Paragrafen

De belastingtarieven voor 2025 berekenen we door het tarief van 2024 te verhogen met een indexatiepercentage van 3,7% zoals in de begrotingsrichtlijnen opgenomen. Dit percentage  is een combinatie van de verwachte loon- en prijsstijgingen bij de overheid. Het inflatiepercentage geldt voor de volgende belastingsoorten:

• Toeristenbelasting
• Forensenbelasting
• Lijkbezorging
• Precariobelasting

• Reclamebelasting

• Parkeerbelasting

Voor een aantal belastingen is de tariefberekening anders. De uitleg volgt hieronder. In de raadsvergadering van december 2024 stelt de gemeenteraad de belastingverordeningen 2025 vast.

Door de indexatie en overige bijstellingen die in deze paragraaf worden toegelicht worden de belastingopbrengsten in deze begroting met € 327.000 structureel bijgesteld. 

Gelet op de verhogingen van afgelopen jaren (2022: 0%, 2023: 2,7% en 2024: 10,2%) is in het Bestuurlijk Haven Overleg afgesproken de havengeld tarieven in 2025 niet te indexeren. De tarieven zijn gelijk voor alle gemeenten die deelnemen in het Havenbedrijf. 

Op 22 maart 2021 stelde de raad het 'Gemeentelijk Rioleringsplan 2021-2025' (GRP) vast. Dit GRP bevriest de rioolheffing voor 4 jaar. Het tarief voor 2025 blijft € 332,66 bij een verbruik tot 350 m3 per jaar.

De kosten voor het inzamelen, afvoeren en verwerken van huishoudelijk afval en grondstoffen betalen wij uit de inkomsten van de afvalstoffenheffing. Deze heffing per huishouden bestaat uit twee onderdelen:  

1. Vastrecht; Het vastrecht tarief in 2025 is € 177,18. Dit tarief valt € 13,17 hoger uit per aansluiting dan in 2024. In 2025 doen we een onttrekking van € 100.000 aan de afvalstoffenreserve.
 
2. Gedifferentieerd tarief (diftar); Huishoudens bieden zelf restafval en GFT aan om op te halen, en betalen per lediging. Dus hoe vaker zij dit afval aanbieden, hoe hoger de kosten. Dit geldt voor minicontainers en voor verzamelcontainers. De verwachting van het aantal aanbiedingen bepaalt het tarief voor 2025. De variabele tarieven laten een beperkte stijging zien ten opzichte van 2024. 

De tarieven voor 2025 zijn: 
Vastrecht      € 177,18

Diftar; per aanbieding: 
REST minicontainer (adresgebonden Kliko) € 10,10
REST verzamelcontainer € 2,87
GFT minicontainer (adresgebonden Kliko)  € 2,87
GFT verzamelcontainer € 0,80

Overzicht afvalstoffenheffing eigenaar en gebruiker per huishouden

De onroerende zaakbelasting (OZB) bestaat uit een eigenaren- en een gebruikersbelasting. Wij berekenen de OZB tarieven aan de hand van de opbrengsten en de verwachte totale WOZ-waarde. De verwachtte gemiddelde WOZ-waarde 2025 is € 472.000 De WOZ-waarde wordt bepaald door de marktwaarde op waardepeildatum 01-01-2024. Wij verhogen de opbrengsten van de onroerend zaakbelastingen in 2025 met de inflatiecorrectie van 3,7% ten opzichte van 2024. 

De tarieven voor 2025 zijn:
OZB Eigenaren Woningen 0,0616 %
OZB Eigenaren Niet Woningen  0,1409%
OZB Gebruikers Niet Woningen 0,1217 %

Wij hebben de marktgelden voor 2025 niet geïndexeerd. We zien namelijk een terugloop van de markt. We willen de markt aantrekkelijk houden voor de huidige marktkooplieden om er te blijven staan. Verder willen we nieuwe marktkooplieden interesseren om er in de toekomst te gaan staan. Uiteindelijk zal dit door toenemende belangstelling naar verwachting juist meer opbrengsten genereren. Verder is het in de toekomst wellicht interessant om enige vorm van prijsdifferentiatie aan te brengen.

Het Gelders Genootschap adviseert ons over bouwplannen en toetst deze aan het welstands- en omgevingsbeleid. Hiervoor brengen ze bij ons leges in rekening. De promillages van de tarieven van het Gelders Genootschap voor deze advisering gaan in 2025 met 10% omhoog, met een minimumbedrag van € 100. Deze lasten berekenen we door aan de aanvragers. In de tarieventabel van de legesverordening wordt artikel 2.50.1.b gelijkgetrokken met de tarieven van het Gelders Genootschap.

De overige leges worden geïndexeerd met 3,70%. 

In de gemeente Lochem kunnen belastingplichtigen kwijtschelding aanvragen voor de afvalstoffenheffing, rioolheffing en de onroerende zaakbelasting bij woningen. Kwijtschelding kan plaatsvinden bij een inkomen op bijstandsniveau en een minimaal vermogen.

In 2025 is er € 280.000 begroot voor de kwijtschelding van de gemeentelijke belastingen.

De gemiddelde WOZ-waarde in tabel 1.1 kan afwijken van de indicator Gemiddelde WOZ-waarde (Bijlage 9: Beleidsindicatoren). Dit komt doordat er verschillende bronnen worden gebruikt. De bron voor de indicator is het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO) en waarstaatjegemeente.nl (CBS). Tribuut berekent de actuele WOZ-waarde. En neemt daarbij ook de herwaarderingen mee, bijvoorbeeld door bezwaren. Deze actuele WOZ-waarde staat in tabel 1.1 lokale lastendruk.

Het weerstandsvermogen geeft de mate van de financiële robuustheid van de gemeente aan. Het weerstandsvermogen bepalen wij door de relatie te leggen tussen de middelen die beschikbaar zijn om de risico's financieel af te dekken (de beschikbare weerstandscapaciteit) en de financieel gekwantificeerde risico's (de benodigde weerstandscapaciteit).
Daarnaast geven we inzicht in de mutaties reserves en omvang van de vrij besteedbare algemene reserve.

Beschikbare weerstandscapaciteit
De beschikbare weerstandscapaciteit van de gemeente Lochem bestaat uit:
a. Exploitatie (structurele bronnen) bestaande uit:

• begrotingspost onvoorzien
• onbenutte belastingcapaciteit

b. Eigen vermogen (incidentele bron) bestaande uit:

• algemene reserve

Risicomatrix
Op basis van de inschatting van het risico stellen wij een risicomatrix op. Hiermee geven wij een overall inzicht in omvang en kans waarop het risico zich kan voordoen.

