Bijlagen | Begroting 2025

Bijlage 1: Begrotingsrichtlijnen

Begrotingsrichtlijnen 2025

Begrotingsrichtlijnen 2025
Tussentijdse raadsvoorstellen met financiële gevolgen (drie O's)	Tussentijdse raadsvoorstellen met financiële gevolgen komen alleen in aanmerking als die voldoen aan de drie O’s van onvoorzien, onvermijdelijk en onuitstelbaar.
Zwart blokje (activiteiten)	In de intensiveringslijst bij de begroting staan de nieuwe activiteiten met bijbehorende kosten. In deze intensiveringslijst kan achter de activiteit een zogenaamd 'zwart blokje' staan. Dit betekent dat bij de vaststelling van de begroting inclusief de intensiveringslijst het budget of krediet van die activiteit meteen beschikbaar is. Er volgt op een later moment geen afzonderlijk raadsvoorstel meer om budget/krediet beschikbaar te stellen.
Doorlooptijd investeringskredieten	De doorlooptijd van een krediet voor een investering is maximaal drie jaar. Tenzij aantoonbaar sprake is van bijzondere omstandigheden.
Berekening kosten vaste formatie	Op diverse momenten brengen wij kosten voor formatie in beeld. Dit kan bijvoorbeeld zijn bij een voorstel tot uitbreiding. De kosten bepalen wij door uit te gaan van de verwachte inschaling inclusief de werkgeverslasten. Dit bedrag verhogen wij met de kosten voor overhead. Overheadkosten zijn alle kosten die samenhangen met de sturing en ondersteuning van de medewerkers in het primaire proces. Dit zijn onder andere kosten voor ondersteunende diensten, huisvestings- en ict kosten. Voor de overhead rekenen wij een vast bedrag van € 20.000 per fte.
Indexatie exploitatiebudgetten	Het percentage voor indexatie baseren wij op gegevens uit de gemeentefondscirculaire van mei 2024. Op basis van deze reguliere methodiek is het indexatiepercentage voor onze exploitatie 2025 2,2%. Dit percentage gebruiken we voor aanpassing van de exploitatiebudgetten.
Indexatie loonkosten	Het verwachte percentage voor onze exploitatie 2025 en volgende jaren is gemiddeld 4,4%. Dit percentage is gebaseerd op ramingen in de gemeentefondscirculaire mei 2024.
Indexatie subsidies	Het percentage waarmee we subsidies verhogen is gelijk aan het verwachte, alternatieve consumentenprijsindexcijfer (cpi) over een heel jaar. Het percentage voor 2025 bedraagt 2,8%. Het percentage is gebaseerd op het Centraal Economisch Plan (CEP), CPB raming februari 2024.
Indexatie tarieven	De belastingen en tarieven verhogen met 3,7%. Dit percentage is een combinatie van de verwachte loon- en prijsstijging bij de overheid. Het percentage is gebaseerd op de gemeentefondscirculaire van mei 2024.
Rentepercentage investeringen	De rekenrente bij investeringen is 0,0%.
Rentepercentage vennootschapsbelastingplichtige activiteiten	Voor de kostprijsberekening bij de jaarwinstbepaling van activiteiten die vennootschapsbelastingplichtig zijn bedraagt het rentepercentage voor 2025 0,0%. Dit percentage is vanaf 2025 gelijke aan de rekenrente voor de investeringen. Alleen voor de faciliterende grondexploitaties wordt gerekend met een rente die is gebaseerd op de gemiddelde rentelast over het rentedragende vreemd vermogen. Dat is voor 2025 4,56%
Gemeentefonds circulaires verwerken	De belangrijkste mutaties in het Gemeentefonds maakt het rijk bekend via circulaires in mei en september. We verwerken de financiële uitkomst van de meicirculaire in de Bestuursrapportage (najaar) van het lopende jaar. De financiële uitkomst van de septembercirculaire verwerken wij in de Kadernota van het volgende jaar.
Verrekentarieven/uurtarieven	2025: € 133 per uur
Taakstellende uren uitgangspunten	Bij de voorbereiding en uitvoering van investeringen en grondexploitaties zetten wij interne uren in. Dit houdt in dat wij het investeringsbedrag inclusief de benodigde interne uren ramen. Hierdoor ontstaat het voordeel dat deze salarislasten niet meer op de reguliere begroting drukken. Wij ramen hiervoor € 675.000 structureel lagere lasten in de begroting.
Meerjaren Prognose Grondexploitaties	Jaarlijks nemen wij een geactualiseerd overzicht op van de wijzigingen in baten en lasten van de grondexploitaties conform de Notitie ‘Grondbeleid in begroting en jaarstukken’ van de commissie BBV.
Aantal inwoners (per 1 januari)	2025	2026	2027	2028
	34.389	34.489	34.589	34.689
	We gaan uit van een toename van 100 inwoners per jaar. Dit is gebaseerd op 34.289 inwoners per 1-1-2024 en het verloop over de afgelopen 15 jaar.
Woningvoorraad (per 1 januari)	2025	2026	2027	2028
	15.687	15.887	16.087	16.217
	Het aantal woningen is gebaseerd op de gegevens die gebruikt worden voor de berekeningen binnen het gemeentefonds. Voor de toename van het aantal woningen is een inschatting gemaakt op basis van de planningslijst woningbouw.

Bijlage 2: Intensiveringslijst



Bedragen in €	Investeringsbedragen								Exploitatiekosten
							afschr.	zwart blokje
Omschrijving	2024	2025	2026	2027	2028	Totaal	in jaren	zwart blokje	2024	2025	2026	2027	2028
Thema Klimaat en Energie
Zwembaden Almen en Gorssel			p.m.									56.000	56.000	r+a
- Dekking subsidies en bijdragen derden			p.m.									p.m.	p.m.	r+a
Verduurzaming en modernisering De Beemd (scenario 4)			p.m.									350.000	350.000	r+a
- Dekking subsidies en bijdragen derden			p.m.									p.m.	p.m.	r+a
Totaal investeringen Thema Klimaat en Energie	0	0	0	0	0	0

Totaal lasten Thema Klimaat en Energie									0	0	0	406.000	406.000
Lasten te dekken via reserves/anders									0	0	0	0	0
Budgettaire lasten Thema Klimaat en Energie									0	0	0	406.000	406.000

Thema Gezond en Vitaal leven
Verbreding inzet welzijnscoördinatoren										277.000	308.000	339.000	339.000	expl. (str.)
- Dekking bestaand budget										-139.000	-139.000	-139.000	-139.000	expl. (str.)
Stimuleren fietsen										75.000				expl. (inc.)
Inzet coördinator Sport en Preventie										44.000	44.000	44.000		expl. (inc.)
Totaal investeringen Thema Gezond en Vitaal leven	0	0	0	0	0	0

Totaal lasten Thema Gezond en Vitaal leven									0	396.000	352.000	383.000	339.000
Lasten te dekken via reserves/anders									0	-139.000	-139.000	-139.000	-139.000
Budgettaire lasten Thema Gezond en Vitaal leven									0	257.000	213.000	244.000	200.000

Thema Leefbare kernen
Uitbreiding mobiliteitshubs										25.000				expl. (inc.)
Multifunctionele accommodatie (mfa) Gorssel - realisatie			p.m.										600.000	r+a
- Dekking subsidies en bijdragen derden			p.m.										p.m.
Multifunctionele accommodatie (mfa) Gorssel - eenmalige kosten											725.000	p.m.	p.m.	expl. (inc.)
Nieuw accommodatiebeleidsplan										40.000				expl. (inc.)
Totaal investeringen Thema Leefbare kernen	0	0	0	0	0	0

Totaal lasten Thema Leefbare kernen									0	65.000	725.000	0	600.000
Lasten te dekken via reserves/anders									0	0	0	0
Budgettaire lasten Thema Leefbare kernen									0	65.000	725.000	0	600.000

0. Bestuur en Ondersteuning
Ondersteuning Veteranen Lochem										10.000	10.000	10.000	10.000	expl. (str.)
Totaal investeringen Bestuur en Ondersteuning	0	0	0	0	0	0

Totaal lasten Bestuur en Ondersteuning									0	10.000	10.000	10.000	10.000
Lasten te dekken via reserves/anders									0	0	0	0	0
Budgettaire lasten programma 0 Bestuur en Ondersteuning									0	10.000	10.000	10.000	10.000

1. Veiligheid
Noodzakelijke aanpassingen brandweerkazernes	810.000					810.000	25			36.000	36.000	36.000	36.000	r+a
Regionale samenwerking ondermijning										15.000	15.000			expl. (inc.)
Totaal investeringen Veiligheid	810.000	0	0	0	0	810.000

Totaal lasten Veiligheid									0	51.000	51.000	36.000	36.000
Lasten te dekken via reserves/anders									0	0	0	0	0
Budgettaire lasten programma 1 Veiligheid									0	51.000	51.000	36.000	36.000

