Hoofdstuk 2 Thema Gezond en vitaal leven

Gezondheid is ons belangrijkste bezit, zowel als mens en als samenleving. Gezondheid betekent meer dan alleen niet ziek zijn. Het voorkomen van gezondheidsproblemen helpt ons om vitaal te blijven en de kwaliteit van leven te verbeteren.

We willen een gezond en vitaal leven makkelijker maken. Verschillende acties op het gebied van leefstijl zijn belangrijk om de kwaliteit, toegankelijkheid en duurzaamheid van de Nederlandse zorg in de toekomst te garanderen. We werken aan een sterke en veerkrachtige samenleving in Lochem, met goede netwerken en een sterke sociale basis. De Sociaal Economische Raad (SER) benadrukt in haar rapport 'Gezond opgroeien, wonen en werken'(SER, december 2023) het belang van gezondheidsbevordering. Door in te zetten op gezondheidsbevordering worden inwoners veerkrachtiger. Dit stelt hen in staat meer bij te dragen aan de samenleving en de arbeidsmarkt, nu en in de toekomst.

Een brede blik op gezondheid en het bevorderen van gezondheid noemen we 'Gezondheid in alle beleidsdomeinen'. Vanuit verschillende invalshoeken, zoals de gezondheidszorg, het sociaal domein of de fysieke leefomgeving, werken we aan gezondheid en vitaliteit.

1.Vergrijzing Lochemse samenleving
De gemeente Lochem is meer dan gemiddeld vergrijsd vergeleken met de rest van Nederland en zelfs ten opzichte van de provincie Gelderland. Daarnaast ligt er nog een sterke toename van de vergrijzing in het vooruitzicht van de huidige inwoners tussen de 50-75 jaar. De Lochemse inwoners in de leeftijdsgroep van 20 - 50 jaar zijn daarentegen flink ondervertegenwoordigd. 
Lochemse ouderen hebben meestal een hogere economische status dan ouderen in omliggende gemeenten. Zij zijn over het algemeen iets gezonder en vitaler dan leeftijdsgenoten met een lagere sociaaleconomische status.

2.Toegankelijkheid, kwaliteit, beschikbaarheid en betaalbaarheid van de zorg staat landelijk en ook op lokaal niveau onder grote druk
Met een toenemend aantal ouderen, die ook steeds langer leven, stijgt het beroep op de zorg. Terwijl er steeds minder beschikbare arbeidskrachten in de zorg zijn. Landelijk, maar zeker ook in de gemeente Lochem staat de toegankelijkheid van de zorg voor iedereen die dat nodig heeft steeds meer onder druk.

3.Individualisering blijft stijgen
Individualisering binnen de samenleving is niet nieuw. Maar de gevolgen worden wel steeds meer zichtbaar. Veel sportverenigingen krijgen minder leden, ook in de gemeente Lochem. Vrijwilligerswerk verandert. Traditionele sociale verbanden verdwijnen. Jongeren en ouderen zijn steeds meer op zichzelf aangewezen. Digitalisering (gesloten loketten, online boodschappen doen) biedt innovatieve oplossingen, maar zorgt ook voor minder persoonlijke contacten.

4.Toename laaggeletterdheid, afname basisvaardigheden
In Nederland zijn 2,5 miljoen mensen van 16 jaar en ouder laaggeletterd. In Lochem gaat het om ongeveer 3.000 inwoners. Laaggeletterdheid komt meer voor onder laagopgeleiden, ouderen en migranten. Wie kan lezen, schrijven, rekenen en digitaal vaardig is, kan meedoen in de samenleving. Deze basisvaardigheden zijn heel belangrijk als het gaat om bestaanszekerheid, kansengelijkheid en gezond leven.

5.Meer aandacht voor mentaal welzijn
In de afgelopen jaren, met name na de corona-jaren, is er meer aandacht voor mentaal welzijn van zowel jongeren als volwassenen. Bij mentaal welzijn gaat het om tevredenheid, geluk, kwaliteit van het leven etc.

6.Opkomst innovatieve oplossingen (e-health)
De schaarste op de arbeidsmarkt dwingt tot innovatieve oplossingen, onder andere in de zorg. In Lochem is de pilot met robot-stofzuigers afgerond. De uitkomsten van de evaluatie zijn positief. De intentie is om door te gaan met de inzet van robot-stofzuigers. Ook in andere sectoren van de zorg wordt geëxperimenteerd met de inzet van digitale oplossingen.

7.Groei van aanbod duurzaam, gezond en lokaal voedsel
Een groeiende groep mensen in Nederland richt zich om verschillende redenen op het zelf telen, verwerken en vermarkten van lokaal voedsel. Met respect voor de mens, de natuur en het landschap. Een aantal van deze nieuwe initiatieven zoekt een directe verbinding met inwoners. Voor bijvoorbeeld financiële participatie, als vrijwilliger op het land of als afnemer van producten. Voedsel raakt een groot aantal Werelddoelen en sluit daarmee aan op het gezond en vitaal leven van onze Lochemse inwoners.

