Toelichting op de balans

Vaste activa

• Immateriële vaste activa

Het verloop van de immateriële vaste activa in 2020 is in onderstaand overzicht weergegeven.

Bedragen x € 1.000
	Boekwaarde 01-01-2020	Investeringen	Desinvesteringen	Afschrijvingen	Bijdragen van derden	Afwaarderingen	Boekwaarde 31-12-2020
Kosten van onderzoek en ontwikkeling	158	150	201		80		26
Bijdragen aan activa in eigendom van derden	326			18			308
Totaal immateriële vast activa	484	150	201	18	80		334

In de cijfermatige detailverantwoording 2020 staat een specificatie van de investeringen.

Bedragen x € 1.000
Omschrijving	Beschikbaar gesteld krediet	Werkelijk besteed in 2020	Cumulatief besteed t/m 2020
2018 Herontwikkeling Scheggertdijk 7	635	-7	26
2018 Herontwikkeling Diekink	250

Bijdrage aan activa van derden.

Bedragen x €1.000
	Boekwaarde 01-01-2020	Investering 2020	Afschrijving 2020	Boekwaarde 31-12-2020
2010 VRI N346 Kwinkweerd-Aalsvoort	11		2	10
Voorziening sportacc. Almen	70		5	64
Accomodatieplan Almen	245		11	234
Totaal	326		18	308

 

• Materiële vaste activa

Het verloop van de materiële vaste activa in 2020 is in onderstaand overzicht weergegeven.

Bedragen x € 1.000
	Boekwaarde 01-01-2020	Investeringen	Des-investeringen	Afschrijvingen	Bijdragen van derden	Af-waarderingen	Boekwaarde 31-12-2020	Voorzieningen	Balanswaarde 31-12-2020
Investeringen met economisch nut	53.990	421	6.378	1.926			46.106		46.106
Gronden en terreinen	11.221	50	6.109				5.162		5.162
Woonruimten							-
Bedrijfsgebouwen	40.407	206	270	1.609			38.735		38.735
Grond- weg- en waterbouwkundige werken	332			25			308		308
Vervoermiddelen							-
Machines, apparaten en installaties	1.337	33		112			1.258		1.258
Overige materiële vaste activa*	692	131		180			643		643
Investeringen met economisch nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven	21.089	110	13	887			20.299		20.299
Grond- weg- en waterbouwkundige werken	20.111			783			19.328		19.328
Overige materiële vaste activa	977	110	13	104			971		971
Investeringen met maatschappelijk nut	4.966	2.836		206	384		7.211		7.211
Maatschappelijk nut vóór 2017
Grond- weg- en waterbouwkundige werken	4.947	2.836		205	384		7.193		7.193
Overige materiële vaste activa	19			1			18		18
Maatschappelijk nut vanaf 2017							-
Grond- weg- en waterbouwkundige werken
Overige materiële vaste activa
In erfpacht uitgegeven gronden	3.944						3.944		3.944
Totaal materiële vaste activa	83.989	3.367	6.391	3.020	384		77.560		77.560

Begrotingsrechtmatigheid kredieten

Bij de rechtmatigheidscontrole vormt het begrotingscriterium een belangrijk toetsingscriterium. Kredietoverschrijdingen zijn in principe onrechtmatig. Volgens het toetsingskader van de commissie BBV zijn er echter situaties denkbaar waarbij de overschrijdingen binnen het door de raad uitgezette beleid en binnen het doel blijven waarvoor het krediet beschikbaar is gesteld. Uit onderstaande opstelling blijkt een aantal kredieten overschreden te zijn. De redenen van overschrijding lichten wij toe. Gesteld kan worden dat de uitgaven passen binnen het beleid en binnen het doel waarvoor het krediet beschikbaar is.

Grootboek omschrijving	U - I  SALDO Begroot 2020	U - I SALDO Werkelijk 2020	SALDO Restant 2020	Toelichting	Conclusie
2020 Openbare verlichting armaturen	170.000	272.679	-102.679	In 2020 voerden we diverse vervangingsprojecten in Lochem uit. We vervingen meer armaturen dan masten die vervangen zijn. We vervingen ook de armaturen van masten die zijn blijven staan. De overschrijding ondervangen we bij de uitvoering van de overige beschikbare kredieten voor vervanging van openbare verlichting komende jaren. Krediet afsluiten.	Past binnen beleid en doel
Verkeersmaatregelen De Garve	38.838	50.373	-11.535	Met het gerealiseerde wachtplein en de aanpassing van de verkeersregelinstallatie rondden we de maatregelen af. De overschrijding komt door hogere kosten van de vri-aanpassing. Er waren hiervoor meer civiele werkzaamheden nodig dan vooraf ingeschat. Krediet afsluiten.	Past binnen beleid en doel
2019 Aanpak centrum LCH verkeerscirculatieplan	701.971	811.846	-109.875	In 2020 besteedden we de herinrichting van het Graafschapterrein en de Pr. Bernhardweg aan en voerden we deze uit. De projecten Julianaweg en Molenpoort werkten we verder uit en raadpleegden we de stakeholder/belanghebbenden/betrokkenen. In 2020 hadden we diverse overleggen met de binnenstadsraad en bespraken we de plannen voor de herinrichting van de Markt. Een klein deel van dit krediet gebruikten we voor de verdere voorbereiding van de projecten Molenpoort en Julianaweg. Voor deze projecten komt in 2021 een kredietaanvraag.	Past binnen beleid en doel
2019 Uitbr.cont.hoogb.PMD/oudpapier	65.247	97.315	-32.068	Aanvankelijk zouden meer duo containers worden geplaatst. Deze gaven operationele problemen, hiervan afgestapt. Dit leidde tot hogere uitgaven. Daarnaast zijn met de herinrichting van het Graafschapsterrein containers geplaatst. Hierdoor kon er werk met werk worden gemaakt.	Past binnen beleid en doel
2018 Aank Scheggertdijk7eo Alm	-80.797	-	-80.797	Betreft restant saldo van krediet aankoop gronden Scheggertdijk 7 (locatie Doornberg) Almen. Heeft relatie met onderstaand krediet. De herontwikkeling Scheggertdijk 7 e.o. loopt vertraging op als gevolg van de juridische procedure met Doornberg Recycling. Het bestemmingsplan en de grondexploitatie komen in 2021 in de raad ter besluitvorming. Aansluitend vindt verdere planvoorbereiding en -uitvoering plaats.	Past binnen beleid en doel
2018 Herontwikkeling Scheggertdijk 7 eo	601.692	-7.092	608.784
2014 Nieuwb Prop/Hendrik Geb.	-136.629	2.420	-139.049	Verantwoording met accountantsverklaring voor bouwkrediet MSG De Garve van schoolbesturen ontvangen. Intern getoetst aan beschikkingen. Krediet per 31-12-2020 afsluiten. De overschrijding van € 39.000 wordt veroorzaakt door aanleg schoolplein, motie van de raad en door advieskosten en communicatiekosten	Past binnen beleid en doel
2014 Nieuwb Prop/Hendrik Insta	100.497	-	100.497

Wij lichten de begrotingsonrechtmatigheid boven de € 10.000 toe. Bijlage 2 bevat alle toelichtingen op de kredieten.

