Financiële positie

Inleiding

Terug naar navigatie - Inleiding

Afgelopen juli stelde de gemeenteraad de Kadernota 2023 vast. Daarmee gaf de raad richting aan het opstellen van de Begroting 2023. De Kadernota 2023 was beperkt in het aantal nieuwe activiteiten voor volgend jaar. Vanwege de gemeenteraadsverkiezingen liet het vorige college die ruimte aan het nieuw te vormen college. Wij leggen in voorliggende Begroting 2023 aanvullend nieuw beleid ter besluitvorming aan de gemeenteraad voor. De aanvullende voorstellen zijn gebaseerd op het nieuwe coalitieakkoord. 

Ook actualiseren wij de financiën. Met de Bestuursrapportage 2022 maakten wij de recente ontwikkelingen inzichtelijk. De gevolgen zijn verwerkt in deze begroting. Een belangrijk kader is de uitkomst van de meicirculaire van het Gemeentefonds. Met deze circulaire maakt het Rijk inzichtelijk wat Lochem de komende jaren aan geld mag verwachten. Er is sprake van een forse toename tot en met 2025. Oorzaken zijn een voor Lochem gunstige herverdeling binnen het Gemeentefonds. Een toename van de rijksbijdrage doordat het Rijk meer verwacht uit te geven. En het niet doorvoeren van de zogenaamde opschalingskorting. Dit is een korting die het Rijk oplegt omdat gemeenten voordeel zouden hebben door herindelingen. 
Ook in 2026 krijgt Lochem meer geld. Dit is echter minder dan de jaren daarvoor. Vanaf dat jaar is de opschalingskorting weer van kracht en is de toename door extra rijksuitgaven fors minder. 
De VNG is in gesprek met het Rijk over hoe om te gaan met de structureel lagere rijksbijdrage in 2026. 
De septembercirculaire van het Gemeentefonds is een volgend belangrijk informatiedocument dat inzicht geeft in wat Lochem op financieel gebied mag verwachten. De septembercirculaire verschijnt kort na Prinsjesdag.

De Begroting 2023 is structureel sluitend

Terug naar navigatie - De Begroting 2023 is structureel sluitend

Bij de Kadernota 2023 was het jaar 2023 structureel in evenwicht. De jaren 2024 – 2026 lieten tekorten zien. Door de positieve uitkomst van de meicirculaire wijzigt nu dit beeld bij de begroting. De jaren 2024 - 2026 zijn structureel in evenwicht. Tegenover structurele lasten, staan ook structurele baten. Voor 2024 en 2025 wordt een fors overschot verwacht. In 2023 is er een begrotingstekort. Hier zijn de structurele lasten hoger, dan de baten. 
Onze Algemene Reserve is van ruim voldoende omvang om het tekort in 2023 op te vangen.  De komende periode gaat verder uitwijzen hoe dit saldo in 2023 zich gaat ontwikkelen.
Rekening houdend met de extra kosten van het aanvullend nieuw beleid (zie tabel 2) en de vervallen en gewijzigde bezuinigingsopdrachten (tabel 3) is het financieel perspectief van de Begroting 2023 als volgt:

Tabel 1 Financieel meerjarenbeeld Begroting 2023 (bedragen zijn in euro's en - = een nadeel):

2022 2023 2024 2025 2026
Onttrekking aan AR voor dekking begrotingstekort:
Begroting 2021 1.459.000 827.000 278.000
Saldo Kadernota 2023 incl. onttrekking AR voor dekking begrotingstekort 1.082.000 134.000 -237.000 -383.000 -343.000
Moties en amendementen Kadernota 2023 -112.000 -10.000 -42.000 -42.000 -42.000
Saldo Kadernota 2023 970.000 124.000 -279.000 -425.000 -385.000
Bestuursrapportage 2022 2.000.000 1.944.000 5.007.000 6.633.000 3.691.000
Saldo na Bestuursrapportage 2022 incl. onttrekking AR 2.970.000 2.068.000 4.728.000 6.208.000 3.306.000
Terugdraaien onttrekking AR voor dekking begrotingstekort -1.459.000
Saldo na Bestuursrapportage 2022 na terugdraaien onttr. AR 1.511.000 2.068.000 4.728.000 6.208.000 3.306.000
Begroting 2023:
Nieuw beleid 2023 -3.772.000 -2.516.000 -2.716.000 -2.740.000
Terugdraaien bezuinigingsopdrachten -215.000 -320.000 -385.000 -385.000 -385.000
Saldo Begroting 2023 1.296.000 -2.024.000 1.827.000 3.107.000 181.000
Saldo van incidentele baten en lasten 1.807.000 821.000 -116.000 30.000 30.000
Structureel begrotingssaldo 3.103.000 -1.203.000 1.711.000 3.137.000 211.000

We nemen op basis van het coalitieakkoord aanvullend nieuw beleid op

Terug naar navigatie - We nemen op basis van het coalitieakkoord aanvullend nieuw beleid op

Het coalitieakkoord benoemt voor de komende periode als belangrijkste thema’s Wonen, Samenleven en Werken. Het aanvullend nieuw beleid sluit hier op aan. Maar ook op de ontwikkelingen die al in gang zijn gezet. In totaal een ambitieus programma voor het volgend jaar. Ondanks dat, zijn er ontwikkelingen die we nog niet financieel konden vertalen. Bijvoorbeeld de Gorsselse accommodaties, zwembaden De Beemd, Gorssel en Almen. 
Naast deze ontwikkelingen die onvermijdelijk geld kosten, vragen ook de huidige grote maatschappelijke opgaven om financiële handelingsruimte. De meerjarenbegroting biedt voor de komende jaren ruimte. In het coalitieakkoord staat dat we ook kijken naar de inzet van onze reserves. We houden reserves aan voor het opvangen van tegenvallers. Maar ook om te investeren. De begroting 2023 is een belangrijke stap voorwaarts in het behalen van onze ambities. 