Totaal nettobedrag structurele risico’s      € 849.300

Totaal nettobedrag incidentele risico’s € 1.548.000

Dit is een getal dat laat zien of wij voldoende financiële reserves hebben om risico’s op te vangen. Wij maken onderscheid in structureel en incidenteel. Bij de structurele ratio delen we het bedrag voor onvoorzien en de onbenutte belastingcapaciteit door de som van de structurele risico’s. Bij de incidentele ratio delen wij het vrij besteedbaar deel van de algemene reserve door de som van de incidentele risico’s. Onderstaand geven wij de berekening van de ratio:

Ratio structureel weerstandsvermogen:

7.266.148    =    8,6
849.300

Ratio incidenteel weerstandsvermogen:

27.113.000    =    17,5
1.548.000

Om de ratio van het weerstandsvermogen te beoordelen, gebruiken wij de volgende beoordelingstabel:

Het structurele weerstandsvermogen is 8,6 en valt in schaal A en is uitstekend. 
Ten opzichte van de jaarrekening 2023 neemt de ratio voor het structurele weerstandsvermogen af van 10,5 naar 8,6. De lagere ratio komt doordat de onbenutte belastingcapaciteit lager is en het risicobedrag hoger. Het hogere risicobedrag komt doordat het risicobedrag van de onbenutte ruimte onder plafond BTW-compensatiefonds is toegenomen.
 
Het incidentele weerstandsvermogen is 17,5 en valt in schaal A en is uitstekend. 
Ten opzichte van de jaarrekening 2023 neemt de ratio voor het incidentele weerstandsvermogen toe van 16,5 naar 17,5. De hogere ratio komt met name door de afname van het risicobedrag in de grondexploitaties. Het risico neemt af van € 1.888.000 (jaarrekening 2023) naar € 1.394.000 in de begroting 2025.

In deze paragraaf geven wij een overzicht van financiële kengetallen. Met kengetallen is het mogelijk om een indicatie te geven van de ontwikkeling ten opzichte van het verleden en voor de toekomst. Tevens geven kengetallen een nadere duiding van de huidige financiële positie. Doordat alle gemeenten de kengetallen op dezelfde wijze berekenen, zijn de gemeenten onderling vergelijkbaar.

De afzonderlijke financiële kengetallen zeggen nog weinig over hoe de financiële positie van de gemeente is. Zo hoeft een hoge schuld geen nadelig effect te hebben op de financiële positie. Dat is afhankelijk of en wat er aan eigen vermogen en baten tegenover die schuld staat en hoe groot de kans is dat de schuld weer wordt afgelost. De kengetallen bekijk je altijd in samenhang en ten opzichte van een normenkader. Hieronder lichten wij de kengetallen toe.

Netto schuldquote en netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen

Hoe hoger de schuld, hoe hoger de netto schuldquote. De netto schuldquote geeft de verhouding weer van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen. Het geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. Om inzicht te verkrijgen in hoeverre er sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weergegeven (netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen). Het kengetal verslechtert in de jaren 2026-2028 door de geplande investeringen, waarvoor langlopende leningen aangetrokken dienen te worden. 

Solvabiliteitsratio

Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin wij in staat zijn aan onze financiële verplichtingen te voldoen. Hoe hoger de solvabiliteitsratio, hoe groter de weerbaarheid van de gemeente. De solvabiliteitsratio neemt af door de verwachte tekorten voor de jaren 2026-2028.

Structurele exploitatieruimte

Voor de beoordeling van de financiële positie is het van belang te kijken naar de structurele baten en structurele lasten. Een positief percentage betekent dat de structurele baten toereikend zijn om de structurele lasten (waaronder de rente en aflossing van een lening) te dekken. 

Grondexploitatie

Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (de waarde van de grond) is ten opzichte van de totale baten. Het kengetal is licht gestegen door een stijging van de voorraad.

Belastingcapaciteit

De ruimte die een gemeente heeft om zijn belastingen te verhogen wordt vaak gerelateerd aan de totale woonlasten. Onder de woonlasten worden verstaan de OZB, de rioolheffing en afvalstoffenheffing voor een woning met gemiddelde WOZ-waarde in die gemeente. De belastingcapaciteit van gemeenten wordt daarom berekend door de totale woonlasten meerpersoonshuishouden in jaar t te vergelijken met het landelijk gemiddelde in jaar t-1 en uit te drukken in een percentage. Het tarief voor rioolheffing en afvalstoffenheffing is bij ons 100% kostendekkend. Er is nog ruimte om het OZB tarief te verhogen (onbenutte belastingcapaciteit). 

Normering

Om goed invulling te geven aan de waarde van deze financiële kengetallen is een normenkader van belang. We sluiten aan bij de signaleringswaarden van de provincie Gelderland.

Signaleringswaarden kengetallen provincie Gelderland

In bovenstaande tabel staan de signaleringswaarden die de provincie Gelderland als normenkader hanteert. Aan deze categorieën is geen directe kwalificatie gegeven.

Inleiding

Het beleid van het onderhoud van kapitaalgoederen maken we inzichtelijk door de (meerjaren) beheerplannen. De plannen beschrijven de huidige en gewenste staat van onderhoud. En hoe deze te bereiken dan wel te handhaven is en wat de benodigde financiële middelen zijn. 

Op dit moment kennen wij de volgende beheerplannen:

Het werven en behouden van gekwalificeerde medewerkers is en blijft een uitdaging voor gemeenten. Op verschillende vakgebieden is de arbeidsmarkt krap en de concurrentie groot. Creatieve en maatwerk oplossingen zijn noodzakelijk bij het invullen van vacatures. Om de periode tot invulling van een vacature te overbruggen en voor langdurig ziekteverzuim, huren we medewerkers in. 
In 2024 is de organisatieontwikkeling in gang gezet en zijn op verschillende posities succesvol medewerkers geworven. Deze organisatieontwikkeling is ingezet om de kwaliteit van de dienstverlening naar de burger te blijven garanderen en adequaat te reageren op ontwikkelingen in de samenleving.

We beschikken over actueel integriteitsbeleid. Het hebben van beleid is slechts de basis. Communicatie over en aandacht voor integriteit maken dat het gaat leven binnen de organisatie. 
Dit doen we via informatiebijeenkomsten en het periodiek onder de aandacht brengen van integriteitsonderwerpen op het interne communicatiekanaal.

Wij verwachten eind 2024 een fulltime inkoopcoördinator in vaste dienst te hebben. Deze zal waar nodig het inkoopproces verder optimaliseren, waarbij ook rekening wordt gehouden met de gewijzigde organisatie en bezetting. Tevens zal deze persoon een actieve rol hebben bij alle aanbestedingen vanaf meervoudig onderhands en zodoende budgethouders helpen. Op deze manier kan ook het gewijzigde inkoop en aanbestedingsbeleid worden geïmplementeerd. Het vullen en actualiseren van het contractenregister blijft een continu proces, waarbij inkoop de contracteigenaren tijdig zal informeren over aflopende overeenkomsten. 

2025 gebruiken we om ons Informatiebeleid (I-visie) opnieuw tegen het licht te houden. De wereld verandert. Wij veranderen mee. Hoe en in welk tempo, dat bepalen we in 2025. Daarnaast werken we verder aan het programma Digitaal Vitaal. Met dit programma professionaliseren we onze ICT en het gebruik daarvan.