• Financiële vaste activa

Het verloop van de financiële vaste activa in het jaar 2019 wordt in onderstaand overzicht weergegeven.

Bedragen x € 1.000
	Boekwaarde 01-01-2020	Investeringen	Desinvesteringen	Afschrijvingen/ aflossingen	Afwaarderingen	Boekwaarde 31-12-2020
Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen	341					341
Leningen aan deelnemingen	286			143		143
Overige langlopende leningen u/g	4.192	97		38		4.252
Totaal financiële vast activa	4.819	97		181		4.736

Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen
De samenstelling van deze post is:

Bedragen x € 1.000
	Boekwaarde 01-01-2020	Boekwaarde 31-12-2020
NV Bank Nederlandse Gemeenten	150	150
Stadsbank Oost Nederland	53	53
Vitens	5	5
Circulus-Berkel	59	59
Alliander	73	73
Totaal	341	341

Bank Nederlandse Gemeenten
Het gemeentelijk aandelenkapitaal bedraagt:
60.138 aandelen nominaal groot € 2,50; geheel volgestort.

Stadsbank Oost Nederland
De gemeente neemt deel in het aandelenkapitaal, omdat deze bankinstelling diensten verleent aan ingezetenen die schuldhulpverlening nodig hebben of andere ondersteuning om uit financiële nood te kunnen geraken. Per inwoner heeft de gemeente een bedrag van € 1,59 gestort.

Vitens 
De aandelen zijn in de balans opgenomen voor de verkrijgingsprijs van € 5.000. Op 1 januari 2020bestaat het gemeentelijk aandelenkapitaal uit 32.045 aandelen van nominaal groot € 1,00.

Circulus-Berkel
De gemeente Lochem neemt deel in het aandelenkapitaal van Circulus-Berkel om samen met de andere aandeelhouders (alleen gemeenten) invloed te hebben op de bedrijfsvoering en de kosten van dienstverlening.
Het gemeentelijk aandelenkapitaal bestaat uit 751 aandelen van nominaal groot € 1,00.

Alliander
De aandelen zijn in de balans opgenomen voor de verkrijgingsprijs van € 73.000.
Op 1 januari 2020 bestaat het gemeentelijk aandelenkapitaal uit 522.244 aandelen van nominaal groot € 5,00.

Leningen aan deelnemingen
Dit betreft een lening aan Vitens. Deze is in 2006 ontstaan door omzetting van aandelen in een lening. De lening heeft een looptijd van 15 jaar en wordt lineair afgelost. De rente en aflossing worden ieder jaar op 1 juli voldaan. De rente is het gemiddeld rentepercentage over 10-jaars Nederlandse staatsleningen over de afgelopen 5 kalenderjaren vermeerderd met 100 basispunten. Voor het jaar 2020 bedraagt de rente 1,40%.

Overige langlopende leningen u/g

Bedragen x € 1.000
	Boekwaarde 01-01-2020	Verstrekkingen 2020	Aflossing 2020	Boekwaarde 31-12-2020
Renteloze lening St. Gorsselse zwembaden	3		3
Lening SCC 't Trefpunt	143			143
SVN Startersfonds	2.888	48		2.936
Lening Gorsselse Zwemb zonnecollectoren	3		3
SVN duurzaamheidslening	647			647
Revolving Fund Lening Lochem Energie 1e lening	16		3	13
SVN blijverslening/Toekomstbestendig wonen	250	-1		249
Revolving Fund LochemEnergie lening 2017, 2e lening	19		2	17
Revolving Fund Zwembad Laren lening 2017	20		2	18
Revolving Fund Lochem Energie Waterkracht 2019	23		21	2
Revolving Fund Witkampers renovatie voetbalcomplex 2020		25	1	24
Revolving Fund Lochem Energie laadpalen 2020		25		25
Krediethypotheken Het Baken	179		2	178
Totaal	4.192	97	37	4.252

In 2020 is er een lening aan Witkampers en Lochem Energie verstrekt.

SVN Starterfonds
De storting in het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting (SVN), onderdeel startersleningen, kan als volgt toegelicht worden:

Bedragen x € 1.000
Omschrijving	Bedrag
Saldo 1 januari 2020	2.888
Bij:
Rentevergoeding 2020 verstrekte leningen	61
	2.949
Af:
Beheervergoeding 2020	13
Saldo 31 december 2020	2.936

Het schuldrestant van de door de gemeente verstrekte startersleningen per 31 december 2020 bedraagt € 2.617.643.
Op 31 december 2020 heeft de gemeente bij het SVN nog een rekening-courant tegoed van € 318.322.
In 2020 zijn 11 startersleningen verstrekt voor een totaalbedrag van € 361.825. Na de mutaties van 2020 komt het aantal lopende leningen uit op 99.

SVN duurzaamheidslening
De storting in het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting (SVN), onderdeel duurzaamheidsleningen, kan als volgt toegelicht worden: 

Bedragen x € 1.000
Omschrijving	Bedrag
Saldo 1 januari 2020	648
Bij:
Rentevergoeding 2020 verstrekte leningen	3
	651
Af:
Beheervergoeding 2020	3
Saldo 31 december 2020	648

Het schuldrestant van de door de gemeente verstrekte duurzaamheidsleningen per 31 december 2020 bedraagt € 645.253.
Op 31 december 2020 heeft de gemeente bij het SVN een rekening-courant tegoed van € 2.594.
In 2020 zijn geen duurzaamheidsleningen verstrekt . Na de mutaties van 2020 komt het aantal lopende leningen uit op 119.

