. De gemeente inspecteert elk jaar bestaande speelplekken in opdracht van de gemeente op de veiligheidseisen.

Ontwikkelingen/beleidsvoornemens
In 2021 evalueren we ons beleid bij de speeltuinverenigingen. Hierbij inventariseren we of aanpassing van het beleid nodig is.

Financiën
Het speelruimtebeleid voeren we in 2021 uit met het geld, circa € 120.000, dat we daarvoor hebben

Gebouwen

Beleidskader
Het kader voor het onderhoud van gebouwen staat in het Meerjarig Onderhoudsplan gebouwen (MOP). Dit meerjarenplan beschrijft de staat van onderhoud zoals die is en zoals we die willen, hoe we die kunnen bereiken en handhaven is en hoeveel geld daarvoor nodig is. In het voorjaar van 2019 heeft de Raad het MOP opnieuw vastgesteld, voor de periode 2018-2022.
Minimaal eens per 5 jaar laten wij de staat van onderhoud van de gebouwen opnieuw inspecteren en vertalen naar het MOP. Hiermee voldoen wij aan de richtlijn uit het BBV om inzicht te hebben in de financiële positie en risico’s te beheersen. Uitgangspunt voor het onderhoud is de conditiemeting op basis van de NEN 2767. Daarbij is een conditie van “redelijk tot goede staat” de insteek (conditiescore 3).

Op de tweede plaats heeft het gemeentelijk accommodatiebeleid strategische invloed op de uitvoering van het onderhoud. Volgens het accommodatiebeleid is de gemeente alleen verantwoordelijk voor de instandhouding van huisvesting voor onderwijs (scholen voor primair onderwijs) en bewegingsonderwijs (gymzalen). Vaak is bij deze gebouwen sprake van een combinatie met andere maatschappelijke voorzieningen (sport-, cultuur- en welzijnsfuncties). Het beheer en onderhoud van deze accommodaties zetten wij steeds meer ‘op afstand’ en proberen wij de inzet van onze financiële middelen zover mogelijk af te bouwen. Met vertegenwoordigers in alle kernen van de gemeente Lochem overleggen we om de bezuinigingen goed te vertalen. Dit kan in situaties leiden tot verzoeken om bijvoorbeeld vernieuwing of verduurzaming van (maatschappelijk) vastgoed. Zo worden het beheer en de exploitatie van het vastgoed efficiënter. Dit proces loopt volgens afspraak continu door tot minimaal 2022.

Ontwikkelingen/beleidsvoornemens
Wij stimuleren en volgen ontwikkelingen binnen het accommodatiebeleid. Ons uitgangspunt is om de gemeentelijke kosten voor onderhoud en subsidiëring zover mogelijk af te bouwen. Dit doen wij samen met vertegenwoordigers van accommodaties in de kernen.

Financiën
Het deel van het MOP dat geldt voor groot onderhoud betalen we uit de voorziening onderhoud gebouwen. Die moet genoeg zijn om het toekomstige onderhoud op elk moment in de tijd uit de voorziening te betalen. In het in 2019 definitief vastgestelde MOP staat dit als uitgangspunt. Het deel van het MOP dat geldt voor klein (dagelijks) onderhoud betalen we rechtstreeks uit de exploitatierekening. Elke 5 jaar stellen wij een nieuw MOP vast, op basis van de inzichten op dat moment.

Ondergrondse verzamelcontainers

Beleidskader
Voor de inzameling van restafval en grondstoffen staan in iedere kern ondergrondse verzamelcontainers. In 2016 heeft de gemeenteraad het Grondstoffenplan en het Uitvoeringsplan Afval en Grondstoffen vastgesteld. In oktober 2020 biedt het college het Afval- en Grondstoffenplan 2021-2025 ter vaststelling aan de gemeenteraad aan.

Ontwikkelingen/beleidsvoornemens
De uitbreidingen van milieuparkjes en ondergrondse afvalcontainers die uit het Uitvoeringsplan Afval- en Grondstoffen 2016-2019 voortvloeien zijn nog niet helemaal afgerond. Wij willen nog milieuparkjes in Almen, Eefde en Lochem. In afwachting van het nieuwe grondstoffenplan hebben we de aanleg van meer ondergrondse restafvalcontainers in wijken voorlopig geparkeerd.

Financiën
Voor vervangingen hanteren we een vervangingsplan. De ondergrondse containers schrijven wij in 10 jaar af. De vervangingsinvesteringen dekken wij uit de voorziening vervanging ondergrondse verzamelcontainers. De dotatie in de voorziening dekken wij uit de afvalstoffenheffing. Volgens planning vervangen we in 2021 10 ondergrondse containers voor € 156.000.