1.Zorg voor iedereen in de samenleving organiseren (IZA); onzekerheid over financiering na 2026

In 2023 is het Integraal Zorgakkoord (IZA) getekend. Het doel is dat de zorg in 2040 optimaal bijdraagt aan het gezond samenleven van alle mensen in Nederland. Dit moet gebeuren met dezelfde hoeveelheid mensen en middelen als nu, en met zo min mogelijk impact op klimaat en milieu. In het IZA staat dat we de samenwerking tussen verschillende partners in onze regio moeten bevorderen. Er is een regiobeeld, een regioplan en een werkagenda opgesteld.

Tijdens het opstellen van de werkagenda bleek dat de effecten van de IZA-plannen op het sociaal domein groter zijn dan gedacht. Gemeenten moeten veel betalen, maar krijgen hiervoor niet genoeg geld. Dit is een onderwerp van gesprek tussen de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en het ministerie, maar er is nog geen oplossing. Het is nog onduidelijk of en hoe de IZA-plannen na 2026 worden uitgevoerd.

2. Inwoners leven gezond en er is een sterke sociale basis (GALA); onzekerheid over financiering na 2026

Op 3 februari 2023 is het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) opgesteld. Het doel is een gezonde generatie in 2040, met weerbare, gezonde mensen die opgroeien, leven, werken en wonen in een gezonde omgeving met een sterke sociale basis. Partijen werken samen aan de doelen, wat bijdraagt aan de beweging van ziekte en zorg naar gezondheid en preventie. Dit akkoord biedt de basis voor een samenhangend gezondheidsbeleid, met een lokale en regionale aanpak van preventie, gezondheid en een sociale basis. Het GALA geeft invulling aan de afspraken in het IZA over regionale samenwerking tussen zorgverzekeraars en gemeenten. De lokale agenda bestaat deels uit al ingezette activiteiten. Nieuwe activiteiten worden gefinancierd uit GALA middelen en indien nodig aangevuld met bestaande budgetten.

Het is nog onduidelijk of en hoe GALA na 2026 wordt ingevuld, zowel financieel als de rol van de gemeenten.

3. Betaalbare en beschikbare Jeugdzorg 

De Hervormingsagenda Jeugd bevat afspraken om de jeugdzorg te verbeteren en financieel houdbaar te maken. Gemeenten en het rijk gaan investeren in de kwaliteit en effectiviteit van jeugdhulp. Het doel is dat deze zorg beter beschikbaar blijft. Er wordt ingezet op minder papierwerk en administratie, zodat medewerkers hier minder tijd aan kwijt zijn. Ook worden wijkteams versterkt en samenwerking met bijvoorbeeld het onderwijs verbeterd. Uithuisplaatsingen worden zoveel mogelijk voorkomen. Deze ontwikkeling vraagt extra inzet van jeugdconsulenten.

4. De GGD Noord- en Oost Gelderland (NOG) staat onder druk
GGD- NOG staat onder grote druk. Zowel vanuit gemeenten als vanuit de centrale overheid krijgen zij te maken met bezuinigingen. Het is nog onduidelijk wat de precieze gevolgen zijn voor de bedrijfsvoering en dienstverlening van de GGD.

5. Meer aandacht voor mentaal welzijn

In 2024 is het initiatiefvoorstel suïcidepreventie aangenomen. Mentaal welzijn is hierin een belangrijk thema. Gemeenten moeten een aanpak ontwikkelen voor suïcidepreventie. Samen met drie andere gemeenten zijn we in 2024 gestart met een brede aanpak suïcidepreventie. Tot en met 2026 wordt dit betaald vanuit middelen voor maatschappelijke opvang-begeleid wonen (MOBW) en GALA-gelden. Wanneer de wettelijke kaders en middelen bekend zijn, komen we met een voorstel voor een structurele aanpak suïcidepreventie.

6. Groei van lokale voedselinitiatieven

In Lochem groeit het aantal lokale voedselinitiatieven. Inclusie is hierbij belangrijk: iedereen mag meedoen. Voedselinitiatieven dragen bij aan bewustwording van een gezonde leefstijl en waar je voedsel vandaan komt. Inwoners voelen zich hierdoor meer verbonden met de omgeving. Met het toenemen van lokale initiatieven raken meer inwoners betrokken. In het bedrijfsrestaurant wordt inmiddels duurzaam, lokaal geproduceerd en gezond voedsel aangeboden.

Een samenleving waarin iedereen mee kan doen

We willen een samenleving waarin iedereen zelf de regie heeft en houdt, zolang als het kan, op een manier die bij hen past. Naoberschap, omzien naar elkaar, is hierbij heel belangrijk. Jongeren en ouderen moeten zo lang mogelijk prettig, veilig, zelfstandig en samen kunnen wonen en meedoen. Initiatieven vanuit de samenleving om dit te behouden of te bevorderen, steunen we als gemeente van harte. Zelf invulling geven aan je leven gaat beter als je dat samen met je directe omgeving kunt doen, bij voorkeur in goede gezondheid. Als gemeente willen we bijdragen aan de best mogelijke zorg die toegankelijk is voor jong en oud. Lukt dat niet meer? Dan kijken we als gemeente naar passende ondersteuning, met oog voor de menselijke maat.

Onze doelen zijn:

• Het blijvend versterken van de sociale basis, voor een veerkrachtige Lochemse samenleving.
• Sport en bewegen stimuleren.
• Het preventief bevorderen van gezondheid.

-

Draagt bij aan de volgende werelddoelen:

Wat gaan we daarvoor doen?

We voeren onze reguliere werkzaamheden uit.