SVN Toekomstbestendig wonen/blijversleningen
De storting in het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting (SVN), toekomst bestendig wonen/blijversleningen, kan als volgt toegelicht worden:

Bedragen x € 1.000
Omschrijving	Bedrag
Saldo 1 januari 2020	250
Bij:
Rentevergoeding 2020 verstrekte leningen	1
	251
Af:
Beheervergoeding 2020	1
Saldo 31 december 2020	250

Het schuldrestant van de door de gemeente verstrekte leningen per 31 december 2020 bedraagt € 247.388.
Op 31 december 2020 heeft de gemeente bij het SVN nog een rekening-courant tegoed van € 1.569.
In 2020 zijn 40 leningen verstrekt voor een totaalbedrag van € 193.115. Na de mutaties van 2020 komt het aantal lopende leningen uit op 54.

Vlottende activa

• Voorraden

De in de balans opgenomen voorraden zijn uitgesplitst naar de volgende categorieën:

Bedragen x € 1.000
	Balanswaarde 01-01-2020	Balanswaarde 31-12-2020
Onderhanden werk, waaronder gronden in exploitatie	8.104	11.860
Gereed product en handelsgoederen	6	6
Totaal	8.111	11.867

Bouwgronden in exploitatie

Van de bouwgronden in exploitatie kan van het verloop in 2020 het volgende overzicht worden weergegeven:

Bedragen x € 1.000
Complex	Boekwaarde 01-01-2020	Van gronden in voorraad	Investeringen	Inkomsten	Ten laste (+)/gunste (-)van het resultaat	Nog te  ontvangen	Boekwaarde 31-12-2020
Aalsvoort West	639	-	505	1.794	-820		170
Stijgoord	2.290	-	65	214	64		2.077
Diekink		4.333	54	-			4.387
TKF	825	-	262	-	-		1.087
Subtotaal	3.754	4.333	886	2.008	-756	-	7.721
Harfsen West	899	-	247	663	-203		686
Barchem Zuid	1.411	-	88	682	-		817
Gasfabriek	1.963	-	177	946	-		1.194
Clusterlocatie Exel	284	-	276	-	-		560
Detmerskazerne	1.605	-	145	3	-		1.747
Kop van Oost	345	2.178	137	409	-		2.250
Almen Zuid totaal	737	-	27	471	-		294
Etalage n.d. Toekomst	2.838	-	62	151	-		2.750
Subtotaal	10.083	2.178	1.159	3.324	-203	-	10.299
Totaal actieve bouw-grondexploitaties	13.837	6.511	2.045	5.331	-959	-	18.020
Totaal particuliere grondexploitaties	16	-	90	-	81	19	6
Totaal	13.853	6.511	2.134	5.331	-878	19	18.026

 

Bedragen x € 1.000
Complex	Boekwaarde 31-12-2020	Voorziening verlieslatend complex 01-01-2020	Mutatie voorziening verlieslatend complex ten laste (+)/gunste (-) van het resultaat	Voorziening verlieslatend complex 31-12-2020	Balanswaarde 01-01-2020	Balanswaarde 31-12-2020	Nog te maken kosten	nog te ontvangen opbrengsten	Verwacht eindsaldo op basis van ramingen 01-01-2021
Aalsvoort West	170	-	-	-	639	170	664	1825	overschot	991
Stijgoord	2.077	-	-	-	2.290	2.077	641	2720	overschot	3
Diekink	4.387	-	259	259	-	4.128	3061	7150	tekort	- 297
TKF	1.087	94	35	129	731	958	108	1061	tekort	- 134
Subtotaal	7.721	94	294	388	3.660	7.333	4.473	12.757		562
Harfsen West	686	-		-	899	686	455	1645	overschot	504
Barchem Zuid	817	817	39	856	594	-39	247	191	tekort	- 873
Gasfabriek	1.194	630	-30	600	1.333	594	36	618	tekort	- 612
Clusterlocatie Exel	560	-		-	284	560	902	1612	overschot	149
Detmerskazerne	1.747	-		-	1.605	1.747	2465	4292	overschot	80
Kop van Oost	2.250	2.585	94	2.679	-2.239	-429	5013	4246	tekort	- 3.017
Almen Zuid totaal	294	218	-0	218	520	76	247	319	tekort	- 222
Etalage n.d. Toekomst	2.750	1.399	25	1.424	1.439	1.326	413	1621	tekort	- 1.543
Subtotaal	10.299	5.649	129	5.777	4.434	4.521	9.779	14.544		- 5.534
Totaal actieve bouwgrondexploitaties	18.020	5.743	423	6.166	8.094	11.855
Totaal particuliere grondexploitaties	6	-	-		16	6
Totaal	18.026	5.743	423	6.166	8.110	11.860

De waardering van de in exploitatie genomen bouwgronden is gebaseerd op de inzichten van de berekeningen per 1 januari 2021 en de daarbij behorende inschatting van uitgangspunten, parameters en risico’s. Uiteraard betreft dit een inschatting die omgeven is door onzekerheden, die jaarlijks wordt herzien en waarbij de waardering in het komende jaar zowel positief als negatief kan uitvallen. We hebben op basis van de huidige informatie en inzichten de beste inschatting gemaakt voor de waardering van de in exploitatie genomen bouwgronden.

We hanteren de volgende algemene uitgangspunten ten aanzien van onze ramingen:

• Rentepercentage bedraagt 0,83%;
• Kostenindexatie (inflatiepercentage) bedraagt 2% ;
• De geraamde verkopen van de bouwkavels zijn gebaseerd op de actuele woonvisie en grondprijzen.

Ten aanzien van de geraamde nog te maken kosten hanteren we o.a. de volgende uitgangspunten:

• De nog te verwerven gronden per 1 januari 2021;
• De nog te maken kosten voor bouw- en woonrijpmaken per 1 januari 2021 gebaseerd op actuele ramingen en ervaringscijfer;
• De nog te maken externe en interne begeleidingskosten en uren per 1 januari 2021;
• Een inschatting van de overige nog te maken kosten per 1 januari 2021.