2. Verkeer, vervoer en waterstaat
Onderhoud Bruggeweerdsdijk									95.000					expl. (inc.)
Mobiliteitsplan 2022-2030; Fietsstraat Gloep - Albert Hahnweg Lochem (investering)
- investering	2.442.000
- subsidie	-252.000
- netto investering	2.190.000					2.190.000	25			99.000	98.000	98.000	98.000	r+a
Vervanging verkeersregelinstallatie (VRI) N348
- Bijdrage Mettrayweg										64.000				expl. (inc.)
- Bijdrage Hoofdstraat										154.000				expl. (inc.)
- Afkoop beheer en onderhoud Hoofdstraat										60.000				expl. (inc.)
Beheerplan wegen
Jaarlijks krediet á € 1,2 milj. (4 jaren * € 1,2 milj. = € 4,8 miljoen)		4.800.000				4.800.000	25				54.000	108.000	162.000	r+a
Vorming voorziening groot onderhoud										2.600.000				expl. (inc.)
- Dekking Algemene Reserve										-2.600.000				expl. (inc.)
Nieuw budget klein onderhoud + instandhouding voorziening groot onderhoud (na verrekening bestaand budget)										432.000	432.000	432.000	432.000	expl. (str.)
Beheerplan civiele kunstwerken
Totaal krediet € 300.000		300.000				300.000	40				9.000	9.000	9.000	r+a
Vorming voorziening groot onderhoud										200.000				expl. (inc.)
- Dekking Algemene Reserve										-200.000				expl. (inc.)
Nieuw budget klein onderhoud + instandhouding voorziening groot onderhoud (na verrekening bestaand budget)										237.000	271.000	316.000	298.000	expl. (str.)
Formatie bij de beheerplannen wegen en civiele kunstwerken										216.000	216.000	216.000	216.000	expl. (str.)
Parkeerroutering centrum Lochem		50.000				50.000	15				3.000	3.000	3.000	r+a
Walstroomkasten		225.000				225.000	10				23.000	23.000	23.000	r+a
Totaal investeringen Verkeer, vervoer en waterstaat	2.190.000	5.375.000	0	0	0	7.565.000

Totaal lasten Verkeer, vervoer en waterstaat									95.000	4.062.000	1.106.000	1.205.000	1.241.000
Lasten te dekken via reserves/anders									0	-2.800.000	0	0	0
Budgettaire lasten programma 2 Verkeer, vervoer en waterstaat									95.000	1.262.000	1.106.000	1.205.000	1.241.000

3. Economie
Onderzoek circulaire economie										35.000				expl. (inc.)
Totaal investeringen Economie	0	0	0	0	0	0

Totaal lasten Economie									0	35.000	0	0	0
Lasten te dekken via reserves/anders									0	0	0	0	0
Budgettaire lasten programma 3 Economie									0	35.000	0	0	0

4. Onderwijs
Nieuwbouw Rank/Vennegotte			4.733.000			4.733.000	40				143.000	143.000	143.000	r+a
Nieuwbouw Vullerschool (mfa Gorssel)			4.062.000			4.062.000	40				122.000	122.000	122.000	r+a
Sociale en pedagogische basis- en gezinscoaches op de basisscholen										108.000	108.000	108.000	108.000	expl. (str.)
- Dekking bestaand budget										-108.000	-75.000	-108.000	-108.000	expl. (str.)
Totaal investeringen Onderwijs	0	0	8.795.000	0		8.795.000

Totaal lasten Onderwijs									0	108.000	373.000	373.000	373.000
Lasten te dekken via reserves/anders									0	-108.000	-75.000	-108.000	-108.000
Budgettaire lasten programma 4 Onderwijs									0	0	298.000	265.000	265.000

5. Sport, cultuur en recreatie
Toekomst zwembaden Almen en Gorssel (extra exploitatie-/kapitaallasten)		n.n.b.					n.n.b			200.000	200.000	192.000	192.000	r+a
Uitvoeren project Digivaardige Achterhoekers									61.000	99.000				expl. (inc.)
Aanvullen bestemmingsreserve sportvoorzieningen										500.000				expl. (inc.)
- Dekking Algemene Reserve										-500.000				expl. (inc.)
Cultuur en Erfgoedpact										15.000	15.000	15.000	15.000	expl. (str.)
Inrichting buitenruimte gemeentehuis
- voorbereidingskrediet		25.000				25.000	10				3.000	3.000	3.000	r+a
- fase 1 klimaatadaptief inrichten plein, toegankelijkheid.		280.000				280.000	10				28.000	28.000	28.000	r+a
Herijking IBOR plan										30.000				expl. (inc.)
Totaal investeringen Sport, cultuur en recreatie	0	305.000	0	0	0	305.000

Totaal lasten Sport, cultuur en recreatie									61.000	844.000	246.000	238.000	238.000
Lasten te dekken via reserves/anders									0	-500.000	0	0	0
Budgettaire lasten programma 5 Sport, cultuur en recreatie									61.000	344.000	246.000	238.000	238.000

6. Sociaal Domein
Zorgcoördinatie (Welzijnscoördinatoren) in de kernen									120.000	120.000	120.000	120.000	120.000	expl. (str.)
Talent Express uitvoeren										10.000	10.000	10.000	10.000	expl. (str.)
- Dekking bestaand budget										-10.000	-10.000	-10.000	-10.000	expl. (str.)
Stevig lokaal team Jeugd										269.000	269.000	269.000	269.000	expl. (str.)
- Dekking bestaand budget										-269.000	-269.000	-269.000	-269.000	expl. (str.)
Flexwoningen Zutphenseweg 106 + 106a:
Totaal lasten o.a. afschrijvingslasten en kosten voor onderhoud, leefgeld, energie, toezicht etc										968.000	968.000	468.000	468.000	expl. (str./inc.)
Totaal baten o.a. Rijksvergoedingen en huuropbrengsten										-2.243.000	-2.243.000	-193.000	-193.000	expl. (str./inc.)
Toevoeging aan de reserve ontheemden (+) of onttrekking aan de reserve ontheemden (-)										1.275.000	1.275.000	-275.000	-275.000	expl. (inc.)
Totaal investeringen Sociaal Domein	0	0	0	0	0	0

Totaal lasten Sociaal Domein									120.000	2.642.000	2.642.000	592.000	592.000
Lasten te dekken via reserves/anders									0	-2.522.000	-2.522.000	-472.000	-472.000
Budgettaire lasten programma 6 Sociaal Domein									120.000	120.000	120.000	120.000	120.000

7. Volksgezondheid en milieu
Opstellen nieuw Gemeentelijk Rioleringsplan										30.000				expl. (inc.)
- Dekking GRP										-30.000				expl. (inc.)
Lening Biogasconsortium									15.000					expl. (inc.)
- Dekking opbrengsten									-15.000					expl. (inc.)
Totaal investeringen Volksgezondheid en milieu	0	0	0	0	0	0

Totaal lasten Volksgezondheid en milieu									15.000	30.000	0	0	0
Lasten te dekken via reserves/anders									-15.000	-30.000	0	0	0
Budgettaire lasten programma 7 Volksgezondheid en milieu									0	0	0	0	0

8. Volkshuisvesting, ruimtelijke orde en stedelijke vernieuwing
Restant krediet realisatie projecten Binnenstad Lochem	1.027.000					1.027.000	25			46.000	46.000	46.000	46.000	r+a
Opstellen omgevingsplan:
Formatie borging omgevingsplan										20.000	20.000	20.000	130.000	expl. (inc.)
Omgevingsplan										150.000	150.000	150.000	150.000	expl. (inc.)
Herijken gemeentelijke monumentenlijst										50.000				expl. (inc.)
Totaal investeringen Volkshuisvesting, ruimtelijke orde en stedelijke vernieuwing	1.027.000	0	0	0	0	1.027.000

Totaal lasten Volkshuisvesting, ruimtelijke orde en stedelijke vernieuwing									0	266.000	216.000	216.000	326.000
Lasten te dekken via reserves/anders
Budgettaire lasten programma 8 Volkshuisvesting, ruimtelijke orde en stedelijke vernieuwing									0	266.000	216.000	216.000	326.000