Gegevensmanagement

In 2025 hopen we alsnog een GEO-specialist aan te trekken. Deze specialist start met het beschikbaar stellen van (geo)informatie naar medewerkers en inwoners. Daarnaast sluiten  we aan bij de aanbesteding van luchtfoto's door Bedrijfsvoeringsorganisatie West Betuwe.

Informatiebeheer

Eind 2024 starten we met het vernietigen en overbrengen van analoge en digitale archieven. We hebben hier een behoorlijke achterstand goed te maken. In 2025 verwachten we volledig bij te zijn. 

Gegevensbescherming 
Een externe partij voert een privacy audit uit in 2025. 

In 2025 richten we ons op de implementatie van de nieuwe Europese richtlijn NIS2. Deze richtlijn is vanaf oktober 2024 van kracht. Maar zal pas medio 2025 omgezet zijn in Nederlandse wetgeving.  Voor de gemeente Lochem betekent dit (nog) strengere eisen aan de informatiebeveiliging. Met name voor de meldplicht, de zorgplicht en het toezicht heeft deze wet strengere regels.  

ICT voert in technische en praktische zin het informatiebeleid uit. De focus ligt op twee hoofdambities: werken in de cloud en het op orde houden van de informatievoorziening en -veiligheid. De ICT-middelen, zowel hardware als software, worden continu vernieuwd en geüpdatet, waarbij we streven naar minimale impact op gebruikers en dienstverlening.

In 2025 werken we onder andere aan:

• Verdere uitrol van kantoorautomatisering in de Microsoft Cloud omgeving
• Ondersteuning van veranderende werkwijzen:
  1.    Hybride werken (deels thuis, deels op kantoor)
  2.    Snelle adoptie van nieuwe technologieën

Cloudstrategie
We hanteren de strategie 'Cloud, tenzij'. Dat betekent dat we cloudoplossingen verkiezen boven oplossingen op onze eigen systemen. Bij de keuze voor cloudoplossingen wegen we factoren als marktontwikkelingen, schaalbaarheid, flexibiliteit, gebruiksvriendelijkheid, integratiemogelijkheden, betrouwbaarheid, innovatie, wet- en regelgeving en standaarden mee.

Het college van B&W is verantwoordelijk voor de getrouwheid van de informatieverstrekking en de rechtmatigheid van het financiële beheer. Om dit te borgen vindt er jaarlijks een interne toetsing van de belangrijkste bedrijfsonderdelen plaats. Deze toetsing spitst zich toe op de juistheid, volledigheid en tijdigheid van de bestuurlijke informatievoorziening. Maar ook op de rechtmatigheid van haar handelingen en de controle van gemeentelijke regelingen op misbruik en oneigenlijk gebruik. Voor deze toetsing stelt het college jaarlijks een Controleplan Verbijzonderde Interne Controle op. De kaderstelling voor de rechtmatigheid van dit controleplan komt voort uit wetten en verordeningen. En wordt vertaald in een normenkader wat jaarlijks door de raad wordt vastgesteld. In de rechtmatigheidsverantwoording bij de jaarrekening rapporteert het college aan de raad over eventuele overschrijdingen van de toegestane verantwoordingsgrenzen.

Jaarlijks stellen we de planning voor de P&C documenten op. Deze wordt besproken in de Auditcommissie.  Eventuele wensen ten aanzien van het proces en de inhoud van de documenten komen dan aan de orde. Vanaf 2026 voert het Rijk een forse korting door op het Gemeentefonds. Voor onze gemeente liggen er dan de nodige uitdagingen in het structureel sluitend maken van de begroting. Deze ontwikkeling vormt een belangrijk onderdeel in de planning & control cyclus 2025.

Een goed ingerichte administratieve organisatie en interne controle (AO/IC) zorgt ervoor dat de organisatie ‘in control’ blijft. Bevindingen over uitgevoerde controles worden intern gerapporteerd. Deze bevindingen zijn een graadmeter over de kwaliteit van de bedrijfsvoering en geeft aan of de organisatie “in control” is. De accountant geeft hierover, als externe, ook zijn oordeel tijdens de jaarlijkse interim- en jaarrekeningcontrole. Een goede interne beheersing zorgt voor een juiste en volledige rechtmatigheidsverantwoording.

Inleiding 
Voor de uitvoering van de programma’s zijn financiële middelen nodig. Om tijdig en tegen gunstige tarieven gelden aan te trekken of uit te zetten is de uitvoering van de treasuryfunctie belangrijk.  
 
Beleid financiering 
In het treasurystatuut wordt de beleidsmatige infrastructuur van de treasuryfunctie vastgelegd in de vorm van uitgangspunten, doelstellingen, richtlijnen en limieten.  
 
Financiering 
Opgenomen vaste geldleningen  
De opgenomen vaste geldleningen hebben op 1 januari 2025 een boekwaarde van € 4.775.592. In 2025 wordt hierop € 913.469 afgelost en aan rente is € 197.304 verschuldigd. De leningen hebben op 1 januari een gemiddeld gewogen rentepercentage van 4,56 procent (3,78 procent in 2024). Het gemiddelde rentepercentage stijgt, omdat de leningen met een laag rentepercentage bijna afgelost zijn. 
 
Liquiditeitsbegroting 

De liquiditeitsbegroting geeft weer dat wij in 2025 de kasgeldlimiet structureel zullen gaan overschrijden, zodat het aantrekken van langlopende leningen van € 23 miljoen nodig zal zijn in het tweede halfjaar van 2025.  
 
Berekening rente-omslagpercentage en renteresultaat taakveld treasury 2025

Rentevisie 
Voor de Begroting 2025 wordt rekening gehouden met een rente van 3,7 procent voor het aantrekken van tijdelijke liquide middelen. Voor langlopende leningen met een looptijd van 5 jaar wordt rekening gehouden met een percentage van 2,8 procent.  
 
Kasgeldlimiet 
De kasgeldlimiet voor het jaar 2025 bedraagt € 9,7 miljoen. Tot het bedrag van de kasgeldlimiet mogen kortlopende geldleningen worden aangetrokken. 
 
Risiconorm 
De gemeente Lochem zit ruim onder de renterisiconorm, omdat alleen leningen zijn aangetrokken met een vast rentepercentage voor de gehele looptijd van de lening. 

Inleiding
De gemeente werkt samen met andere partijen. Deze paragraaf geeft een overzicht van onze "verbonden partijen".

Een verbonden partij is een organisatie waarin de gemeente een bestuurlijk én een financieel belang heeft. Hierdoor is ook de gemeente verantwoordelijk. Het kan gaan om een privaatrechtelijke organisatie zoals stichtingen, verenigingen, nv's en bv’s. Of het kan een publiekrechtelijke organisatie zijn, zoals een gemeenschappelijke regeling.