Ten aanzien van de geraamde nog te realiseren opbrengsten hanteren we o.a. de volgende uitgangspunten:

• De nog te verkopen bouwkavels per 1 januari 2021;
• De nog te ontvangen subsidies en bijdragen van derden per 1 januari 2021.

We hebben geen grondexploitatie met een looptijd langer dan de voorgeschreven maximale looptijd van tien jaar.

De risico’s zijn nader toegelicht in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing in het jaarverslag.

Voor een uitgebreidere toelichting op de “bouwgronden in exploitatie” verwijzen we u naar de paragraaf “Grondbeleid”.

Gereed product
Dit betreft de voorraad eigen verklaringen.

• Uitzettingen korter dan één jaar

In onderstaand overzicht wordt een specificatie gegeven van de in de balans opgenomen uitzettingen met een looptijd van één jaar en korter.

Bedragen x € 1.000
	Balanswaarde 31-12-2019	Boekwaarde 31-12-2020	Voorziening oninbaarheid	Balanswaarde 31-12-2020
Vorderingen op openbare lichamen	4.433	4.866		4.866
Rekening-courantverhouding met het Rijk	5.345	7.373		7.373
Rekening-courantverhouding overige niet-financiële instellingen	947	81		81
Overige vorderingen:
- Algemeen*	762	2.511	671	1.840
- Belastingen	2.697	2.937	148	2.790
Totaal	14.184	17.768	819	16.950

Vorderingen op openbare lichamen
In de vorderingen op openbare lichamen zit begrepen de vordering op de Belastingdienst van de bijdrage 2020 uit het BTW-compensatiefonds groot € 4.857.000. Dit bedrag wordt overeenkomstig de gemaakte afspraken tussen rijk en gemeenten op 1 juli 2021 op onze bankrekening gestort.

Rekening-courantverhouding met het Rijk/ Schatkistbankieren
In principe dienen alle overtollige middelen in de schatkist te worden aangehouden. Het saldo op 31 december 2020 is € 7.373.000. Er zijn echter een aantal uitzonderingen. Eén daarvan is het drempelbedrag. Dat is een maximumbedrag (afhankelijk van de omvang van de decentrale overheid) dat gemiddeld per kwartaal buiten de schatkist mag worden gehouden. Voor de gemeente Lochem is dat voor 2020 € 649.000.

Het drempelbedrag is bedoeld om het dagelijkse kasbeheer te vereenvoudigen: niet elke laatste euro hoeft in de schatkist te worden aangehouden. Alleen de liquide middelen die boven het drempelbedrag uitgaan in de schatkist moeten worden aangehouden. In 2020 hebben geen overschrijdingen plaatsgevonden van het drempelbedrag. In onderstaande tabel is te zien wat de benutting van het drempelbedrag schatkistbankieren gedurende de vier kwartalen 2020 is geweest:

Bedragen x €1.000
Verslagjaar 2020
Drempelbedrag	649
	Kwartaal 1	Kwartaal 2	Kwartaal 3	Kwartaal 4
Kwartaalcijfer op dagbasis buiten 's Rijks schatkist aangehouden middelen	532	474	485	447
Ruimte onder het drempelbedrag	117	175	164	202
Overschrijding van het drempelbedrag

Overige vorderingen
Algemeen:
Het saldo van de algemene debiteuren is op 31 december 2020 € 2.511.000.

Belastingen:
Het saldo van de belastingdebiteuren is op 31 december 2020 € 2.937.233.

• Liquide middelen

De liquide middelen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. De post liquide middelen bestaat uit:

Bedragen x €1.000
	Balanswaarde 01-01-2020	Balanswaarde 31-12-2020
Liquide middelen
- Kassaldi	2	1
- Banksaldi	465	451
Totaal	468	452

 

• Overlopende activa

De post overlopende activa bestaat uit de volgende onderdelen:

Bedragen x €1.000
	Balanswaarde 01-01-2020	Balanswaarde 31-12-2020
Vooruitbetaalde bedragen	2.960	1.242
Nog te ontvangen bedragen	5.729	7.515
- Algemeen*	4.899	6.019
- Rijk	422	1.166
- Overige Nederlandse overheidslichamen	408	330
Totaal	8.689	8.757
* Op 31 december 2020 is het saldo van de voorziening particuliere exploitaties € 36.000

In de nog te ontvangen bedragen ‘algemeen’ is per ultimo 2020 een bedrag van € 325.874 opgenomen uit hoofde van verhaalbare kosten als gevolg van faciliterend grondbeleid.

Onderstaand zijn de nog te ontvangen bedragen overheidslichamen gespecificeerd.

Bedragen x €1.000
Omschrijving	Saldo 01-01-2020	Af 2020	Bij 2020	Saldo 31-12-2020
Rijk:	422	422	1.166	1.166
Suppletie alg uitkering conv. explosieven	291	291	1.024	1.024
Alg uitkering verrekening voorschoten	131	131	143	143
Overige Nederlandse overheidslichamen	408	364	286	330
Leerplicht kwal. bijdrage			32	32
St. Poolster energie afrekening	1	1
Gemeente Berkelland workshop	1	1
Gemeente Zutphen zorgbelang	1	1
Subsidie ESF 2014-2020	50	50
PWA energie	12	12
Provincie Gelderland subsidie de groene fabriek	10	10
Provincie Gelderland subsidie POP3 korte ketens	44		56	100
Detachering	20	20	17	17
Luchtfoto's teruggave	4	4
Liquidatie RAL	45	45
Ondersteuning Plus OV 4e kwartaal	31	31	43	43
Subsidie Stichting Verenfonds	39	39	35	35
Bijdrage Gemeente Voorst fietsvoetveer	4	4	2	2
Afrekening ODA	111	111	33	33
Plus OV facturen Driessen en resultaat	36	36	39	39
Doorbelasting regiefunctionaris			7	7
ROZ Hengelo inzet TOZO beoordelingen			18	18
Doorbelasting aanbesteding e-HRM			5	5
Totaal	830	786	1.452	1.496

 

 

Vaste passiva

• Eigen vermogen

Het in de balans opgenomen eigen vermogen bestaat uit de volgende posten:

Bedragen x €1.000
Omschrijving	Boekwaarde 01-01-2020	Resultaat 2019	Dotatie tlv exploitatie	Onttrekking ten gunste van exploitatie	Boekwaarde 31-12-2020
Algemene reserve	17.927	5.716	1.558	937	24.264
Bestemmingsreserves	31.219		1.186	2.281	30.124
Totaal Reserves	49.146	5.716	2.745	3.218	54.388
Resultaat na bestemming	5.716	- 5.716		7.563	7.563
Totaal	54.862		2.745	10.781	61.951

Algemene toelichting reserves en voorzieningen
Conform artikel 12 van de Financiële verordening van de gemeente Lochem wordt het college opgedragen periodiek een (bijgestelde) nota reserves en voorzieningen aan te bieden met de bedoeling de raad in de gelegenheid te stellen zijn kaderstellende rol te kunnen uitvoeren. Door de vaststelling van de nota reserves en voorzieningen op 9 maart 2020 is aan de gestelde opdracht invulling gegeven.