Overhead
Beheer en technisch onderhoud dashboards										25.000	25.000	25.000	25.000	expl. (str.)
Herinrichting gemeentehuis:
a. organisatiedeel (begane grond en 1e t/m 3e etage)
Prijsstijgingen 7,5% bestaand krediet/budget	76.000					76.000	1/5/10			4.000	10.000	10.000	10.000	r+a
- Dekking prijscompensatie										-4.000	-10.000	-10.000	-10.000	r+a
b. publiek deel (begane grond)
Publiekshal multifunctioneel + meer spreekkamers / minder balies (alternatief 2)		218.000				218.000	10/25				15.000	15.000	15.000	r+a
Toegankelijkheid en arbo-eisen gemeentehuis
Akoestiek werketages		85.000				85.000	15				6.000	6.000	6.000	r+a
Elektrisch bedienbare deuren		60.000				60.000	15				4.000	4.000	4.000	r+a
Vervanging beeldschermarmen en bekabeling		75.000				75.000	15				5.000	5.000	5.000	r+a
- Dekking vervanging beeldschermarmen en bekabeling											-5.000	-5.000	-5.000	r+a
Organisatieontwikkeling:
Vervallen functies ivm organisatieontwikkeling										-2.840.000	-2.840.000	-2.840.000	-2.840.000	expl. (str.)
Nieuwe functies ivm organisatieontwikkeling										4.220.000	4.220.000	4.220.000	4.220.000	expl. (str.)
- Dekking verschil vervallen en nieuwe functies										-880.000	-880.000	-880.000	-880.000	expl. (str.)
Incidenteel budget steunstructuur										245.000	245.000			expl. (inc.)
Algemeen budget organisatieontwikkeling										115.000	50.000			expl. (inc.)
- Dekking Algemene Reserve										-360.000	-295.000			expl. (inc.)
Frictiekosten waaronder plaatsing met hoger salaris en bovenformatief										PM	PM	PM	PM	expl. (str.)
Sturen op arbeidskosten
Loonbudget										1.600.000	1.600.000	1.600.000	1.600.000	expl. (str.)
Ziektevervanging										500.000	500.000			expl. (inc.)
- Dekking Algemene Reserve										-500.000	-500.000			expl. (inc.)
Toekomstbestendige ICT dienstverlening (functioneel beheer kantoorapplicaties)										108.000	108.000	108.000	108.000	expl. (str.)
Datalab GO										150.000				expl. (inc.)
Totaal investeringen overhead	76.000	438.000	0	0	0	514.000

Totaal lasten overhead									0	4.127.000	3.948.000	3.153.000	3.153.000
Lasten te dekken via reserves/anders										-1.744.000	-1.690.000	-895.000	-895.000
Budgettaire lasten overhead									0	2.383.000	2.258.000	2.258.000	2.258.000

Totaal investeringen Thema Klimaat en Energie + Thema Gezond en vitaal leven + Thema leefbare kernen + programma 0 t/m 8 + overhead	4.103.000	6.118.000	8.795.000	0	0	19.016.000

Totaal lasten Thema Klimaat en Energie + Thema Gezond en vitaal leven + Thema leefbare kernen + programma 0 t/m 8 + overhead									291.000	12.636.000	9.669.000	6.612.000	7.314.000
Lasten te dekken via reserves/anders									-15.000	-7.843.000	-4.426.000	-1.614.000	-1.614.000
Totaal budgettaire lasten Thema Klimaat en Energie + Thema Gezond en vitaal leven + Thema leefbare kernen + programma 0 t/m 8 + overhead									276.000	4.793.000	5.243.000	4.998.000	5.700.000

Overzicht is inclusief Bestuursrapportage 2024.