Bij een bestuurlijk belang heeft de gemeente zeggenschap. De gemeente bestuurt mee of heeft stemrecht. Er is een financieel belang als de gemeente risico loopt met de middelen die we aan een partij ter beschikking stellen. Of als een verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt. De gemeente kan hierop dan worden aangesproken

Overzicht Verbonden Partijen
De gemeente Lochem heeft de volgende verbonden partijen:

Inleiding 
Het grondbeleid legden we vast in de Nota Grondbeleid 2022 en de Uitvoeringsnota Grondbeleid 2022. We kennen een situationeel grondbeleid. Dat betekent dat we per project de meest passende vorm van grondbeleid toepassen. 
Grondbeleid is een middel om gemeentelijke doelen uit andere beleidsterreinen te bereiken. Bijvoorbeeld woningbouw, economie, natuur en recreatie. Het grondbeleid geeft richting aan het handelen van de gemeente bij ruimtelijke ontwikkelingen. Als de gemeente eigenaar van de grond is of wordt, is de invloed van de gemeente groter.
 
Grondbeleid voor wonen
De doelstelling is om 1.300 nieuwe woningen te realiseren tot en met 2030. De gemeente zet zich in om de stukken grond die we hiervoor nodig hebben, aan te kopen voor (betaalbare) woningbouw. Daarom vestigden we in 2021 een voorkeursrecht op verschillende percelen in onze gemeente (op grond van de Wet Voorkeursrecht Gemeenten (Wvg)). Dit voorkeursrecht verlengen we tot en met 2027 nu de Omgevingsvisie is vastgesteld.
 
Ontwikkelingen beïnvloeden de grondexploitaties
Een grondexploitatie is een begroting die de grondkosten en grondopbrengsten van een ruimtelijk ontwikkelingsplan in beeld brengt.  Naast het programma (zoals woningbouw, bedrijvigheid of maatschappelijk) beïnvloeden ook andere ontwikkelingen onze grondexploitaties. Voorbeelden hiervan zijn:
•    de opvang van asielzoekers
•    huisvesting van statushouders en ontheemden
•    duurzaamheid ambities
•    stijgende kosten (bouwkosten, arbeid)
•    stikstofproblematiek
•    overbelasting van het net (netcongestie)

•    conjuncturele omstandigheden

Netcongestie
Er is in Gelderland en daarmee ook in gemeente Lochem sprake van netcongestie op zowel het hoogspanningsnet als het laagspanningsnet. De netbeheerders (TenneT en Liander) zijn aan zet.  Er is een groot tekort aan technisch personeel, ruimte en materialen. Het hoogspanningsnet is nu het grootste knelpunt. Dit wordt niet voor 2029 opgelost. Ook in het laagspanningsnet verwachten we op korte termijn knelpunten door de snelheid waarmee huishoudens zonnepanelen en vooral warmtepompen plaatsen. In de jaarrekening 2023 is aangegeven dat in 2024 onderzocht wordt welke impact dit heeft voor de bouwontwikkelingen.  

Liander (netbeheerder) kan helaas nog steeds geen inzicht geven in de effecten op de woningbouwplannen, de energietransitie in de woonwijken en verplaatsingen van bedrijven. De beschikbare capaciteit op onderstations is beperkt. Dit vertraagt mogelijk de nieuwbouw en verduurzaming van woningen. Dit is een risico voor het uitvoeren van de projecten. Hoe groot het risico is, is op dit moment niet duidelijk.

Actualisatie lopende actieve grondexploitaties 
Een deel van de gronden die in eigendom zijn van de gemeente waarvoor (binnenkort) een ruimtelijke procedure is (ge)start, hebben we opgenomen in grondexploitaties. Dit zijn lopende plannen. Nadat we deze gronden bouwrijp maken, verkopen we die als bouwterreinen of kavels. Met de grondexploitaties brengen wij de opbrengsten en kosten van deze plannen tijdens de hele looptijd in beeld. Dit actualiseren wij jaarlijks.
 
Hoe staan we er financieel voor?
In deze paragraaf leest u hoe de grondexploitaties van de gemeente Lochem er financieel voor staan. 
 
 Parameters en uitgangspunten grondexploitatiebegrotingen

Tabel 1 Overzicht gehanteerde grondexploitatiebegrotingen

De gebruikte parameters voor kosten- en opbrengstenstijging baseren we op de inputprijsindex van Grond-, weg- en waterbouw (GWW-index) van het CBS en de Outlook Grondexploitaties 2024 van Metafoor. De rente berekenen we volgens de regels van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV). Bij het opstellen van de actualisatie van de grondexploitatieberekeningen hadden we onvoldoende inzicht welk percentage er gold voor de grondexploitatie, op basis van de Notitie Rente 2023 BBV. Daarom gebruiken we hetzelfde rentepercentage als vorig jaar.

Het BBV schrijft ook de disconteringsvoet voor: het percentage dat wordt gebruikt om toekomstige kasstromen terug te rekenen naar de huidige waarde (netto contante waarde).

Voor de Begroting 2025 gebruiken we een percentage van 3,25% kostenstijging over het jaar 2024 en 2,25% over het jaar 2025. Voor de jaren erna houden we rekening met een meerjarige kostenstijging van 2%. Voor de opbrengsten gebruiken wij 1% meerjarige stijging. 
 
Voorlopige boekwaarde en werkelijke boekwaarde
Bij de actualisatie van de grondexploitaties voor de jaarrekening 2023 gebruikten we de werkelijke boekwaarden over het jaar 2023. De peildatum van deze geactualiseerde grondexploitatieberekeningen is 1 januari 2024. 
Voor deze Begroting 2025 gebruiken we de voorlopige boekwaarden op (1-6-2024) en een prognose tot en met 31-12-2024. In deze paragraaf lichten we de grondexploitatieprojecten op hoofdlijnen toe. Hierbij vergelijken we de grondexploitatie bij de jaarrekening 2023 met die van de begroting 2025. De detailspecificatie per complex zijn op aanvraag beschikbaar.

Tussentijdse winst- en verliesnemingen 
Het BBV schrijft voor dat we bij tussentijdse winstnemingen de Percentage of Completion (PoC) methode moeten toepassen. Dit betekent dat als we grond verkopen, we tussentijds winst moeten weergeven, dit naar rato van de voortgang van de grondexploitatie. Daarom brengen we de geraamde, toekomstige winsten per jaar in beeld. De wijzigingen voegen we toe aan de aan te houden reserve bouwgrondexploitatie.

Tabel 2. Overzicht tussentijdse winstnemingen en mutaties verliesvoorzieningen

Tussentijdse winstneming
In 2024 ramen we € 59.000 aan tussentijdse winst. In totaal is er vanaf de start van de grondexploitaties tot en met ultimo 2024 voor € 3.845.000 aan tussentijdse winst genomen over de nog lopende grondexploitaties. Bij de Jaarrekening 2023 gingen we nog uit van een tussentijdse winstneming van € 254.000. Een verschil van € 195.000. Dit nadeel komt doordat de kosten voor Aalsvoort West en Detmerskazerne hoger zijn uitgevallen. Met name door de afrondende werkzaamheden in het woonrijp maken. 