Reserves
De wettelijke voorschriften rondom de reserves
Het BBV maakt in artikel 43 onderscheid in de volgende reserves:
a. de algemene reserve;
b. bestemmingsreserves die dienen om ongewenste schommelingen op te vangen in de tarieven die aan derden in rekening worden gebracht, maar die niet specifiek besteed hoeven te worden (de zogenaamde “egalisatie” reserves);
c. overige bestemmingsreserves (reserves waaraan een bestemming is gegeven).

Voor de reserves (artikel 54 van het BBV) geldt dat er in de toelichting op de balans de aard en de reden van elke reserve en de toevoegingen en onttrekkingen daaraan worden toegelicht. In een overzicht wordt per reserve het verloop gedurende het jaar 2020 weergegeven.

Toelichting reserves

Bedragen x € 1.000
Nr.	Omschrijving	Boekwaarde 01-01-2020	Toevoeging 2020	Onttrekking 2020	Boekwaarde 31-12-2020
	Algemene reserve	17.927	7.275	937	24.264
	Bestemmingsreserves	31.219	1.186	2.281	30.124
1	Reserve vervanging ondergrondse verzamelcontainers	138	29	167
2	Reserve afvalstoffenheffing	19		19
3	Reserve rondweg Lochem	2.054			2.054
4	Reserve riolering	44		44
5	Reserve wonen	105		6	99
6	Reserve functiegericht wegbeheer	800		100	700
7	Reserve Kop van Oost		95	42	53
8	Reserve Sociaal domein	608		598	18
9	Reserve kapitaallasten	27.451	678	1.277	26.851
10	Reserve Corona		384	27	357

Algemene reserve

Aan de algemene reserve is in 2020 in totaliteit een bedrag gedoteerd van € 7.274.503.
De grootste doteringen betreffen het batig rekeningsaldo 2019 groot € 5.716.089, de (tussentijdse) winstneming van 4 grondexploitaties gezamenlijk groot € 960.271 en het vrijvallen van de reserve sociaal domein groot € 598.143.

De algemene reserve is aangewend voor een totaalbedrag van € 937.000. De grootste aanwendingen zijn € 495.000 voor de dekking van de overheveling van niet bestede budgetten 2019 en € 255.000 voorbereiding omgevingswet.

Bestemmingsreserves

1. Vervanging ondergrondse verzamelcontainers
   Deze reserve is in 2011 ingesteld voor de kosten van vervanging van ondergrondse verzamelcontainers. Conform begroting is in 2020 € 29.166 aan deze reserve gedoteerd. Na deze toevoeging had de reserve een boekwaarde van € 166.802. In de nota reserves en voorzieningen 2019 is besloten is om deze reserve om te zetten in een voorziening. Daarom is het saldo overgeboekt naar de voorziening vervanging ondergrondse verzamelcontainers.
2. Afvalstoffenheffing
   De gelden zijn voornamelijk afkomstig uit oude afrekeningen van de Regio Stedendriehoek, als gevolg van de overdracht van de afvalinzameling naar het voormalig Berkel Milieu, en de dividenduitkeringen van Circulus-Berkel. De reserve dient ter dekking van de kosten voor nieuwe ontwikkelingen op het gebied van de afvalinzameling. Conform begroting is in 2020 € 18.922 onttrokken.
3. Rondweg Lochem
   Deze reserve is in 2001 ingesteld met als doel een bijdrage aan de provincie te verstrekken voor de aanleg van de noordoostelijke rondweg langs de kern Lochem. In 2020 hebben geen mutaties plaats gevonden.
4. Riolering
   Bij de vaststelling van de jaarrekening 2009 is besloten de bestemmingsreserve riolering te vormen. Dit betreft een egalisatie reserve om ongewenste schommelingen in de tarieven op te vangen. Met het vaststellen van het Afvalwaterketenplan 2016-2020 is het besloten het saldo van deze reserve geleidelijk af te bouwen tot nul, waardoor de stijging van de rioolheffing gereduceerd wordt. In 2020 is het laatste deel, zijnde een bedrag van € 44.087, aangewend.
5. Wonen
   In de raadsvergadering van 27 juni 2011 is besloten om deze reserve in te stellen. In deze reserve zijn de nog niet bestede middelen gestort van twee subsidieregelingen in het kader van woningbouwafspraken, te weten het Besluit locatie gebonden subsidies (BLS) en Stimuleringsbijdrage Goedkope Woningbouw (SGW).
   De reserve dient voor de bevordering van volkshuisvestingsdoelstellingen. Deze gelden zijn gelabeld via deze bestemmingsreserve vanwege de van kracht zijnde subsidieregeling en het daarmee samenhangende oorspronkelijke doel en de bestedingsverplichting aan volkshuisvestingsdoelstellingen.
   In 2020 is € 6.000 aan deze reserve onttrokken.
6. Functiegericht wegbeheer
   Bij de behandeling van de Kadernota 2018 is deze reserve ingesteld. De reserve is ingesteld om de verschillende wegcategorieën, behoudens de afwegingswegen, de komende 10 jaren (2018-2027) in te richten conform uitgangspunten en kwaliteitsniveau. Onttrokken is het geraamde bedrag van € 100.000.
7. Kop van oost
   In de raadsvergadering van 26 juni 2017 is besloten om deze reserve in te stellen. De reserve Kop van Oost en de verliesvoorzieningen m.b.t. Kop van Oost vormen samen de dekking voor de aanvullende netto gemeentelijke bijdrage van maximaal € 2,7 miljoen, zijnde het tekort ten einde de ontwikkeling van de Kop van Oost mogelijk te maken. In 2020 is per saldo een bedrag van € 52.668 toegevoegd.
8. Sociaal Domein
   Deze reserve is ingesteld bij de behandeling van de Bestuursrapportage 2015.
   Een deel van het gemeentelijk rekeningsaldo 2016, groot € 2.055.000, is in 2017 toegevoegd aan deze reserve. Met deze reserve worden eventuele exploitatietekorten als eerste opgevangen. In de nota reserves en voorzieningen 2019 is besloten om de reserve per 31 december 2021 op te heffen en het saldo in de algemene reserve te storten. In dit boekjaar is € 598.143 onttrokken.
9. Reserve kapitaallasten
   In deze reserve komen de bijdragen van de algemene of bestemmingsreserves ten behoeve van (gedeeltelijke) dekking van investeringen. Deze reserve dient ter dekking van de toekomstige kapitaallasten op basis van eerder genomen raadsbesluiten en is daarmee beklemd.
   In 2020 is de reserve verhoogd met € 137.253 wegens rentetoevoeging. De reserve is daarnaast verhoogd voor dekking van de kapitaallasten van de volgende investeringen:
   • reconstructie Ooldselaan € 267.700;
   • reconstructie Markeloseweg € 67.000;
   • slijtlagen Ampsenseweg/Holterweg € 40.000.
   Voor de dekking van kapitaallasten is € 1.277.361 aan de reserve onttrokken.
10. Reserve Corona
    Bij het vaststellen van de Bestuursrapportage 2020 heeft de gemeenteraad besloten tot de vorming van de reserve Corona. Conform begroting is € 384.000 in de reserve gestort en is een bedrag van € 27.000 onttrokken.