Inleiding
Voor de uitvoering van de programma’s zijn financiële middelen nodig. Om tijdig en tegen gunstige tarieven gelden aan te trekken of uit te zetten is de uitvoering van de treasuryfunctie belangrijk.

Beleid financiering
In het treasurystatuut wordt de beleidsmatige infrastructuur van de treasuryfunctie vastgelegd in de vorm van uitgangspunten, doelstellingen, richtlijnen en limieten.

Financiering
Opgenomen vaste geldleningen
De opgenomen vaste geldleningen hebben op 1 januari 2021 een boekwaarde van € 20.576.089. In 2021 wordt hierop € 4.542.238 afgelost en aan rente is € 359.066 verschuldigd. De leningen hebben op 1 januari 2021 een gemiddeld gewogen rentepercentage van 1,77 (1,61 in 2020).
Op basis van de geprognosticeerde balans is in 2021 een langlopende lening nodig van € 5.000.000.

Rentevisie
Voor de begroting 2021 wordt rekening gehouden met een negatieve rente van 0,20 procent voor het aantrekken van tijdelijke liquide middelen. Voor langlopende leningen met een looptijd van 5 jaar wordt rekening gehouden met een percentage van 0 procent.

Kasgeldlimiet
De kasgeldlimiet voor het jaar 2021 bedraagt € 7,5 miljoen. Tot het bedrag van de kasgeldlimiet mogen kortlopende geldleningen worden aangetrokken.

Risiconorm
De gemeente Lochem zit ruim onder de renterisiconorm, omdat alleen leningen zijn aangetrokken met een vast rentepercentage voor de gehele looptijd van de lening.

Organisatie
De ambtelijke organisatie is ingericht volgens het directiemodel. De directie heeft beslissingsbevoegdheid. Het managementteam (MT) adviseert, informeert en stemt af.

De stijging van de indicatoren formatie, bezetting, apparaatskosten en overhead is het gevolg van:

• Implementatie van het raadsbesluit evaluatie ’t Baken
• Loonstijging cao-afspraken (verwerking 2020)

Op dit moment zijn de cao-onderhandelingen voor 2021 begonnen, de uitkomsten hiervan zijn nog niet bekend. Wel wordt een stijging van de pensioenpremies 2021 verwacht.

Personeel
In het voorjaar van 2021 presenteren wij een nieuw strategisch HR-beleid. Daarin komen thema’s aan de orde zoals: de moderne medewerker, persoonlijk leiderschap en de duurzame werkgever. Ook is er veel aandacht voor vitaliteit. Samen met de medewerkers werken wij aan het vergroten van hun vitaliteit. Tot slot nemen wij ook de inzichten en ervaringen mee van een andere manier van werken door corona.

Integriteit
Het is van belang om aandacht te blijven besteden aan integriteit bij werving en selectie. Tijdens de introductiebijeenkomsten voor nieuwe medewerkers bespreken we de gedragscode.
In 2020 hebben we een nieuwe interne vertrouwenspersoon opgeleid. Binnen de organisatie moet er blijvende aandacht zijn voor de bekendheid van de vertrouwenspersonen en integriteit in het algemeen. In 2021 gaan de vertrouwenspersonen en de coördinator integriteit hierover in gesprek met de afdelingen.
We onderzoeken of we werknemers interne coaching kan aanbieden. Het is een laagdrempelige manier om collega’s te begeleiden in hun werk en kan voorkomen dat medewerkers vast lopen. In elk geval moeten er ook in 2021 mogelijkheden zijn om interne coaching aan te bieden.
Om de kennis en vaardigheden van de vertrouwenspersonen up to date te houden is bijscholing en intervisie belangrijk.

Inkoop
In 2021 ligt de prioriteit op inkoopgebied bij milieu en sociaal. We gaan (nog) meer focussen op maatschappelijk verantwoord inkopen.
De economische gevolgen van het jaar 2020 werken door in de (lokale) arbeidsmarkt. Vanuit inkoop zetten we extra in op Social return on investment en sociale inkoop. Binnen de mogelijkheden van de Aanbestedingswet betrekken we de lokale economie bij onze inkoopopdrachten. De kansen die er liggen voor milieu, zoals circulair en klimaatneutraal inkopen moeten in onze aanbestedingen en de uitvoering van opdrachten tot uiting komen.

Informatiebeleid
In 2021 sluit Lochem aan op het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Dat vraagt veel aanpassingsvermogen van onze medewerkers en aanpassing van de werkprocessen, onze informatiesystemen en de vele gegevensuitwisselingen.

Wij groeien steeds meer naar een data gedreven gemeente. Voor meer snelheid en kennis willen we meedoen in een regionaal datalab.