Verliesvoorziening
Als uit een grondexploitatie blijkt dat er een verlies op een plan ontstaat, treffen we direct een verliesvoorziening (conform BBV). Vaak zijn dit grondexploitaties waarbij er sprake is van herstructurering. 
In de Begroting 2025 verhogen we de totale getroffen verliesvoorziening met € 239.000 (nadeel) ten opzichte van de Jaarrekening 2023. Alle grondexploitaties verslechteren, behalve Kop van Oost. De grondexploitatie Scheggertdijk verslechterde het meest. Dit komt door onverwachte kosten tijdens het saneren van het terrein. Ook verslechterde het resultaat van Holmerskamp door vertraging in het bouw- en woonrijp maken. Per saldo verhogen we de verliesvoorziening. De verhoging van de verliesvoorziening brengen we in mindering op de reserve grondexploitaties.

Afsluiten grondexploitaties 
Per 31-12-2024 sluiten we drie grondexploitaties af. Dit gaat om de onderstaande projecten:
 
Aalsvoort West
Bij de Jaarrekening 2023 dachten we dat Aalsvoort West met een positief resultaat van € 160.000 afgesloten kon worden. Volgens de Begroting 2025 sluiten we Aalsvoort West af met een positief resultaat van € 83.000 voor 2024. Dit verschil is ontstaan door hogere kosten voor het woonrijp maken. 
 
Detmerskazerne
Bij de Jaarrekening 2023 was de aanname dat de Detmerskazerne met een positief resultaat van € 94.000 afgesloten kon worden. Volgens de Begroting 2025 sluiten we Detmerskazerne af met een negatief resultaat van € 24.000 voor 2024. Dit verschil komt door een hogere kosten van het woonrijp maken van het poortgebouw. De kosten voor het Poortgebouw bleken geen onderdeel te zijn van de grondexploitatie die we samen met de ontwikkelende partijen voeren. De gemeente moet de kosten derhalve 100% dragen. Daarmee was bij voorgaande jaarrekeningen en begrotingen geen rekening gehouden. Oorspronkelijk was de bedoeling dat de aanpassing van bestaande infrastructuur rondom het Poortgebouw daaruit gedekt zou worden.  Het tekort brengen we in beeld bij de jaarrekening 2024.

Almen Zuid II-A
Bij de Jaarrekening 2023 raamden we dat we Almen Zuid II-A met een tekort van € 174.000 konden afsluiten. Volgens de Begroting 2025 sluiten we Almen Zuid II-A af met een tekort van € 175.000. We overwegen om de de grondexploitaties van Almen Zuid II-A  met de grondexploitatie met Almen Zuid II-B  samen te voegen. Of dat  het praktischer is om twee grondexploitaties te maken. In dat laatste geval sluiten we de grondexploitatie Almen Zuid II-A bij de jaarrekening 2024 af. 

 
Totaaloverzicht resultaten complexen
In tabel 3 staat een overzicht van de eindwaarde en contante waarde per complex. 
De verwachte resultaten van de grondexploitaties vergelijken we op eindwaarde en contante waarde. Bij de contante waarde vertalen we de resultaten naar 1 januari 2025. Dit is de waarde van het eindresultaat van de grondexploitaties, teruggerekend naar 1 januari 2025. Ook brengen we de eindresultaten van de grondexploitaties in beeld op eindwaarde. We tonen de resultaten aan het einde van de looptijd van het plan.

Tabel 3. Overzicht contante waarde – eindwaarde actieve bouwgrondexploitaties

Baten en lasten jaarschijf 2025 voor de grondexploitaties
In onderstaand overzicht staan de door de raad beschikbaar te stellen baten en lasten voor jaarschijf 2025 per grondexploitatie. Met het beschikbaar stellen van het budget voeren we de verwachte werkzaamheden uit. 

Tabel 4. Overzicht beschikbaar te stellen baten en lasten 2025

Instemmen met meerjarige begrotingswijziging winst- en verliesneming grondexploitaties
Zie hieronder voor de begrotingswijzigingen die direct te herleiden zijn uit de uitkomsten van de actualisatie van de grondexploitaties bij de Begroting 2025.
Door in te stemmen met deze begrotingswijziging zorgen we voor een juiste begrotingsbasis voor het eerstvolgende moment van actualisatie grondexploitaties bij de jaarrekening 2024.

Tabel 5. Begrotingswijziging grondexploitaties actualisatie Begroting 2025

Risicoanalyse 
De risico’s van de grondexploitaties brengen we regelmatig in kaart op basis van  de huidige inzichten. Hoe verder een plan in ontwikkeling is, hoe minder risico’s te verwachten zijn. Om risico's te bepalen, gebruiken we de Monte-Carlosimulatie. Deze simulatie berekent het financiële projectrisico. Daardoor is met een betrouwbaarheid van 90% zeker dat het weergegeven financieel risico ook het maximale risico is. Voor alle grondexploitaties rekenen we de standaard ramingsonzekerheden en de project specifieke risico’s in de risicoanalyse door. 

Risico’s
Het totaalbedrag aan risico’s voor de grondexploitaties is geraamd op € 1.394.000.
    
De risico’s bij de jaarrekening 2023  waren in totaal € 1.888.000. De risico’s namen met € 494.000 af. Het risico op de Kop van Oost neemt af door het realiseren van deelplannen.  Ook de risico’s bij de grondexploitatie Scheggertdijk nemen af. Als we de sanering in Scheggertdijk in 2024 afronden, dan hebben we een goed beeld van de te verwachten kosten bij oplevering. 

Tabel 6. Overzicht Monte Carlo Analyse grondexploitaties

Reserve grondexploitaties
Met het vaststellen van de nota grondbeleid 2022 besloot de raad tot het instellen van een reserve Grondexploitaties. Daarmee komen de mutaties van de winsten en verliezen niet meer ten laste of ten gunste van de Algemene reserve. De raad heeft de reserve gevoed vanuit de Algemene reserve en de reserve Kop van Oost.

Overzicht per grondcomplex
In de overzichten per complex lichten we de verschillen toe ten opzichte van de stand bij de Jaarrekening 2023. 
 
Grondexploitaties Woningbouw
 
1.    Kop van Oost

Toelichting Kop van Oost
Voortgang inhoudelijk
Het bestemmingsplan Kop van Oost is onherroepelijk. Het plan bestaat uit 4 fases waarin projectontwikkelaar Nijhuis ongeveer 120 woningen en appartementen bouwt. Fase 1 en 2 zijn bouwrijp. De woningen in fase 1 zijn begin 2024 opgeleverd aan de nieuwe bewoners. De openbare ruimte in fase 1 is grotendeels opgeleverd. De aansluiting van de Handelslaan op de Hanzeweg moet nog aangepast worden. In 2025 wil ontwikkelaar Nijhuis starten met de bouw van 19 woningen in fase 3.1. Mits de bouw en aansluiting op de nutsvoorzieningen voorspoedig verlopen, wordt eind 2025 de openbare ruimte in fase 3.1 aangelegd.