 

• Voorzieningen

Bedragen x € 1.000
Nr.	Omschrijving	Boekwaarde 01-01-2020	Toevoeging 2020	Vrijval 2020	Onttrekking 2020	Boekwaarde 31-12-2020
	Voor verplichtingen, verliezen en risico's	1.067	12	164	153	762
1	Voormalig bestuurders (herindeling)	3		1	1	1
2	Voorziening voormalig personeel	72		6	21	46
3	Voorziening APPA-regeling bestuurders	453		157	92	204
4	Voorziening gepensioneerde bestuurders	538	12		39	511
	Ter egalisering van kosten	2.495	526		343	2.678
5	Voorziening onderhoud gemeentelijke accommodaties	2.495	526		343	2.678
	Voor bijdragen aan toekomstige vervangingsinvesteringen waarvoor een heffing wordt geheven	15.513	1.482		1.352	15.642
6	Voorziening vervanging riolering	15.513	1.315		1.352	15.475
7	Voorziening vervanging ondergrondse verzamelcontainers		167			167
	Voor middelen van derden waarvan de bestemming gebonden is	2.281	1.050		2	3.330
8	Voorziening egalisatie riolering	2.211	1.050			3.261
9	Voorziening legaat J.A. Vuller	2			2
10	Voorziening middelen derden(planschade)	69				69
	Totaal voorzieningen	21.355	3.070	164	1.849	22.412

Hierna volgt een toelichting op de aanwezige voorzieningen

1. Voormalig bestuurders herindeling
   Deze voorziening is ingesteld bij de behandeling van de begroting 2005 met het doel de kosten te dekken van de bestuurders die als gevolg van de herindeling niet meer als bestuurder in de nieuwe gemeente Lochem zijn teruggekeerd. In 2020 is € 1.000 onttrokken aan de voorziening.
2. Voormalig personeel
   Deze voorziening is gevormd voor verplichtingen voor personeel die in de WW terecht komen. In 2020 is er € 20.000 onttrokken en heeft er een vrijval van € 6.000 plaatsgevonden.
3. APPA-regeling bestuurders
   Deze voorziening vormden we in 2010 voor de Appa-regeling (Algemene pensioenwet politiek ambtsdragers) van gewezen bestuurders. In 2020 is € 92.000 onttrokken aan de voorziening en is een bedrag van € 157.000 vrijgevallen. Deze vrijval is ontstaan door het geen gebruik hoeven te maken van wachtgeld van een voormalig bestuurder en doordat er een APPA-regeling is beëindigd van een voormalig bestuurder.
4. Gepensioneerde bestuurders
   Voor gepensioneerde bestuurders is in 2010 een voorziening getroffen. Op basis van actuariële berekeningen is in 2020 aan de voorziening een bedrag van € 12.000 gedoteerd. Aan pensioenen is € 39.000 besteed.
5. Onderhoud gemeentelijke accommodaties
   Deze voorziening is in 2009 ingesteld. Het voor het onderhoud van de gemeentelijke accommodaties geldende meerjarig onderhoudsplan (MOP) is herijkt op basis van een aantal, deels wettelijk verplichte, factoren, waaronder: toerekening van indexering en btw en de 5-jaarlijkse technische her inspectie. De financiële gevolgen hiervan zijn vertaald in een raadsvoorstel waarover in 2019 een definitief besluit is genomen bij de Kadernota 2020. In de voorziening is een bedrag gestort van € 526.000. Onttrokken is € 343.000.
6. Vervanging riolering
   Er is een actueel Afvalwaterketenplan (AWKP). In 2020 stelden we een nieuw gemeentelijk rioleringsplan 2021-2025 (GRP) op voor de jaren vanaf 2021. Voor de uitvoering van dit plan werken wij met een voorziening. De voorziening zetten wij in voor toekomstige vervangingsinvesteringen. De kosten voor onderhoud vangen wij op binnen de reguliere exploitatie.
   In 2020 voegden wij € 1.315.000 toe aan de voorziening op basis van het AWKP. Onttrokken is een bedrag van € 1.352.000. Op basis van het AWKP raamden wij in 2020 een onttrekking van € 2.821.000. Het verschil van € 1.469.000 ontstaat door:
   • De uitwerking van projecten veel voorbereidingstijd vroeg;
   • Prioritering van werkzaamheden;
   • Uitstellen van projecten. De uitgestelde projecten pakken wij in 2021 op.
   Voor een nadere toelichting verwijzen wij naar de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen, onderdeel riolering en het overzicht met de stand van de kredieten.
7. Voorziening vervanging ondergrondse containers
   Met het vaststellen van de nota reserves en voorzieningen 2019 (maart 2020) is de reserve vervanging ondergrondse verzamelcontainers omgezet van een reserve naar een voorziening. In het tarief afvalstoffenheffing is sinds 2011 een bedrag van € 2 per aansluiting opgenomen voor de toekomstige vervanging van ondergrondse containers. In 2020 is € 167.000 in de voorziening gestort. Dit is gelijk aan het bedrag dat we raamden en inclusief het saldo van de reserve. In 2021 vervangen wij verspreid over de gemeente een aantal ondergrondse containers. Voor de vervanging van ondergrondse verzamelcontainers hanteren wij een vervangingsplan.
8. Egalisatie riolering
   Jaarlijks rekenen wij via deze voorziening het rekeningresultaat op riolering af. In 2020 is € 1.050.000 in de voorziening gestort. Dit is gelijk aan het bedrag dat we raamden. In het nieuw gemeentelijk rioleringsplan 2021-2025 (GRP) stellen we voor het saldo van de voorziening in te zetten om het tarief voor de rioolheffing vanaf 2022 te bevriezen voor vier jaar.
9. Voorziening legaat Vuller
   De voormalige gemeente Gorssel heeft een legaat ontvangen waarvan de baten ten gunste moeten komen aan het primair onderwijs in de voormalige gemeente Gorssel. In de raad van 9 maart 2020 bij het besluit over de nota reserves en voorzieningen is besloten deze voorziening op te heffen en het bedrag over te maken naar het Vullerfonds.
10. Voorziening afkoopsom planschade
    Wij kunnen als gemeente een afkoopsom ontvangen van de initiatiefnemer, voor de afkoop van planschaderisico’s bij ruimtelijke ontwikkelingen. Daarvoor is het nodig dat wij als gemeente een voorziening opnemen, waar we het ontvangen bedrag aan toevoegen. Derden kunnen planschade verzoeken indienen bij bestemmingsplanwijzigingen. Als dit niet binnen 5 jaar na onherroepelijk worden van het betreffende bestemmingsplan gebeurd, dan valt het bedrag dat wij hebben ontvangen vrij en mogen wij het houden. Bij de Bestuursrapportage 2018 (raad 15-10-2018) hebben we hiervoor deze nieuwe voorziening ingesteld. In 2020 hebben er geen mutaties plaatsgevonden.