Bijlage 3: Overzicht baten en lasten per programma en taakveld

										( bedragen x € 1.000)
		Rekening 2023			Begroting 2024			Begroting 2025			Meerjaren-begroting 2026			Meerjaren-begroting 2027			Meerjaren-begroting 2028
Programma / Taakveld		Baten	Lasten	Saldo	Baten	Lasten	Saldo	Baten	Lasten	Saldo	Baten	Lasten	Saldo	Baten	Lasten	Saldo	Baten	Lasten	Saldo
0	Bestuur en ondersteuning	460	3.037	-2.577	624	3.133	-2.510	440	2.840	-2.400	440	2.792	-2.352	440	2.809	-2.369	440	2.809	-2.369
0.1	Bestuur	0	1.900	-1.900	1	2.228	-2.227	1	2.094	-2.093	1	2.110	-2.109	1	2.127	-2.125	1	2.127	-2.125
0.2	Burgerzaken	383	1.055	-672	578	864	-286	394	695	-301	394	631	-237	394	631	-237	394	631	-237
0.3	Beheer overige gebouwen en gronden	77	83	-5	45	41	3	45	51	-7	45	51	-7	45	51	-7	45	51	-7
1	Veiligheid	78	3.544	-3.466	50	3.584	-3.534	50	3.542	-3.492	50	3.690	-3.640	50	3.783	-3.733	50	3.783	-3.733
1.1	Crisisbeheersing en brandweer	38	2.818	-2.780	9	2.906	-2.897	9	2.910	-2.901	9	3.044	-3.035	9	3.138	-3.129	9	3.138	-3.129
1.2	Openbare orde en veiligheid	40	726	-687	41	678	-637	41	632	-591	41	646	-605	41	645	-604	41	645	-604
2	Verkeer, vervoer en waterstaat	177	5.880	-5.703	410	7.336	-6.926	410	7.993	-7.583	410	7.189	-6.779	410	7.252	-6.842	410	7.115	-6.705
2.1	Verkeer en vervoer	161	5.645	-5.485	185	6.834	-6.648	185	7.521	-7.335	185	6.717	-6.532	185	6.781	-6.595	185	6.644	-6.459
2.2	Parkeren	0	75	-75	0	103	-103	0	73	-73	0	72	-72	0	72	-72	0	72	-72
2.3	Recreatieve havens	0	3	-3	1	3	-2	1	3	-2	1	3	-2	1	3	-2	1	3	-2
2.4	Economische havens en waterwegen	153	224	-71	160	216	-56	160	216	-56	160	215	-56	160	215	-56	160	215	-56
2.5	Openbaar vervoer	-137	-67	-69	64	180	-116	64	180	-116	64	180	-116	64	180	-116	64	180	-116
3	Economie	2.410	1.916	494	1.954	1.962	-8	2.009	1.821	188	2.009	1.814	195	2.009	1.822	187	2.009	1.822	187
3.1	Economische ontwikkeling	49	675	-626	3	575	-572	3	435	-432	3	435	-432	3	435	-432	3	435	-432
3.2	Fysieke bedrijfsinfrastructuur	1.084	845	239	912	994	-83	912	1.000	-89	912	994	-82	912	1.001	-89	912	1.001	-89
3.3	Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen	33	89	-55	50	81	-31	50	81	-31	50	81	-31	50	81	-31	50	81	-31
3.4	Economische promotie	1.243	307	936	989	311	678	1.044	304	740	1.044	304	740	1.044	304	739	1.044	304	739
4	Onderwijs	379	3.053	-2.674	414	3.151	-2.738	347	3.373	-3.026	280	3.332	-3.052	280	3.381	-3.102	280	3.381	-3.102
4.1	Openbaar basisonderwijs	4	264	-260	6	261	-256	6	261	-255	6	261	-255	6	261	-255	6	261	-255
4.2	Onderwijshuisvesting	5	1.217	-1.212	15	1.368	-1.353	15	1.666	-1.651	15	1.647	-1.632	15	1.648	-1.633	15	1.648	-1.633
4.3	Onderwijsbeleid en leerlingzaken	370	1.573	-1.202	393	1.522	-1.129	326	1.447	-1.120	259	1.424	-1.165	259	1.473	-1.214	259	1.473	-1.214
5	Sport,Cultuur en Recreatie	1.443	8.751	-7.308	905	8.959	-8.054	920	8.800	-7.879	910	8.769	-7.858	728	8.825	-8.096	728	8.824	-8.096
5.1	Sportbeleid en activering	234	594	-360	176	580	-404	176	580	-404	166	580	-414	17	547	-530	17	547	-530
5.2	Sportaccommodaties	1.054	2.497	-1.443	552	1.910	-1.359	567	1.777	-1.211	567	1.777	-1.210	567	1.899	-1.332	567	1.898	-1.332
5.3	Cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie	0	921	-921	0	1.038	-1.038	0	1.034	-1.034	0	1.034	-1.034	0	1.034	-1.034	0	1.034	-1.034
5.4	Musea	0	110	-110	0	119	-119	0	119	-119	0	119	-119	0	119	-119	0	119	-119
5.5	Cultureel erfgoed	16	148	-133	18	233	-215	18	184	-166	18	186	-168	18	187	-169	18	187	-169
5.6	Media	121	785	-664	106	851	-745	106	851	-745	106	821	-715	73	788	-715	73	788	-715
5.7	Openbaar groen en (openlucht) recreatie	17	3.695	-3.678	54	4.228	-4.174	54	4.254	-4.200	54	4.252	-4.198	54	4.251	-4.197	54	4.251	-4.197
6	Sociaal domein	15.710	40.609	-24.898	15.472	46.100	-30.629	12.890	42.253	-29.363	8.196	37.086	-28.890	8.082	36.771	-28.689	8.082	36.771	-28.689
6.1	Samenkracht en burgerparticipatie	7.459	8.141	-682	7.885	11.890	-4.005	5.374	8.983	-3.609	446	3.876	-3.430	327	3.654	-3.327	327	3.654	-3.327
6.2	Toegang en eerstelijnsvoorzieningen	9	491	-482	0	5.793	-5.793	0	5.569	-5.569	0	5.504	-5.504	0	5.409	-5.409	0	5.409	-5.409
6.3	Inkomensregelingen	6.936	12.573	-5.637	6.117	8.700	-2.584	6.117	8.076	-1.960	6.117	8.020	-1.904	6.117	8.030	-1.914	6.117	8.030	-1.914
6.4	WSW en beschut werk	735	3.055	-2.321	602	3.224	-2.622	602	3.224	-2.622	602	3.224	-2.622	602	3.224	-2.622	602	3.224	-2.622
6.5	Arbeidsparticipatie	0	800	-800	0	526	-526	0	526	-526	0	526	-526	0	526	-526	0	526	-526
6.6	Maatwerkvoorzieningen (WMO)	57	3.136	-3.079	59	2.044	-1.986	59	2.053	-1.994	59	2.104	-2.046	59	2.158	-2.100	59	2.158	-2.100
6.71A	Hulp bij het huishouden (WMO)	244	3.277	-3.033	250	3.499	-3.249	250	3.499	-3.249	483	3.499	-3.016	487	3.499	-3.012	487	3.499	-3.012
6.71B	Begeleiding (WMO)	0	1.438	-1.438	0	1.587	-1.587	0	1.587	-1.587	0	1.587	-1.587	0	1.587	-1.587	0	1.587	-1.587
6.71C	Dagbesteding (WMO)	0	570	-570	0	639	-639	0	639	-639	0	639	-639	0	639	-639	0	639	-639
6.71D	Overige maatwerkarrangementen (WMO)	0	269	-269	0	278	-278	0	278	-278	0	278	-278	0	278	-278	0	278	-278
6.72A	Jeugdhulp begeleiding	0	1.602	-1.602	0	1.517	-1.517	0	1.504	-1.504	0	1.504	-1.504	0	1.501	-1.501	0	1.501	-1.501
6.72B	Jeugdhulp behandeling	0	1.290	-1.290	0	952	-952	0	944	-944	0	944	-944	0	942	-942	0	942	-942
6.72C	Jeugdhulp dagbesteding	0	301	-301	0	685	-685	0	687	-687	0	695	-695	0	702	-702	0	702	-702
6.72D	Jeugdhulp zonder verblijf overig	0	299	-299	0	357	-357	0	377	-377	0	377	-377	0	322	-322	0	322	-322
6.73A	Pleegzorg	0	144	-144	0	211	-211	0	209	-209	0	209	-209	0	209	-209	0	209	-209
6.73B	Gezinsgericht	0	0	0	0	242	-242	0	240	-240	0	240	-240	0	240	-240	0	240	-240
6.73C	Jeugdhulp met verblijf overig	0	545	-545	0	540	-540	0	536	-536	0	536	-536	0	535	-535	0	535	-535
6.74A	Jeugdhulp behandeling GGZ zonder verblijf	0	1.138	-1.138	0	1.292	-1.292	0	1.282	-1.282	0	1.282	-1.282	0	1.279	-1.279	0	1.279	-1.279
6.74B	Jeugdhulp crisis/LTA/GGZ-verblijf	0	1.116	-1.116	0	1.071	-1.071	0	1.063	-1.063	0	1.063	-1.063	0	1.060	-1.060	0	1.060	-1.060
6.74C	Gesloten plaatsing	0	75	-75	0	223	-223	0	221	-221	0	221	-221	0	221	-221	0	221	-221
6.81A	Beschermd wonen (WMO)	271	96	175	560	430	130	489	359	130	490	360	130	491	361	130	491	361	130
6.82A	Jeugdbescherming	0	241	-241	0	383	-383	0	380	-380	0	380	-380	0	379	-379	0	379	-379
6.82B	Jeugdreclassering	0	12	-12	0	16	-16	0	16	-16	0	16	-16	0	16	-16	0	16	-16
7	Volksgezondheid en Milieu	11.215	13.286	-2.071	12.388	14.512	-2.124	11.881	13.945	-2.064	11.547	13.476	-1.930	11.577	13.513	-1.936	10.902	12.838	-1.936
7.1	Volksgezondheid	137	1.427	-1.289	156	1.673	-1.517	155	1.645	-1.490	118	1.596	-1.478	0	1.478	-1.478	0	1.478	-1.478
7.2	Riolering	6.522	5.934	588	6.442	5.932	510	6.474	5.965	509	6.177	5.549	628	6.326	5.700	626	6.326	5.700	626
7.3	Afval	3.892	3.438	455	4.164	3.410	754	4.164	3.409	755	4.164	3.406	758	4.164	3.411	753	4.164	3.411	753
7.4	Milieubeheer	327	1.997	-1.670	1.233	2.982	-1.750	694	2.458	-1.764	694	2.458	-1.764	694	2.458	-1.764	19	1.783	-1.764
7.5	Begraafplaatsen en crematoria	336	490	-154	394	516	-122	394	468	-74	394	468	-74	394	466	-72	394	466	-72
8	Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Stedelijke vernieuwing	1.355	4.574	-3.218	2.487	5.742	-3.256	2.936	5.788	-2.853	3.135	5.740	-2.606	3.087	5.592	-2.505	2.278	4.607	-2.329
8.1	Ruimte en leefomgeving	141	2.181	-2.040	186	1.798	-1.612	241	1.712	-1.471	241	1.711	-1.470	241	1.681	-1.440	170	1.463	-1.293
8.2	Grondexploitatie (niet-bedrijventerreinen)	-18	219	-237	1.405	1.680	-275	1.416	1.632	-216	1.447	1.632	-185	1.398	1.632	-234	1.427	1.632	-205
8.3	Wonen en bouwen	1.231	2.174	-942	896	2.264	-1.368	1.279	2.444	-1.166	1.447	2.397	-951	1.448	2.279	-831	681	1.512	-831
9	Algemene Dekkingsmiddelen	69.712	1.413	68.298	72.213	2.567	69.647	75.373	10.601	64.772	72.669	9.115	63.555	74.930	10.827	64.104	76.664	12.778	63.887
0.5	Treasury	1.159	276	883	1.367	445	923	1.150	478	672	1.131	461	671	1.143	472	671	1.141	471	671
0.61	OZB woningen	4.234	465	3.769	4.367	413	3.954	4.367	433	3.934	4.367	446	3.921	4.367	460	3.907	4.367	460	3.907
0.62	OZB niet-woningen	1.567	121	1.446	1.661	100	1.561	1.661	105	1.556	1.661	109	1.553	1.661	112	1.549	1.661	112	1.549
0.63	Parkeerbelasting	16	0	16	28	0	28	28	0	28	28	0	28	28	0	28	28	0	28
0.64	Belastingen overig	128	21	108	100	11	89	100	11	89	100	11	89	100	11	89	100	11	89
0.7	Algemene uitkeringen en overige uitkeringen gemeentefonds	62.503	0	62.503	64.660	0	64.660	68.037	0	68.037	65.352	0	65.352	67.601	0	67.601	69.337	0	69.337
0.8	Overige baten en lasten	104	530	-426	30	1.598	-1.568	30	9.574	-9.544	30	8.088	-8.058	30	9.771	-9.741	30	11.724	-11.694
10	OVERIG Overhead, VpB, Mutaties Reserves	3.287	20.163	-16.876	6.178	14.192	-8.014	6.794	13.418	-6.624	2.440	12.939	-10.499	1.842	11.491	-9.649	1.742	11.520	-9.778
0.10	Mutaties reserves	3.042	5.420	-2.378	5.909	2.428	3.481	6.524	2.022	4.502	2.171	1.536	635	1.573	134	1.439	1.473	163	1.310
0.11	Resultaat van de rekening van baten en lasten	0	2.131	-2.131
0.4	Overhead	246	12.520	-12.274	270	11.764	-11.494	270	11.396	-11.126	270	11.404	-11.134	270	11.357	-11.087	270	11.357	-11.087
0.9	Vennootschapsbelasting (VpB)	0	92	-92
Totaal Programma's / Taakvelden		106.227	106.227	0	113.095	111.239	1.856	114.049	114.374	-325	102.085	105.942	-3.857	103.434	106.064	-2.630	103.585	106.248	-2.663
	Overzicht is op basis van Informatievoorschriften (Iv3) 2024

Bijlage 4: Overzicht incidentele baten en lasten

Onderstaand is een overzicht opgenomen van de incidentele baten en lasten. Voor wat betreft de invulling van het begrip incidenteel wordt aangesloten bij de notitie incidentele baten en lasten van het BBV en de handreiking structurele en incidentele baten en lasten van de provincies. In onderstaande tabel presenteren wij een totaaloverzicht.