Financieel
De grondexploitatieberekening  bij de Jaarrekening 2023 raamde een tekort van 2.528.000 op 1-1-2024. In de actuele grondexploitatieberekening bij de Begroting 2025 ramen we nu een tekort van € 2.500.000 op 1-1-2025. Het resultaat is nu € 28.000 positiever. Dit komt door een hogere opbrengst vanuit de verhuur van opstallen in het plan Kop van Oost. Dit geeft voor nu ruimte is in de realisatieplanning Kop van Oost. Daarnaast is het bouwrijp maken van deelgebied 3 naar voren gehaald. Dit heeft een positieve invloed op de kosten binnen het project in verband met de jaarlijkse indexatie. 
Het verbeterde resultaat van Kop van Oost is mogelijk tijdelijk. Er is een risico dat onderdelen van het plan vertraging oplopen. Of anders worden ingevuld dan we nu denken. Daarom kan bij de Jaarrekening 2024 of Begroting 2026 het resultaat terugvallen. Hier houden we rekening mee in de risico’s.  

 
Verschil jaarschijf 2024
Voor het project Kop van Oost raamden we bij de Jaarrekening 2023 voor de jaarschijf 2024 € 457.000 aan baten. In 2024 realiseren we naar verwachting voor € 368.000 aan baten. Een verschil van € 89.000 aan lagere baten, als gevolg van de latere gronduitgifte van deelgebied 2. 
Bij de Jaarrekening 2023 ramen we voor de jaarschijf 2024 € 732.000 aan lasten. In 2024 bereiken we naar verwachting voor € 538.000 aan lasten. Een verschil van € 194.000 lagere lasten. Dit is een gevolg van een aangepaste fasering voor het Bouw- en woonrijp maken. Ook zijn de plankosten in 2024 lager dan geraamd.

Project specifieke risico’s 
Naast de standaard ramingsonzekerheden nemen we risico’s van bepaalde projecten mee in de risicoanalyse:
•    Extra saneringskosten. We weten onvoldoende of er vervuilde grond zit onder de bedrijven. Hierdoor zijn saneringskosten mogelijk hoger. 
•    Langere doorlooptijd van het project onzekerheden bij de planuitvoering en netcongestie, met mogelijk extra plankosten als gevolg. 
•    Wegvallen van subsidie. Het project kan niet voldoen aan de subsidievereisten.

We ramen de risico’s voor dit project op € 384.000.

2. Clusterlocatie Exel

Toelichting Clusterlocatie Exel
 
Voortgang inhoudelijk
Een juridische procedure tegen het FAB-beleid vertraagde de planologische procedure. Deze procedure rondden we positief af in 2023. Dit plan pakken we in 2025 op. In 2026 verwachten we te starten met de verkoop van kavels.

Financieel
De grondexploitatieberekening bij de Jaarrekening 2023 raamde een positief resultaat van € 188.000 per 1-1-2024. Bij de Begroting 2025 per 1-1-2025 ramen we het verwachte resultaat op € 163.000. Het resultaat is daardoor € 25.000 minder positief. Het verslechterde resultaat komt door de vertraging van het plan. Voor het project Clusterlocatie Exel raamden we bij de Jaarrekening 2023 voor jaarschijf 2024 geen resultaatneming. Ook bij de Begroting 2025 ramen we geen resultaatneming voor 2024 en 2025 vanwege de voorbereidende werkzaamheden die starten in 2025.
 
Verschil jaarschijf 2024
Voor het project Clusterlocatie Exel raamden we bij de Jaarrekening 2023 voor jaarschijf 2024 geen baten. Bij de Begroting 2025 ramen we ook geen baten voor jaarschijf 2024. Tijdens de Jaarrekening 2023 raamden we € 527.000 aan lasten. In 2024 bereiken we naar verwachting voor € 12.000 aan lasten. Een verschil van  € 515.000 lagere lasten. Dit komt doordat de werkzaamheden pas in 2025 starten. 
 
Project specifieke risico’s 
Naast de standaard ramingsonzekerheden nemen we de volgende risico’s mee in de risicoanalyse:
•    Het plangebied bestaat gedeeltelijk uit een bos. Om de woningen te kunnen bouwen moeten we de bomen moeten kappen. De bomen die we kappen moeten we ergens anders compenseren. De mogelijke locatie voor het nieuw aan te leggen bos is misschien te klein. Dit wordt bij de verdere planvorming duidelijk. Er bestaat dan een risico dat we dan nog gronden moeten aankopen voor deze boscompensatie. 
•    De looptijd van het project wordt mogelijk langer, waardoor er risico bestaat op extra plankosten. 

We ramen de risico’s voor dit project op € 280.000. 
 
3.    Etalage naar de Toekomst Deelplan 5 Holmerskamp

Toelichting Etalage naar de Toekomst (Holmerskamp)
Voortgang inhoudelijk
Voor het project Holmerskamp verkochten we alle kavels. Er is een verschil van inzicht met de ontwikkelaar over het woonrijp maken dat we verwachten op te lossen. Daardoor startten we nog niet met het woonrijp maken van de gronden. De grondexploitatie is er op gebaseerd dat we in 2024 starten met woonrijp maken en de openbare ruimte in 2025 ingericht opleveren. De grondexploitatie sluiten we waarschijnlijk per 31-12-2025 af. 
 
Financieel
De grondexploitatieberekening bij de Jaarrekening 2023 raamde een tekort van € 1.769.000 per 1-1-2024. Bij de Begroting 2025 ramen we het tekort nu op 
€ 1.807.000. Het resultaat valt daarmee € 38.000 negatiever uit. Dit komt door uitstel van de werkzaamheden.

Verschil jaarschijf 2024
Voor het project Holmerskamp raamden we bij de Jaarrekening 2023 voor jaarschijf 2024 € 30.000 aan baten. In 2024 zijn er volgens de Begroting 2025 geen baten. Een verschil van € 30.000 lagere baten. Dit komt doordat de het verwachte deel van de nog te ontvangen exploitatiebijdrage naar verwachting niet in 2024 wordt ontvangen. 
Bij de Jaarrekening 2023 raamden we voor jaarschijf 2024 € 302.000 aan lasten. In jaarschijf 2024 realiseerden we voor € 13.000 aan lasten. Een verschil van € 289.000 aan lagere lasten. Dit is het gevolg van het niet kunnen uitvoeren van de werkzaamheden voor het woonrijp maken. Dit komt door een verschil van inzicht met de ontwikkelaar waardoor niet alle benodigde gronden beschikbaar zijn.
 