 

• Vaste schulden met een looptijd langer dan één jaar

De onderverdeling van de in de balans opgenomen langlopende schulden en het verloop is als volgt:

Bedragen x €1.000
	Saldo 01-01-2020	Opgenomen	Aflossing	Saldo 31-12-2020
Onderhandse leningen:
Binnenlandse pensioenfondsen en verzekeringsinstellingen	1.200		120	1.080
Binnenlandse banken en overige financiële instellingen	23.918		4.422	19.496
Totaal	25.118		4.542	20.576

Voor de opgenomen vaste geldleningen is in het huidige boekjaar € 400.039 aan rente verantwoord. De leningen hebben op 1 januari 2020 een gemiddeld gewogen rente van 1,61% (2019: 2,55%).

Vlottende passiva
Onder de vlottende passiva zijn opgenomen:

Bedragen x €1.000
	Saldo 01-01-2020	Saldo 31-12-2020
Schulden <1 jaar	10.305	3.658
- Overige kasgeldleningen	5.000
- Banksaldi
- Overige schulden	5.305	3.658
Overlopende passiva	6.071	12.058
- Vooruitontvangen bedragen:
* Het rijk	241	4.124
* Overige overheidslichamen	2.363	3.420
* Overige vooruitontvangen bedragen	37
Nog te betalen bedragen	3.429	4.515
Totaal	16.376	15.717

Onderstaand zijn de vooruit ontvangen middelen overheidslichamen gespecificeerd.

Bedragen x €1.000
Omschrijving	Boekwaarde   01-01-2020	Toevoegingen  2020	Onttrekkingen  2020	Boekwaarde  31-12-2020
Rijk:	241	4.111	229	4.123
Uitkoop Ampsenseweg
Min. Infra voorber,begel., toez., geluidsanering	13	137	4	146
Uitkoopregeling Dorpsstraat 2b Almen	3			3
Algemene Uitkering sept.circ. Duale trajecten inburgering	225		225
RVO regeling EAW		21		21
Min van financiën gemeentelijke hulp gedupeerden toeslagenproblematiek		9		9
Min van Infra spec uitk stim verk veiligheidsmaatregelen		518		518
Min van VWS restant sportakkoord 2020		12		12
Min van Onderwijs OAB restant 2019 en 2020		40		40
Min Soc. Zaken TOZO gelden 2020		3.374		3.374
Overige Nederlandse overheidslichamen:	2.363	1.127	71	3.420
VS subs Prov Gld Vitaal GLD
Aanleg Haven TKF + grondexploitatie TKF subs prov gld (Lochem stad)	715			715
Afvalfonds zwerfafval overschot	13			13
Maatschappelijk opvang beschermd wonen	36	603		639
Verrekening subsidie Lochem Stad	325			325
Waterschap vergoeding bruggen	346			346
Groen fabriek/cleantech Prov. GLD
Transformatiebudget Gemeente Deventer	206			206
Traverse Eefde-Zuid Prov. GLD	485		46	439
Biodiversiteitsplan Prov GLD	25	3	25	3
Aanpak nabo's 2019 Prov GLD	213	213		427
Klompenpaden Prov GLD		34		34
Aardgasvrij Laren fase 2		7		7
Schouwburg ondersteuning corona Prov GLD		100		100
Delta overname boventallig personeel		150		150
Bijdrage agro innovatie coöperatie regio Gemeente Apeldoorn		17		17

 