In grote lijnen kan gesteld worden dat een post als incidenteel kan worden aangemerkt als het zich gedurende maximaal drie jaar voordoet en dat er een duidelijke en onvoorwaardelijke einddatum vastligt.

Overzicht incidentele baten en lasten 2025
					Bedragen x € 1.000
Programma	2025	2026	2027	2028	Toelichting
	begroot	begroot	begroot	begroot
Incidentele baten	13.335	5.050	1.874	343
0. Bestuur en ondersteuning	27	27	27	27
Verkoop restgronden	27	27	27	27	Verkoop restgronden. Verkoop van bezit is slecht eenmalig mogelijk.

1. Veiligheid	0	0	0	0

2. Verkeer, vervoer en waterstaat	0	0	0	0

3. Economie	0	0	0	0

4. Onderwijs	67	0	0	0
Nationaal Programma Onderwijs	67				Specifieke uitkering Rijk. Betreft een tijdelijke uitkering voor een specifiek doel.

5. Sport, cultuur en recreatie	187	182	0	0
GALA	154	149			Specifieke uitkering Rijk. Betreft een tijdelijke uitkering voor een specifiek doel.
Informatiepunten overheid	33	33			Specifieke uitkering Rijk. Betreft een tijdelijke uitkering voor een specifiek doel.

6. Sociaal Domein	7.290	2.362	0	0
Opvang ontheemden Oekraïne	7.143	2.243			Specifieke uitkering Rijk. Betreft een tijdelijke uitkering voor een specifiek doel.
GALA	147	119			Specifieke uitkering Rijk. Betreft een tijdelijke uitkering voor een specifiek doel.

7. Volksgezondheid en milieu	730	793	675	0
GALA	155	118			Specifieke uitkering Rijk. Betreft een tijdelijke uitkering voor een specifiek doel.
Tijdelijke regeling CDOKE	675	675	675		Tijdelijke regeling CDOKE. Betreft een tijdelijke uitkering voor een specifiek doel.
Afvalstoffenheffing	-100				Verlaging vast tarief ten laste van reserve

8. Volkshuisvesting, ruimtelijke orde en stedelijke vernieuwing	713	791	797	41
Grondexploitaties-verwacht resultaat		25	30	41	Tussentijdse winstneming grexen woningbouw en vrijval verliesvoorziening. Winsten kunnen slecht eenmaal genomen worden.
Lokale aanpak isolatie 2023-2026	215				Programma lokale aanpak isolatie 2023-2026. Betreft een tijdelijke regeling voor een specifiek doel.
Lokale aanpak isolatie 2024-2027	383	383	384		Programma lokale aanpak isolatie 2024-2027. Betreft een tijdelijke regeling voor een specifiek doel.
Lokale aanpak isolatie 2026-2028		383	383		Programma lokale aanpak isolatie 2026-2028. Betreft een tijdelijke regeling voor een specifiek doel.
Aanpak energiearmoede 2024-2025	115				Specifieke uitkering Rijk. Betreft een tijdelijke uitkering voor een specifiek doel.

Algemene dekkingsmiddelen	-1.117	0	0	0
Incidentele uitname gemeentefonds	-1.117				Incidentele uitname gemeentefonds

Overige (o.a. overhead)	5.438	895	375	275
Onttrekking algemene reserve	5.220	795			Onttrekking algemene reserve
Onttrekking reserve afvalstoffenheffing	100				Onttrekking bestemmingsreserve
Onttrekking reserve functiegericht wegbeheer	100	100	100		Onttrekking bestemmingsreserve
Onttrekking reserve ontheemden	10		275	275	Onttrekking bestemmingsreserve
Onttrekking reserve sportvoorzieningen	8				Onttrekking bestemmingsreserve


Overzicht incidentele baten en lasten 2025
					Bedragen x € 1.000
Programma	2025	2026	2027	2028	Toelichting
	begroot	begroot	begroot	begroot
Incidentele lasten	15.338	5.747	1.914	216
0. Bestuur en ondersteuning	165	0	0	0
Digitale agenda spoor 1 tm 6	65				Eenmalig en tijdelijk budget voor uitvoering ontwikkelsporen.
Uitvoeringsprogramma college	100				Eenmalig en tijdelijk budget voor uitvoering collegeprogramma

1. Veiligheid	15	15	0	0
Regionale samenwerking ondermijning	15	15			Tijdelijke aanstelling voor een gezamenlijke projectleider.

2. Verkeer, vervoer en waterstaat	3.938	0	35	0
Aanleg fietsroute F348 bijdrage aan provincie	800				Incidentele bijdrage aan de provincie Gelderland.
Voorziening groot onderhoud	2.800				Incidentele storting voor de vorming van de voorziening
Bijdrage provincie	278				Incidentele bijdrage aan de provincie Gelderland.
Versterken looproutes centrum Lochem	35				Incidentele kosten voor het opstellen van een ontwerp
Verkenning fietsverbinding N346 Deedingsweerdweg			35		Incidentele kosten voor het uitvoeren van een verkenning
Uitbreiding mobiliteitshubs	25				Incidentele kosten voor het uitvoeren van een verkenning
3. Economie	35	0	0	0
Onderzoek circulaire economie	35				Incidentele onderzoekskosten

4. Onderwijs	67	0	0	0
Nationaal Programma Onderwijs	67				Incidentele kosten Nationaal Programma Onderwijs

5. Sport, cultuur en recreatie	565	1.016	59	15
Stimuleren sport en bewegen	50	50			Tijdelijk ondersteunen initiatieven
GALA	154	149			Tijdelijke inzet op basis van specifieke uitkering Rijk
Inzet coördinator Sport en Preventie	44	44	44		Tijdelijke inzet op basis van specifieke uitkering Rijk
Informatiepunt digitale overheid	33	33			Tijdelijke inzet op basis van specifieke uitkering Rijk
Nieuw accommodatiebeleid	40				Incidentele kosten voor het uitvoeren van een onderzoek
Cultuur en erfgoedpact	15	15	15	15	Tijdelijke bijdrage
Herijking IBOR plan	30				Incidentele kosten voor het uitvoeren van een onderzoek
MFA Gorssel		725			Eenmalige afwaardering van het gebouw wegens sloop
Stimuleren fietsen	75				Tijdelijk ondersteunen initiatieven
Uitvoeren project Digivaardige Achterhoekers	99				Uitvoeren project Digivaardige Achterhoekers
Evaluatie IBOR	25				Incidentele kosten voor het uitvoeren van een onderzoek

6. Sociaal Domein	5.600	662	0	0
GALA	147	119			Tijdelijke inzet op basis van specifieke uitkering Rijk
Cultuursensitief werken	10				Incidentele opleidingskosten (reserve ontheemden)
Opvang ontheemden Oekraïne	5.443	543			Tijdelijke inzet op basis van specifieke uitkering Rijk

7. Volksgezondheid en milieu	930	893	675	0
GALA	155	118			Tijdelijke inzet op basis van specifieke uitkering Rijk
Zon op het dak 2023-2026	100	100			Subsidieregeling zon op het dak 2023-2026
Tijdelijke regeling CDOKE	675	675	675		Tijdelijke regeling CDOKE

8. Volkshuisvesting, ruimtelijke orde en stedelijke vernieuwing	1.163	1.066	917	150
Omgevingswet- inhuur juridische expertise	30	30			Incidentele kosten voor inhuur expertise
Omgevingsplan	150	150	150	150	Incidentele kosten voor inzet expertise
Lokale aanpak isolatie 2023-2026	215				Programma lokale aanpak isolatie 2023-2026
Lokale aanpak isolatie 2024-2027	383	383	384		Programma lokale aanpak isolatie 2024-2027
Lokale aanpak isolatie 2026-2028		383	383		Programma lokale aanpak isolatie 2026-2028
Herijken gemeentelijke monumentenlijst	50				Incidentele kosten voor onderzoek
Projectleider woningbouwlocaties 2024-2026	120	120			Incidentele kosten voor inhuur expertise
Energie stoppen in duurzaam wonen	100				Incidenteel budget duurzaam wonen
Aanpak energiearmoede 2024-2025	115				Incidentele kosten project aanpak energiearmoede

Algemene dekkingsmiddelen	0	0	0	0

Overig (o.a. overhead)	2.860	2.095	228	51
Inrichting gemeentehuis	60				Eenmalige inrichtingskosten
Organisatieontwikkeling	375	295	188		Incidenteel budget invoeringskosten
Datalab GO	150				Incidenteel budget invoeringskosten
Ziektevervanging	500	500			Tijdelijk budget
Toevoeging reserve sportvoorzieningen	500				Toevoeging aan bestemmingsreserve
Toevoeging reserve ontheemden	1.275	1.275			Toevoeging aan bestemmingsreserve
Toevoeging reserve grondexploitaties		25	40	51	Toevoeging aan bestemmingsreserve