In 2021 doen we mee met een pilot Blockchain. Dit doen we met één andere gemeente in de regio Achterhoek en twee grote zorgorganisaties.

Om het ‘in control zijn’ op veranderingen in onze informatievoorziening te verbeteren, versterken wij de advieskracht van het Strategisch Informatie Overleg.

Gegevensbescherming
Om de naleving van de AVG te toetsen, houdt de Functionaris Gegevensbescherming verschillende interne audits in 2021. Een externe partij voert daarnaast een privacy audit uit in de eerste helft van het jaar. Het centrale onderwerp voor bewustwording binnen de organisatie is ‘datalekken’.

Informatieveiligheid
Vanaf 2021 is de Baseline Informatieveiligheid Overheid (BIO) van toepassing. Dit is de opvolger van de Baseline Informatieveiligheid Gemeenten (BIG). De BIO is een set normen waaraan wij moeten voldoen. Het aantal normen is in de BIO afgenomen. De overgebleven normen zijn scherper dan eerst.

ICT
De corona-uitbraak betekende dat bijna alle medewerkers thuis werkten. De software die nodig is om dit goed te ondersteunen hebben we aangeschaft. In 2021 werken we dit nog meer uit.

Het gebruik van Cloud-oplossingen neemt toe. Het beheer, de koppelingen en de veiligheid ervan vragen extra aandacht.
In 2020 hebbe we een aantal grote applicaties, zoals voor het Sociaal Domein en voor Vergunning, Handhaving en Toezicht aanbesteed. Voor deze applicaties wordt bij de invoering ondersteuning geboden aan medewerkers.

In 2021 vervangen we via landelijke aanbestedingen van de VNG de nodige hardware. Bijvoorbeeld laptops en telefoons. Uitrol en inrichting vragen dan de nodige inspanning.

Inleiding
Een verbonden partij is een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente een bestuurlijk- én een financieel belang heeft. Onder bestuurlijk belang wordt verstaan dat de gemeente zeggenschap heeft, hetzij door vertegenwoordiging in het bestuur hetzij door stemrecht. Het financiële belang is het bedrag dat ter beschikking wordt gesteld en niet verhaalbaar is, dan wel het bedrag waarvoor aansprakelijkheid bestaat, indien de verbonden partij failliet gaat of haar verplichtingen niet nakomt. Als alleen sprake is van een financieel of een bestuurlijk belang dan is er geen sprake van een “verbonden partij” .
In deze paragraaf staat een opsomming van de partijen waarmee de gemeente (college, dan wel raad) een samenwerking op bestuurlijk én financieel gebied is aangegaan. Partijen waar ontwikkelingen gaande zijn of waarbij de gemeente toenemend risico loopt worden nader toegelicht.
Naast de genoemde verbonden partijen hebben we ook partijen met een subsidierelatie.

Overzicht Verbonden Partijen
De gemeente Lochem heeft de volgende verbonden partijen:

Wonen, werken en recreatie zijn voor ons belangrijke onderwerpen. Om te wonen, te werken en voor recreatie heb je ruimte nodig. Bij de ruimtelijke ordening gaat het over de vraag waar we dit gaan doen. Het grondbeleid gaat over de manier waarop wij deze plannen voor woningbouw, bedrijventerreinen en recreatie denken te gaan realiseren. Het grondbeleid gebruiken we bijvoorbeeld om onze volkshuisvestingsplannen te realiseren. Over hoeveel woningen en m2 bedrijventerrein we mogen maken, maken we binnen de Clean Tech Regio met de Provincie Gelderland afspraken.
Op 29 januari 2018 heeft de raad de nota Grondbeleid 2017-2020 vastgesteld. Het grondbeleid van een gemeente is een instrument om doelstellingen voor volkshuisvesting , ruimtelijke ordening, economische zaken, infrastructuur, recreatie en natuur vast te leggen. Bij nieuwe plannen voor nieuwe woonwijken of bedrijventerreinen maken wij een keuze welk grondbeleid wij voeren. Tot nu toe kenmerkt ons grondbeleid zich vooral door de proactieve en ondernemende rol die wij innemen. Bij veel projecten ligt het initiatief bij ons. Dit heet actief grondbeleid. Bij sommige plannen werken we samen met marktpartijen, zoals bijvoorbeeld de Detmerskazerne in Eefde.
Toch zijn er ook plannen waarbij wij niet proactief zijn. De ontwikkeling van een project laten wij dan over aan marktpartijen. Dit heet dan passief grondbeleid.

De verkoop van bouwterreinen is van groot belang voor het geraamde eindresultaat. De volgende fasering van de uitgifte is gebruikt voor de actuele berekeningen.