Project specifieke risico’s 
Naast de standaard ramingsonzekerheden nemen we onderstaande project specifieke risico’s in de risicoanalyse mee:
•    Extra kosten woonrijp maken. Het woonrijp maken moet nog plaatsvinden. Het risico dat de kosten hoger uitvallen nemen we mee in de risicoanalyse.
•    Mogelijk leidt vertraging bij het verwerven van grond tot extra juridische kosten en tot een langere looptijd. 

We ramen de risico’s voor dit project op € 49.000.

 
4.    Scheggertdijk 7

Toelichting Scheggertdijk 7

Voortgang inhoudelijk 
We verwachten dat de gronden in 2024 nog bouwrijp worden opgeleverd. De verkoop van 7 bouwkavels staat gepland vanaf 2025 tot en met 2027. Ook het woonrijp maken van de grond ronden we in 2028 af. Het project sluiten we per 31-12-2028 af. De verwachting was dat we de grond begin 2024 bouwrijp konden opleveren. Dit is niet gelukt, doordat we tijdens het saneren van de bodem meer verontreiniging aantroffen dan verwacht. Daarnaast zijn de werkzaamheden in het voorjaar van 2024 stil blijven liggen door de natte weersomstandigheden. We verkopen de kavels in 2 fasen. 
 
Financieel
De grondexploitatieberekening in de Jaarrekening 2023 kende een verlies van € 370.000 per 1-1-2024. Bij de Begroting 2025 is het geraamde verlies € 513.000 per 1-1-2025. De grondexploitatie verslechterde daarmee met € 143.000. Dit komt door de extra verontreiniging die is aangetroffen tijdens de sanering. 

Verschil jaarschijf 2024
Voor het project Scheggertdijk 7 raamden we bij de Jaarrekening 2023 voor de jaarschijf 2024 € 1.119.000 aan baten. In de jaarschijf 2024 realiseren we volgens de Begroting 2025 voor € 6.000 aan baten. Een verschil van € 1.113.000 aan lagere baten. Dit komt door doordat er in 2024 geen verkopen zullen plaatsvinden. De uitgifte van gronden zal naar verwachting starten in 2025.

De vertraging in uitgifte is de oorzaak van de vertraging van het bouwrijp maken. Doordat het bouwrijp maken in 2024 wel afgerond kan worden, is uitgifte in 2025 realistisch. Bij de Jaarrekening 2023 raamden we voor jaarschijf 2024 de lasten op € 359.000. We realiseren naar verwachting in jaarschijf 2024 voor € 458.000 aan lasten. Een verschil van € 99.000 hogere lasten. 

Project specifieke risico’s 
Naast de standaard ramingsonzekerheden nemen we onderstaande project specifieke risico’s in de risicoanalyse mee:
•    Lagere grondwaarde. De kavels staan in het hogere prijssegment. Het risico bestaat dat er weinig belangstelling is voor dit prijssegment. Dat kan leiden tot een lagere verkoopprijs. 
•    Het project kan langer duren dan verwacht als de markt verslechtert. Dat kan leiden tot hogere plankosten en renteverlies. 

We ramen de risico’s voor dit project op € 64.000. 
 

Grondexploitaties Industrieterreinen
 

5.  Stijgoord

Toelichting Stijgoord

Voortgang inhoudelijk
Op dit moment neemt de interesse in de kavels op Stijgoord toe. Bedrijven nemen opties op kavels. De verwachting was dat we een deel van de gronden zouden verkopen in 2024. Dit gebeurde niet. Daarom stellen we de uitgifteraming bij.
 
Financieel
De grondexploitatieberekening in de Jaarrekening 2023 raamde een tekort van € 329.000 per 1-1-2024. Bij de Begroting 2025 ramen we het tekort op € 349.000 per 1-1-2025. Het resultaat valt daarmee € 20.000 negatiever uit. 

Verschil jaarschijf 2024
Voor het project Stijgoord raamden we bij de Jaarrekening 2023 voor de jaarschijf 2024 € 480.000 aan baten. In jaarschijf 2024 realiseren we naar verwachting voor € 220.000 aan baten. Een verschil van € 260.000 lagere baten. Dit komt doordat de kavels met opties niet in 2024 verkocht zijn, maar naar verwachting in 2025 plaatsvinden. Bij de Jaarrekening 2023 raamden we voor jaarschijf 2024 € 142.000 aan lasten. In jaarschijf 2024 realiseren we  naar verwachting voor € 13.000 aan lasten. Dit is € 129.000 lagere lasten dan verwacht. Dit komt door aanpassingen in de fasering van bouw- en woonrijp maken. 
 
Project specifieke risico’s 
Naast de standaard ramingsonzekerheden nemen we onderstaande project specifieke risico’s in de risicoanalyse mee:
•    Extra kosten woonrijp maken. Tijdens de vorige actualisatie hebben we met een civiel adviseur gekeken naar de raming. De raming lijkt voldoende. Toch is er altijd een risico op extra kosten. Zeker in de huidige tijd van prijsstijgingen. 
•   De uitgifte van de bouwkavels kan in de toekomst stagneren, bijvoorbeeld door netcongestie. Dit kan ertoe leiden dat de looptijd van het plan langer wordt. De langere looptijd heeft risico’s zoals rente- en prijscorrecties. 

We ramen de risico’s voor dit project op € 286.000. 

6. Diekink

Toelichting Diekink
 
Voortgang inhoudelijk
Het bestemmingsplan en de grondexploitatie Diekink stelde de gemeenteraad vast in december 2020. Tegen dit bestemmingsplan loopt nog een beroepsprocedure bij  de Raad van State (RvS) namens meerdere belanghebbenden. De start van het bouwrijp maken stellen we uit tot het bestemmingsplan onherroepelijk is. Dit plan heeft een aantal van 5,5 hectare te verkopen industrieterrein. Door het beroep schuift de fasering opnieuw een jaar door. In 2024 voeren we vrijwel geen werkzaamheden uit. In 2025 verwachten we de sloop, sanering en het bouwrijp maken van de grond. De eerste verkoop is gepland in 2025 en de laatste in 2027. We verwachten de laatste werkzaamheden in 2027 af te ronden. Hierna sluiten we het project af. 
 
Financieel
De Jaarrekening 2023 raamde een tekort van € 987.000 per 1-1-2024. Bij de Begroting 2025 ramen we het tekort nu op € 1.052.000. Het resultaat valt daarmee € 65.000 negatiever uit. Dit is te verklaren door indexering van kosten. 

 
Verschil jaarschijf 2024
Voor het project Diekink raamden we bij de Jaarrekening 2023 voor jaarschijf 2024 € 2.795.000 aan baten. In jaarschijf 2024 verwachten we geen baten te realiseren. Dit komt doordat er in 2024 nog niets verkocht zal worden. Bij de jaarrekening 2023 raamden we voor jaarschijf 2024 € 1.023.000 aan lasten. In jaarschijf 2024 realiseren we naar verwachting  voor € 50.000 aan lasten. Dit komt door het later plaatsvinden van bouw- en woonrijp werkzaamheden.  
 