Saldo incidentele baten en lasten	2.003	697	40	-127
Inclusief: bestuursrapportage 2024 en begroting 2025
Exclusief: incidentele onttrekking algemene reserve voor dekking begrotingstekort 2025

Bijlage 5: Meerjarig overzicht reserves

Reserve			Boekwaarde	Vermeer-	Vermin-	Boekwaarde	Vermeer-	Vermin-	Boekwaarde	Vermeer-	Vermin-	Boekwaarde	Vermeer-	Vermin-	Boekwaarde	Vermeer-	Vermin-	Boekwaarde
			1-1-2024	deringen	deringen	1-1-2025	deringen	deringen	1-1-2026	deringen	deringen	1-1-2027	deringen	deringen	1-1-2028	deringen	deringen	1-1-2029
1. Algemene reserve		I	37.492	2.246	3.960	35.778	-	7.870	27.908	-	795	27.113	-	-	27.113	-	-	27.113
	Specificatie mutaties algemene reserve:
	Begroting 2021 - Begrotingstekort				278
	Overheveling budgetten (kadernota 2022)			22
	Amendement preventienota uitvoeren (begroting 2022)				100
	Besluitvorming advies stuurgroep FN348 (fietsroute) en beschikbaar stellen gemeentelijk bijdrage							800
	Bestuursrapportage 2023 - overheveling budgetten				625			100
	Begroting 2024: instellen reserve grondexploitaties				2.000			-			-			-
	Jaarrekening 2023 - resultaatbestemming			2.224
	Jaarrekening 2023 - overheveling budgetten				1.117
	Kadernota 2025 - dekking nieuw beleid 2025 en 2026							4.160			795
	Bestuursrapportage 2024 - overheveling budgetten				160-			160
	Begroting 2025 - Begrotingstekort							2.650

Bestemmingsreserves			32.269	5.314	2.417	35.166	1.894	1.531	35.529	1.413	1.321	35.621	148	1.585	34.184	153	1.402	32.935
2.	Rondweg Lochem	I	54	-	54	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
3.	Afvalstoffenheffing	I	464	200	243	421	-	100	321	-	-	321	-	-	321	-	-	321
4.	Transformatie Kop van Oost	I	59	-	59	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
5.	Functiegericht wegbeheer	I	400	-	100	300	-	100	200	-	100	100	-	100	-	-	-	-
6.	Sportvoorzieningen	I	346	-	346	-	500	8	492	-	-	492	-	-	492	-	-	492
7.	Opvang en huisvesting van Oekraïense ontheemden, asielzoekers en statushouders	I	5.906	2.871	48	8.729	1.275	10	9.994	1.275	-	11.269	-	275	10.994	-	275	10.719
8.	Grondexploitaties	I	-	2.118	239	1.879	-	-	1.879	25	-	1.904	40	-	1.944	51	-	1.995
9.	Kapitaallasten (BBV)	S	25.040	125	1.328	23.838	119	1.313	22.644	113	1.221	21.535	108	1.210	20.433	102	1.127	19.408

Totaal reserves			68.761	7.560	6.377	70.944	1.894	9.401	63.437	1.413	2.116	62.734	148	1.585	61.297	153	1.402	60.048

Inclusief: t/m raadsbesluiten 9 september 2024, bestuursrapportage 2024 en begroting 2025 (incl. begrotingstekort)

Exclusief: -

Bijlage 6: Kostenonderbouwing lokale heffingen

Het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) schrijft voor dat een overzicht van baten en lasten wordt opgenomen voor de heffingen waarbij sprake is van het verhalen van kosten.

			Bedragen in €
Kostendekkendheid
Titel 1 legesverordening	Totale lasten	Totale baten	Kostendekkendheid
Burgerlijke stand	104.000	79.000	76%
Reisdocumenten en Nederlandse identiteitskaart	278.000	167.000	60%
Rijbewijzen	115.000	104.000	90%
Persoonsregistratie	88.000	46.000	52%
Vastgoedinformatie	10.000	1.000	11%
Verkeer en vervoer	28.000	13.000	48%

Titel 2 legesverordening

Omgevingsvergunningen	759.000	727.000	96%
Bestemmingsplannen	149.000	122.000	82%

Titel 3 legesverordening
Horeca	28.000	20.000	72%
Evenementen	13.000	6.000	45%
Diversen	7.000	4.000	61%

TOTAAL	1.579.000	1.289.000	82%

		Bedragen in €
Afvalstoffenheffing

Lasten taakvelden:
7.3 Afval (incl. handhaving)	3.774.000
2.1 Verkeer en vervoer (straatreiniging, vegen)	134.000
6.3 Inkomensregelingen (kwijtschelding)	115.000
Baten taakvelden:
7.3 Afval	-350.000
0.10 Mutaties reserves	-35.000
0.10 Mutaties reserves	-100.000

Netto lasten	3.538.000

Overige toe te rekenen kosten:
Overhead	59.000
BTW	692.000
Totale lasten	4.289.000

Opbrengst heffingen:	-4.230.000
Kostendekkendheid		99%


Inclusief indexering en dekking reserve afvalstoffenheffing € 100.000

		Bedragen in €
Rioolheffing

Lasten taakvelden:
7.2 Riolering (incl. dekking res.kap.lasten)	5.569.000
6.3 Inkomensregelingen (kwijtschelding)	165.000
Baten taakvelden:
7.2 Riolering	-456.000

Netto lasten	5.278.000

Overige toe te rekenen kosten:
Overhead	118.000
BTW	962.000
Totale lasten	6.358.000

Opbrengst heffingen:	-6.018.000
Kostendekkendheid		95%


Inclusief indexering

		Bedragen in €
Lijkbezorgingsrechten

Lasten taakveld:
7.5 Begraafplaatsen	446.000

Overige toe te rekenen kosten:
Overhead	27.000
BTW	1.000
Totale lasten	522.000

Opbrengst heffingen:	-408.000
Kostendekkendheid		78%


Inclusief indexering

		Bedragen in €
Marktgelden

Lasten taakveld:
3.3 Bedrijfsloket en -regeling	81.000

Overige toe te rekenen kosten:
Overhead	17.000
BTW	17.000
Totale lasten	115.000

Opbrengst heffingen:	-50.000
Kostendekkendheid		43%


Inclusief indexering

		Bedragen in €
Havengelden

Lasten taakveld:
2.4 Economische havens en waterwegen	161.000

Overige toe te rekenen kosten:
Overhead	9.000
BTW	34.000
Totale lasten	204.000

Opbrengst heffingen:	-160.000
Kostendekkendheid		78%


Inclusief indexering

Bijlage 7: EMU-saldo

			Bedragen x € 1.000
EMU-saldo			Begroting
			2024	2025	2026	2027	2028
1.	(+)	Exploitatiesaldo vóór toevoeging aan c.q. onttrekking uit reserves (zie BBV, artikel 17c).	-1.091	-4.827	-4.492	-4.069	-3.973

2.	(-)	Mutatie (im)materiële vaste activa	6.110	26.173	5.631	-3.465	-3.406

3.	(+)	Mutatie voorzieningen	772	-879	2.921	3.148	3.148

4.	(-)	Mutatie voorraden (incl. bouwgronden in exploitatie)	-72	2.435	-137	3.543	391

5.	(-)	Verwachte boekwinst bij verkoop effecten en (im)materiële vaste activa	0	0	0	0	0

Berekend EMU-saldo			-6.357	-34.314	-7.065	-999	2.190

Bijlage 8: Geprognosticeerde balans

	Bedragen x € 1.000
Prognose meerjarenbalans	Realisatie	Begroting
	2023	2024	2025	2026	2027	2028
Activa
Vaste activa
Immateriële vaste activa	344	326	308	291	275	259
Materiële vaste activa	81.576	87.704	113.895	119.543	116.094	112.704
Financiële vaste activa	8.202	8.071	8.940	9.809	10.678	10.547
Totaal vaste activa	90.122	96.101	123.143	129.643	127.047	123.510

Vlottende activa
Voorraden	9.482	9.410	11.845	11.708	15.251	15.642
Uitzettingen	21.156	21.156	21.156	21.156	21.156	21.156
Liquide middelen	472	0	0	0	0	0
Overlopende activa	4.387	4.387	4.387	4.387	4.387	4.387
Totaal vlottende activa	35.497	34.953	37.388	37.251	40.794	41.185