In onderstaande tabel staan de totalen per programma van het aanvullend nieuw beleid. In bijlage 1 het Investeringsplan 2021 – 2025 staat een specificatie van alle aanvullende activiteiten. Deze bijlage bevat ook het overig nieuw beleid waar al eerder door de gemeenteraad over is besloten.  Deze laatste categorie is in bijlage 1 geel gearceerd.

Tabel 2 Kosten aanvullend nieuw beleid Begroting 2023 (bedragen zijn in euro's):

Omschrijving 2023 2024 2025 2026
0. Bestuur en Ondersteuning 528.000 356.000 356.000 355.000
1. Veiligheid 50.000 0 40.000 40.000
2. Verkeer, vervoer en waterstaat 373.000 20.000 145.000 144.000
3. Economie 416.000 284.000 284.000 284.000
4. Onderwijs 0 0 0 26.000
5. Sport, cultuur en recreatie 558.000 538.000 538.000 538.000
6. Sociaal Domein 361.000 376.000 376.000 376.000
7. Volksgezondheid en milieu 331.000 185.000 194.000 194.000
8. Volkshuisvesting, ruimtelijke orde en stedelijke vernieuwing 1.010.000 722.000 748.000 748.000
Overhead 145.000 35.000 35.000 35.000
Totaal budgettaire lasten aanvullend nieuw beleid 3.772.000 2.516.000 2.716.000 2.740.000

Wij nemen ‘zwarte blokjes’ op in het investeringsplan om budget beschikbaar te stellen

Terug naar navigatie - Wij nemen ‘zwarte blokjes’ op in het investeringsplan om budget beschikbaar te stellen

Sommige activiteiten in het investeringsplan (bijlage 1) hebben een zwart blokje. Met dit zwarte blokje stelt de gemeenteraad het betreffende budget direct beschikbaar. Dit besluit kent een afzonderlijk beslispunt. Bij dit beslispunt brengen wij de activiteiten afzonderlijk in beeld. Op deze manier voorkomen wij onnodige besluitvormingsprocedures om op een later tijdstip budget beschikbaar te stellen. Met het vaststellen van deze begroting geeft de gemeenteraad voor die activiteiten invulling aan het budgetrecht. Het gaat hier om activiteiten waarbij de politieke discussie al plaatsvond.

Wij herijken de bezuinigingsopdrachten

Terug naar navigatie - Wij herijken de bezuinigingsopdrachten

In het recente verleden hadden we te maken met een onzekere en moeilijke financiële situatie. Dit resulteerde in diverse bezuinigingsopdrachten. Vele zijn ingevuld. Een aantal staan nog op de rol om ingevuld te worden. Nu aan het begin van een nieuwe regeerperiode en met de verbeterde financiële positie is het een natuurlijk moment om de bezuinigingsopdrachten tegen het licht te houden. In bijlage 2 geven wij per bezuinigingsopdracht aan, hoe we deze willen afhandelen. Financieel zijn in het verleden de bezuinigingsopdrachten verwerkt in de begroting. Dit betekent dat als nu besloten wordt om van de bezuiniging af te zien, dit een nadeel oplevert in de begroting. De bezuinigingsopdrachten die wij voorstellen te laten vervallen zijn in bijlage 2 gemarkeerd met een ‘x’. Een maatregel vraagt niet meer om vervolgacties en is definitief ingevuld. Deze komt de volgende keer niet meer terug op het voortgangsoverzicht (bijlage 2).  Deze is gemarkeerd met een vinkje 'v'.  Onderstaande tabel 3 geeft het totaal nadeel op de realisatie van de bezuinigingsopdrachten.

Tabel 3 Totaal nadeel op de bezuinigingsopdrachten (in euro's):

nr. Progr. Taakstellingen I / S 2022 2023 2024 2025 2026 Status
2 5 MOP/accommodaties I 25.000
7 6 Besparing als gevolg van doorwerking preventie-agenda S 100.000 200.000 200.000 200.000 x
8 0 Leges evenementen I 35.000
9 6 Afname uitgaven begeleiding Wmo S 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 x
10 6 Huishoudelijke hulp S 90.000 85.000 85.000 85.000 85.000 x
12 0 Terugverdieneffect Digitale Agenda* I
Totaal 215.000 320.000 385.000 385.000 385.000

x = vervallen bezuinigingsopdracht

* het nadeel op deze bezuinigingsopdracht is verwerkt in de Bestuursrapportage 2022