Project specifieke risico’s 
Naast de standaard onzekerheden van ramingen, namen we onderstaande projectspecifieke risico’s mee in de risicoanalyse:
•    Extra kosten bouw- en woonrijp maken. Het bouw- en woonrijp maken moet nog starten. Het risico dat de kosten hoger uitvallen is meegenomen in de risicoanalyse.
•    Opbrengsten kavelverkoop. Aan de opbrengstenkant is een bandbreedte meegenomen in de risicoanalyse. De opbrengsten realiseren we in de komende jaren. En in de risicoanalyse nemen we een eventuele lagere kavelprijs op. 
•    Het project kent mogelijk een langere looptijd door de RvS procedure. Er is nog geen zicht op een onherroepelijk bestemmingsplan. 

We ramen de risico’s voor dit project op € 331.000. 

Particuliere grondexploitaties
Bij particuliere grondexploitaties regelen wij zoveel mogelijk het kostenverhaal vooraf via een overeenkomst of de legesverordening. 
In 2024 maken we kosten voor verschillende plannen. Het gaat om interne uren voor de voorbereiding van de ontwikkeling van toekomstige bouwlocaties in de gemeente. 
Bij de onderhandelingen over de overeenkomsten wordt een maximaal bedrag afgesproken als exploitatiebijdrage om de kosten van de gemeente te dekken. Soms blijkt dit bedrag niet voldoende te zijn. Dit deel kan niet in rekening worden gebracht op grond van de overeenkomst. Het teveel aan gemaakte kosten komt dan voor rekening van de gemeente. 

Overzicht particuliere grondexploitaties

Toelichting particuliere grondexploitaties
 
1. Barchemse Bos 
Het plan van de initiatiefnemer is het bouwen van 6 woningen, die we met een openbare weg ontsluiten op de Borculoseweg. Gezien de locatie en de grootte van de percelen, zijn dit woningen in het duurdere segment. Het ontwerp bestemmingsplan heeft ter inzage gelegen. Hierop kwamen meerdere zienswijzen. We werken aan een juiste beantwoording van de zienswijzen. En aan een voorstel om het  bestemmingsplan gewijzigd voor te leggen aan de raad, waarbij we de toelichting actualiseren. De gemeenteraad kan dan het plan vaststellen, waarna het plan open staat voor eventueel beroep.
 
 
2. FAB Clustering Laren 
De ruimtelijke procedure is afgerond, het bestemmingsplan is onherroepelijk. De bouw van de 4 woningen is in uitvoering. 

3. Voormalig Reudinkterrein - Berkeloevers
De woningen zijn gerealiseerd. De planning is dat de openbare ruimte eind 2024 wordt overgedragen aan de gemeente.  Het project wordt daarna afgesloten.
 
4. Kokstraat 37 Eefde
De bedrijfsactiviteiten op het perceel Kokstraat 37 Eefde zijn gestaakt. De huidige eigenaar wil de locatie te herontwikkelen voor woningbouw. Op 19 januari 2021 nam het college het volgende besluit: “In principe medewerking verlenen aan de herontwikkeling van de bedrijfslocatie Kokstraat 37 in Eefde." Het plan omvat de realisatie van 8 starterswoningen en 10 comfortwoningen voor senioren.

Om de herontwikkeling van de locatie voor woningbouw mogelijk te maken, moet het bestemmingsplan worden herzien. Op 28 december 2023 is het ontwerp bestemmingsplan gepubliceerd en ter inzage gelegd. Er zijn zienswijzen ontvangen op het ontwerp bestemmingsplan. De zienswijzen worden beantwoord en naar verwachting in 2024 nog samen met het bestemmingsplan voor besluitvorming voorgelegd aan de gemeenteraad. 
 
5. Lochemseweg 134/136 Harfsen
Initiatief voor herontwikkeling van de locatie voor woningbouw. De bestaande opstallen worden gesloopt en vervangen door een appartementengebouw met 19 woningen en maatschappelijke/ commerciële ruimte in (een deel van) de plint. Om de herontwikkeling van de locatie mogelijk te maken, moet het bestemmingsplan worden herzien. Op 21 december 2023 is het ontwerp bestemmingsplan in procedure gebracht.
 
6. Dorpsstraat 1 Laren
Op 19 april 2022 nam het college een principebesluit om medewerking te verlenen aan deze herontwikkeling. Het gaat om 21 woningen waarvan 15 grondgebonden en 6 in een klein appartementencomplex. Op de begane grond daarvan komt waarschijnlijk een commerciële invulling. De benodigde bestemmingsplanprocedure is inmiddels doorlopen. Op 3 juli 2023 stemde de gemeenteraad in met het bestemmingsplan. Verwachting is dat we in 2024 de omgevingsvergunning verlenen voor fase 1, in totaal 15 woningen. Voor de woningen langs de Dorpsstraat vragen we mogelijk op een later moment een gewijzigd plan aan. 
 
7. Laren Zuid
De twee grondeigenaren zijn samen een stedenbouwkundig plan aan het ontwikkelen ter voorbereiding op de benodigde ruimtelijke procedure. De start van de ruimtelijke procedure is naar verwachting in de tweede helft van 2024. 

Het doel van de Wet open overheid (Woo) is om overheidsinformatie beter vindbaar en digitaal toegankelijker te maken en te laten weten wat we daaraan doen.
 
Woo-coördinatoren
Inwoners en organisaties kunnen bij de Woo-coördinatoren terecht met vragen over de gemeentelijke informatie. Dit kan gaan over de vindplaats van besluiten, publicaties of het opstellen van een Woo-verzoek. De coördinatoren ondersteunen ook de organisatie met Woo-verzoeken.
 
Publiceren
In fases geven wij invulling aan de wet en maken steeds meer informatie toegankelijk. In 2023 zijn we begonnen met het publiceren van ontvangen klachten, bezwaren en Woo-verzoeken op de website van de gemeente Lochem. Inmiddels worden de Woo-besluiten op de website gepubliceerd. De informatie is daarmee voor een ieder toegankelijk. 
 
Software
We maken gebruik van een softwareprogramma om documenten met persoonsgevoelige en/of bedrijfsgevoelige informatie te anonimiseren alvorens deze documenten openbaar te maken. Het programma ondersteunt ons goed, maar de behandeling van een Woo-verzoek is alsnog zeer arbeidsintensief omdat alles moet worden doorlopen en gecontroleerd. De behandeling van Woo-verzoeken blijft daardoor een uiterst tijdrovend proces.

Website van de gemeente
Op de website van de gemeente maken we, zoveel als mogelijk, informatie openbaar en verwijzen daar ook naar de landelijke voorziening Gemeenteblad | Overheid.nl > Officiële bekendmakingen (officielebekendmakingen.nl). Hier kan men alle besluiten en regelgeving van de gemeente terugvinden.
De nieuwe organisatiestructuur van de gemeente Lochem per 1 september 2024 is op de website van de gemeente gepubliceerd.