Totaal activa	125.619	131.054	160.531	166.894	167.841	164.695

Passiva
Vaste passiva
Reserves	69.760	66.319	66.298	65.338	60.042	56.102
Resultaat boekjaar	2.131	4.481	-325	-3.857	-2.630	-2.663
Voorzieningen	27.935	28.707	27.828	30.749	33.897	37.045
Vaste schuld	8.053	5.098	28.082	36.733	38.590	36.254
Totaal vaste passiva	107.879	104.605	121.883	128.963	129.899	126.738

Vlottende passiva
Vlottende schuld	6.278	14.987	27.186	26.469	26.480	26.495
Overlopende passiva	11.462	11.462	11.462	11.462	11.462	11.462
Totaal vlottende passiva	17.740	26.449	38.648	37.931	37.942	37.957

Totaal passiva	125.619	131.054	160.531	166.894	167.841	164.695

Bijlage 9: Beleidsindicatoren

Indicatoren BBV
Nr.	Indicator	Omschrijving	Eenheid	Bron	Periode
Nr.	Indicator	Omschrijving	Eenheid	Bron	2019	2020	2021	2022	2023
1	Verwijzingen Halt	Het aantal verwijzingen Halt per 1.000 inwoners van 12 t/m 17 jaar. Jongeren van 12 t/m 17 jaar die een licht strafbaar vergrijp plegen, worden door de politie of leerplichtambtenaren naar Bureau Halt verwezen voor een passende Halt-straf. Zij krijgen leeropdrachten en er volgen gesprekken met de jongere en de ouders. Op deze manier kunnen jongeren rechtzetten wat zij fout hebben gedaan, zonder dat zij in aanraking komen met het Openbaar Ministerie.	per 1.000 jongeren	Stichting Halt	11	5	5	6	5
2	Misdrijven - Geweldsmisdrijven	Het aantal geweldsmisdrijven. Voorbeelden van geweldsmisdrijven zijn seksuele misdrijven, levensdelicten zoals moord en doodslag en dood en lichamelijk letsel door schuld (bedreiging, mishandeling, etc.).	per 1.000 inwoners	CBS - Geregistreerde criminaliteit	2,2	1,9	3,1	2,8	2
3	Misdrijven - Vernielingen en beschadigingen (in de openbare ruimte)	Hieronder vallen brandstichting, alle vormen van vernieling en misdrijven tegen de openbare orde en het openbaar gezag. Voorbeelden van misdrijven tegen de openbare orde en tegen het openbaar gezag zijn opruiing, huis-, computer- en lokaalvredebreuk, deelneming aan een criminele of terroristische organisatie, openlijke geweldpleging, godslastering, discriminatie en het doen van een valse aangifte. Omdat het delict mensenhandel vaak onder dezelfde feitcode geregistreerd wordt als het delict mensensmokkel worden deze twee delicten samengeteld en weergegeven bij de gewelds- en seksuele misdrijven.	per 1.000 inwoners	CBS - Geregistreerde criminaliteit	4	3,9	4,3	4,7	3,8
4	Misdrijven - Diefstallen uit woning	Het aantal diefstallen uit woningen.	per 1.000 inwoners	CBS - Geregistreerde diefstallen	2,2	1,3	1,9	1,9	1,5
5	Misdrijven - Winkeldiefstallen	Het aantal diefstallen uit winkels.	per 1.000 inwoners	CBS - Geregistreerde diefstallen	0,3	0,3	0,4	0,7	0,6
6	Functiemenging	De functiemengingsindex (FMI) weerspiegelt de verhouding tussen banen en woningen, en varieert tussen 0 (alleen wonen) en 100 (alleen werken). Bij een waarde van 50 zijn er evenveel woningen als banen.	%	CBS BAG/LISA - bewerking ABF Research	49,1	49,4	48,8	49,2	49,4
7	Vestigingen (van bedrijven)	Het aantal vestigingen van bedrijven, per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15-65 jaar.	per 1.000 inw.15 t/m 64jr	LISA	181,3	184,2	187	194,5	215,2
8	Absoluut verzuim	Het aantal leer- of kwalificatieplichtige jongeren dat absoluut verzuimer is (geweest) gedurende het schooljaar: de jongere is niet ingeschreven bij een onderwijsinstelling en beschikt niet over een vrijstelling. De periodeaanduiding '2022' staat voor schooljaar '2021/2022'.	per 1.000 leerlingen	DUO/Ingrado	2,3	NB	0,85	1,3	1,3
9	Relatief verzuim	Het aantal leer- of kwalificatieplichtige leerlingen (per 1.000 leerlingen) waarbij sprake is van meer dan 16 uur ongeoorloofd verzuim gedurende 4 opeenvolgende lesweken. De periodeaanduiding '2022' staat voor schooljaar '2021/2022'.	per 1.000 leerlingen	DUO/Ingrado	30	23	22	27	24
10	Voortijdige schoolverlaters zonder startkwalificatie (vsv-ers)	Vsv’ers zijn jongeren van 12 tot 23 jaar die zonder startkwalificatie het onderwijs verlaten. Een startkwalificatie is een havo of vwo diploma of minimaal een mbo-2 diploma. Het vsv-percentage staat voor het aantal vsv’ers als percentage van het aantal onderwijsdeelnemers die aan het begin van het schooljaar ingeschreven staan. De periodeaanduiding '2022' staat voor schooljaar '2021/2022'.	%	DUO/Ingrado	1,7	0,9	0,9	1,4	1,6
11	Niet-sporters	Het percentage niet-wekelijkse sporters t.o.v. de bevolking van 19 jaar en ouder. Bevolking van 19 jaar en ouder dat niet minstens één keer per week aan sport doet.	%	Gezondheidsmonitor volwassenen (en ouderen), GGD’en, CBS en RIVM	NB	49,5	NB	42,4	n.n.b.*
12	Omvang huishoudelijk restafval	Niet gescheiden ingezameld huishoudelijk afval.	kg per inwoner	CBS - Huishoudelijk afval	77	85	82	76	n.n.b.*
13	Percentage bekende hernieuwbare elektriciteit	Hernieuwbare elektriciteit is elektriciteit die is opgewekt uit wind, waterkracht, zon of biomassa.	%	berekening	6,7	11,3	21,7	43,7	n.n.b.*
14	Gemiddelde WOZ-waarde	De WOZ-waarde van alle woningen. Alle verblijfsobjecten in de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG)met minimaal een woonfunctie en eventueel een of meer andere gebruiksfuncties worden als woning aangemerkt	x €1.000	CBS - Waarde onroerende zaken	307	328	342	372	457
15	Nieuw gebouwde woningen	Nieuw gebouwde woningen, exclusief overige toevoegingen, zoals transformaties.	per 1.000 woningen	Basisregistraties adressen en gebouwen - bewerking ABF Research	7,2	5	8,7	4,5	7,8
16	Demografische druk	Het aantal personen van 0 tot 20 jaar én 65 jaar of ouder per honderd personen van 20 tot 65 jaar.	%	CBS Bevolkingsstatistiek	92,8	93,7	93,6	94,4	94,8
17	Gemeentelijke woonlasten éénpersoonshuishouden	Som van de gemiddeld betaalde ozb op basis van de gemiddelde woz-waarde van woningen in de gemeente + reinigingsheffing + rioolheffing minus eventuele heffingskorting.	€	COELO - Atlas lokale lasten	762	845	861	865	874
18	Gemeentelijke woonlasten meerpersoonshuishouden	Som van de gemiddeld betaalde ozb op basis van de gemiddelde woz-waarde van woningen in de gemeente + reinigingsheffing + rioolheffing minus eventuele heffingskorting.	€	COELO - Atlas lokale lasten	830	906	919	932	939
19	Banen	Onder een baan wordt een vervulde positie verstaan. Dit betreffen zowel fulltimers, parttimers als uitzendkrachten. De indicator betreft het aantal banen per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15 tot en met 64 jaar.	per 1.000 inwoners van 15-64 jaar	CBS Bevolkingsstatistiek / LISA - bewerking ABF Research	738,1	753,8	735	754,7	764
20	Jongeren met een delict voor de rechter	Het percentage jongeren (12 t/m 21 jaar) dat met een delict voor de rechter is verschenen. Tot en met 2015 zijn de cijfers van deze indicator afkomstig van het Verwey-Jonker Instituut - Kinderen in Tel. De cijfers vanaf 2016 zijn afkomstig van het CBS.	%	CBS - Jeugdmonitor	1	1	1	1	n.n.b.*
21	Achterstand onder jeugd - Kinderen in uitkeringsgezin	Percentage kinderen tot 18 jaar die in een gezin leven dat van een bijstandsuitkering moet rondkomen. Bijstandshuishouden is een huishouden waarvan minimaal één lid een bijstandsuitkering ontvangt. Onder bijstand wordt hier uitkeringen aan huishoudens op grond van de Wet werk en bijstand (WWB, tot 2015) en de Participatiewet (vanaf 2015) en het Besluit bijstandsverlening zelfstandigen 2004 (Bbz) verstaan. Tot en met 2015 zijn de cijfers van deze indicator afkomstig van het Verwey-Jonker Instituut - Kinderen in Tel. De cijfers vanaf 2016 zijn afkomstig van het CBS.	%	CBS - Jeugdmonitor	4	3	4	4	n.n.b.*
22	Achterstand onder jeugd - Werkloze jongeren	Personen van 16 t/m 22 jaar die als werkzoekende staan ingeschreven bij het UWV WERKbedrijf en tegelijkertijd geen baan hebben als werknemer volgens de Polisadministratie. Tot en met 2015 zijn de cijfers van deze indicator afkomstig van het Verwey-Jonker	%	CBS - Jeugdmonitor	1	1	1	1	n.n.b.*
23	Netto arbeidsparticipatie	Het aandeel van de werkzame beroepsbevolking in de bevolking (beroeps- en niet-beroepsbevolking). Deze definitie heeft betrekking op personen die in Nederland wonen (exclusief de institutionele bevolking).	%	CBS - Arbeidsdeelname (gemeente)	69,1	68,1	68,7	71	71,8
24	Personen met een bijstandsuitkering	Het aantal personen met een uitkering op grond van de Wet werk en bijstand (WWB, t/m 2014) en de Participatiewet (vanaf 2015). De uitkeringen (leefgeld) aan personen in een instelling, de elders verzorgden, zijn niet inbegrepen. Ook de uitkeringen aan dak- en thuislozen zijn niet inbegrepen.	per 10.000 inwoners	CBS - Re-integratie	207,3	292,5	239,4	191,5	175,8
25	Lopende re-integratievoorzieningen	Het aantal reintegratievoorzieningen, per 10.000 inwoners in de leeftijd van 15-64 jaar.	per 10.000 inwoners van 15-64 jaar	CBS - Re-integratie	316,9	291,8	305,1	270	279,2
26	Jongeren met jeugdhulp	in percentage van alle jongeren tot 18 jaar, per 1 januari Hulp en zorg zoals deze bedoeld en beschreven is in de Jeugdwet (2014), en in natura door de zorgaanbieder is geleverd. PGB gefinancierde hulp en zorg valt hier dus buiten. Het betreft hulp en zorg aan jongeren en hun ouders bij psychische, psychosociale en of gedragsproblemen, een verstandelijke beperking van de jongere, of opvoedingsproblemen van de ouders. Zorg in Natura wordt direct vergoed aan de zorgverlener zonder tussenkomst van de zorggebruiker. In het kader van de jeugdzorg betekent dit dat de hulp rechtstreeks door de gemeente wordt vergoed. Persoonsgebonden budget (PGB)is een geldbedrag waarmee de zorggebruiker zelf zorg, begeleiding, hulp, hulpmiddelen of voorzieningen in kan kopen. Deze wordt verstrekt via de Sociale verzekeringsbank (SVB) maar is ook afkomstig van de gemeente.	% van alle jongeren tot 18 jaar	CBS - Indicatoren jeugdzorg in natura	9,9	9,7	12,1	12,1	13
27	Jongeren met jeugdbescherming	in percentage van alle jongeren tot 18 jaar, per 1 januari Jeugdbescherming is een maatregel die de rechter dwingend oplegt. Dat gebeurt als een gezonde en veilige ontwikkeling van een kind of jeugdige wordt bedreigd en vrijwillige hulp niet of niet voldoende helpt. Een kind of jongere wordt dan 'onder toezicht gesteld' of ‘onder voogdij geplaatst’.	%	CBS - Indicatoren jeugdzorg in natura	1	1	1,2	1,1	0,8
28	Jongeren met jeugdreclassering	in percentage van alle jongeren in de leeftijd van 12 tot 23 jaar, per 1 januari Jeugdreclassering is een combinatie van begeleiding en controle voor jongeren vanaf 12 jaar, die voor hun 18e verjaardag met de politie of leerplichtambtenaar in aanraking zijn geweest en een proces-verbaal hebben gekregen. Indien de persoonlijkheid van de dader of de omstandigheden waaronder de overtreding of het misdrijf is begaan daartoe aanleiding geven, bijvoorbeeld bij jongvolwassenen met een verstandelijke beperking, kan het jeugdstrafrecht eveneens worden toegepast op jongvolwassenen in de leeftijd 18 tot en met 22 jaar. De jongere krijgt op maat gesneden begeleiding van een jeugdreclasseringswerker om te voorkomen dat hij of zij opnieuw de fout ingaat. Jeugdreclassering kan worden opgelegd door de kinderrechter of de officier van Justitie. Jeugdreclassering kan ook op initiatief van de Raad voor de Kinderbescherming in het vrijwillige kader worden opgestart.	%	CBS - Indicatoren jeugdzorg in natura	0,4	0,2	0,3	n.n.b.*	n.n.b.*
29	Cliënten met een maatwerkarrangement Wmo	Aantal per 10.000 inwoners in de betreffende bevolkingsgroep. Een maatwerkarrangement is een vorm van specialistische ondersteuning binnen het kader van de Wmo. Voor de Wmo-gegevens geldt dat het referentiegemiddelde gebaseerd is op 327 deelnemende gemeen	per 10.000 inwoners	CBS - Gemeentelijke Monitor Sociaal Domein Wmo	650	730	660	670	690