6.3 Niet uit de balans blijkende verplichtingen/rechten en gebeurtenissen na balansdatum

Langlopende contracten

• Voor de schoonmaak is een contract afgesloten in 2017 dat 4 jaar loopt en daarna nog 4 optiejaren heeft. De kosten zijn bij benadering € 90.000 per jaar.
• Voor de verwijdering van huishoudelijk afval is een contract afgesloten met Circulus-Berkel. Voor 2021 bedragen de kosten circa € 2.912.000.
• De gemeente Lochem neemt deel in de gemeenschappelijke regeling “Veiligheidsregio Noord en Oost-Gelderland”. Het is een doorlopende overeenkomst en de gemeentelijke bijdrage wordt jaarlijks vastgesteld. Voor 2021 bedraagt de vergoeding € 2.230.000 Daar zit ook de bijdrage in voor de brandweer.
• De gemeente Lochem neemt deel in de gemeenschappelijke regeling GGD Gelre-IJssel. Het is een doorlopende overeenkomst en de gemeentelijke bijdrage wordt jaarlijks bepaald op basis van het aantal inwoners. Voor 2021 bedraagt de vergoeding € 549.635.
• Voor de levering van elektriciteit en gas zijn op 1 januari 2018 overeenkomsten aangegaan met De Vrije Energieproducent (DVEP) voor elektra en met Gazprom Energy voor gas. Deze contracten lopen tot en met 2019, met daarna nog vier optiejaren, waar we gebruik van maken. De kosten per jaar zijn afhankelijk van het verbruik. Op basis van een globale schatting bedraagt het jaarbedrag € 400.000.
• Voor de meetdiensten van de elektriciteit is een contract afgesloten met Joulz voor de periode 2015 tot 2025. De kosten hiervoor bedragen circa € 26.000 per jaar.
• Voor automatiseringsdoeleinden zijn contracten afgesloten, die jaarlijks opgezegd kunnen worden.
• Voor mobiele telefonie is in 2016 een contract afgesloten met een looptijd van 3 jaar. Deze is verlengd voor 3 jaar. De kosten hiervan zijn bij benadering € 30.000 per jaar.
• Voor de catering is een contract afgesloten per februari 2018, deze loopt 4 jaar en heeft daarna nog 2 optiejaren. De kosten hiervoor bedragen circa € 40.000 per jaar.
• Voor de printers/copiers is een contract afgesloten in 2017 dat 4 jaar loopt met de mogelijkheid van 1 optiejaar. Hiervan zijn de kosten bij benadering € 25.000 per jaar.
• Het abonnementenbeheer is in 2014 aanbesteed en loopt vanaf 1 januari 2015 voor 4 jaar en heeft daarna nog 4 optiejaren, waar we gebruik van maken. Jaarlijkse kosten bedragen circa € 70.000.
• Voor de Traverse Eefde is een onderhoudscontract afgesloten met een looptijd van 10 jaar. Dit contract eindigt in 2026. De kosten per jaar zijn € 9.000.
  
  

Achtervangpositie Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW)
Corporaties, deelnemers van het WSW, zijn voor investeringen in bestaande en nieuwe te bouwen woningen en maatschappelijk vastgoed aangewezen op de onderhandse kapitaalmarkt. Om ervoor te zorgen dat de deelnemers deze leningen tegen relatief gunstige condities kunnen aantrekken, heeft het WSW met medewerking van landelijke en lokale overheden een zekerheidsstructuur voor corporaties ontwikkeld.
Belangrijke kenmerken van deze zekerheidsstructuur zijn:

• Deelnemers lenen tegen gunstige voorwaarden en aantrekkelijke tarieven;
• 100 procent zekerheid voor de financiers en solvabiliteitsvrij;
• De zekerheidsstellers stellen deelnemers in staat tot maatschappelijk en volkshuisvestelijk investeren.

De tertiaire zekerheid van het WSW wordt gevormd door de achtervangpositie van Rijk en gemeenten. Het Rijk heeft een ongelimiteerde achtervangpositie ingenomen. Gemeenten maken elk afzonderlijk een afweging hoe zij de achtervang regelen. Zonder achtervang is borging van leningen niet mogelijk. Het risico dat gemeenten lopen door het aangaan van een achtervangpositie is theoretisch en bestaat uit het verstrekken van een relatief geringe en tijdelijke renteloze lening.

Gemeenten dragen bij aan de volkshuisvesting door het maken van prestatieafspraken met de binnen haar grenzen werkzame woningcorporaties. Een onderdeel van deze prestatieafspraken is de achtervangpositie die de gemeente inneemt. Door het aangaan van achtervang werkt de gemeente mee aan de financierbaarheid van de sociale volkshuisvesting. Door het dalen van de financieringslast van de corporatie blijft meer ruimte over voor de noodzakelijke investeringen in sociale volkshuisvesting of maatschappelijk vastgoed.
Het schuldrestant per 31 december 2020 van de door het WSW gewaarborgde leningen bedraagt € 40.968.000.

Gewaarborgde geldleningen
De gemeente Lochem heeft ultimo 2020 voor een bedrag van € 218.000 aan borgstellingen uitstaan.
De borgstellingen zijn voornamelijk verleend aan verenigingen en stichtingen binnen de gemeente Lochem. Onderstaand is een specificatie weergeven van de borgstellingen.

Bedragen x €1.000
Naam Geldnemer:	Oorspronkelijk bedrag	Percentage waarvoor borg is verleend	Restantbedrag 01-01-2020	Restantbedrag 31-12-2020	Aandeel Gemeente 31-12-2020
St. sportbevordering Epse	130	100%	97	91	91
Semper Fidelis, Gorssel	80	100%	24	21	21
Vitens N.V.	189.200	3%	6.807
Vereniging Dorpshuis 't Onderschoer	311	100%	47	31	31
Sportclub Eefde	175	100%	20	17	17
Voetbalvereniging Witkampers	115	50%		115	58
Totaal	190.011		6.994	275	218

Eigen bijdrage op grond van de WMO
Een aanvrager van een voorziening, hulp in de huishouding of een financiële tegemoetkoming (persoonsgebonden budget) is op grond van de Wmo een bijdrage verschuldigd. De wetgever heeft bepaald dat de berekening, oplegging en incasso van deze eigen bijdrage wordt uitgevoerd door het CAK De informatie van het CAK (om privacy redenen beperkt) is ontoereikend om als gemeente de juistheid op persoonsniveau en volledigheid van de eigen bijdragen als geheel te kunnen vaststellen. Door de systematiek te kiezen van het vaststellen van de eigen bijdragen door het CAK, heeft de wetgever in feite bepaald, dat de verantwoordelijkheid voor de juistheid en volledigheid van de eigen bijdragen op grond van de Wmo geen gemeentelijke verantwoordelijkheid is. Dit betekent dat door de gemeenten geen zekerheden omtrent omvang en hoogte van de eigen bijdragen kunnen worden verkregen.