	n.n.b.* = nog niet bekend

Indicatoren Burgerpeiling
Nr.	Indicator	Eenheid	Bron	Periode
Nr.	Indicator	Eenheid	Bron	2018	2021	2023
1	Inwoners dat veel vertrouwen heeft in de manier waarop gemeente wordt bestuurd	%	Burgerpeiling	32	37	27
2	Inwoners dat van mening is dat gemeente inwoners helpt bij het uitvoeren van hun ideeën en plannen	%	Burgerpeiling	19	26	20
3	Waardering inwoners dienstverlening via digitale faciliteiten	Cijfer	Burgerpeiling	6,6	8	6,7
4	Waardering inwoners communicatie en voorlichting gemeente	Cijfer	Burgerpeiling	6,5	6,7	6,3
5	Waardering inwoners algehele dienstverlening	Cijfer	Burgerpeiling	6,4	6,7	6,4
6	Inwoners dat zich veilig voelt in de buurt	%	Burgerpeiling	91	94	93
7	Inwoners dat van mening is dat de straten, paden en stoepen in de buurt goed begaanbaar zijn	%	Burgerpeiling	49	51	44
8	Inwoners dat (zeer) tevreden is over het aanbod van sportvoorzieningen in de nabijheid	%	Burgerpeiling	75	77	72
9	Inwoners dat van mening is dat perken, plantsoenen en parken in de buurt goed zijn onderhouden	%	Burgerpeiling	48	53	43
10	Inwoners dat van mening is dat de buurt schoon is	%	Burgerpeiling	71	71	68
11	inwoners dat (zeer) tevreden is over het aanbod van speelvoorzieningen in de nabijheid	%	Burgerpeiling	66	73	72
12	inwoners dat vrijwilligerswerk deed/doet	%	Burgerpeiling	63	56	57
13	inwoners dat mantelzorg verleende/verleent	%	Burgerpeiling	50	50	68
14	inwoners dat mantelzorg verleent en daardoor minder of onvoldoende tijd heeft voor eigen bezigheden	%	Burgerpeiling	31	29	52

Indicatoren Overig
Nr.	Indicator	Eenheid	Bron	Periode
Nr.	Indicator	Eenheid	Bron	2021	2022	2023
1	Aantal dodelijke verkeersslachtoffers	Aantal	Gemeente Lochem	2	5	0
2	Aantal arbeidsplaatsen	Aantal	Gemeente Lochem	14.600	14.810	15.000
3	Aantal toeristische overnachtingen	Aantal	Gemeente Lochem	549.548	599.227	606.000
4	Aantal leerlingen PO	Aantal	DUO/CBS - Leerlingen en studenten	2.353	2.327	2400
5	Aantal leerlingen VO	Aantal	DUO/CBS - Leerlingen en studenten	1.958	1.898	1870
6	Aantal leerlingen speciaal onderwijs/voortgezet speciaal onderwijs	Aantal	DUO/CBS - Leerlingen en studenten	203	211	210
7	Aantal bezoekers aan Schouwburg Lochem	Aantal	Gemeente Lochem	8.213	25.363	32.781
8	Aantal BUIG-klanten	Aantal	Gemeente Lochem	396	385	400
9	Afvalscheiding	%	Gemeente Lochem	76	75	75
10	Hernieuwbare energie	%	Gemeente Lochem	-	13	13
11	Hernieuwbare elektriciteit (wijkt af van BBV)	%	Gemeente Lochem	70	63	65
12	Saldo toevoeging woningvoorraad	Aantal	Gemeente Lochem	136	67	120