Financiële positie

De Begroting 2026 is de technische uitwerking van de Kadernota 2026. Aanvullend daarop nemen wij op:

• de 'Bluswaterbronnen ten behoeve van natuurbrandbeheersing' (programma 1) is een nieuwe activiteit (raad 15-9-2025);
• het budget voor het 'Continueren extra bijdrage aan de lokale publieke omroep' (programma 5; zie Kadernota 2026) is met het  aannemen van de 'Motie vreemd aan de orde - Structurele Versterking Lokale Journalistiek Lochem' (raad 15-9-2025) beschikbaar gesteld door de raad en daarmee is de nieuwe activiteit in deze begroting niet meer opgenomen, en
• de 'Opvanglocatie Ampsenseweg (programma 6) is een nieuwe activiteit. Deze verwerken we budgettair neutraal via de financiële bijstelling in deze begroting.

Daarnaast actualiseren we het financiële beeld met de structurele financiële gevolgen vanuit de Bestuursrapportage 2025, tussentijdse raadsbesluiten, de financiële bijstelling en het dekkingsplan van de Begroting 2026 inclusief onttrekking aan de Algemene Reserve in 2026.

Met de Bestuursrapportage 2025 inclusief de meicirculaire 2025 verbeterde het financieel perspectief ten opzichte van de Kadernota 2026, maar voorzien we nog steeds voor 2026 een tekort op de begroting. Dit betreft een tekort van € 2.792.000 in 2026 oplopend naar € 3.226.000 in 2029. En daarbij zagen we ook dat het 'ravijnjaar' is verschoven van 2026 naar 2028. 

Door met name het dekkingsplan (B) zoals hieronder opgenomen, en verder toegelicht in het afzonderlijke hoofdstuk in deze begroting, maken we een structureel sluitende Begroting 2026. 

In het financieel perspectief verwerkten wij een aantal financiële bijstellingen zoals hieronder uitgesplitst. Dit betreffen:

I. De besparingen uit de Begroting 2026 van Tribuut en Regio Stedendriehoek;

2. Een verschuiving van de lasten bij de activiteit 'Kroonbenoemde burgemeester' tussen het jaar 2026 en 2027;

3. De financiële gevolgen van de nieuwe activiteit 'Bluswaterbronnen ten behoeve van natuurbrandbeheersing' (programma 1) (raad 15-9-2025);

4. Het budget voor 'Cultuur en Erfgoedpact' was voor 2028 nog opgenomen, maar kan vervallen; 

5. De 'Opvanglocatie Ampsenseweg (programma 6) is een nieuwe activiteit. Deze verwerken we budgettair neutraal via de financiële bijstelling in deze begroting voor de jaren 2025-2029.

Wij passen het begrotingssaldo aan met bovenstaande mutaties voor de jaren 2025 tot en met 2029. Zie hieronder voor de bedragen per jaar.

We zetten een bedrag van € 500.000 in vanuit de algemene reserve. Dit om financiële ruimte te creëren voor toekomstige opgaven. Eind 2029 resteert er nog een geraamd bedrag van ruim € 25 miljoen in de algemene reserve.

Een aantal activiteiten in de intensiveringslijst (bijlage 2) heeft een zwart blokje. Met dit zwarte blokje stelt de gemeenteraad het betreffende budget of investeringskrediet direct beschikbaar. Dit besluit kent een afzonderlijk beslispunt. Op deze manier voorkomen wij onnodige besluitvormingsprocedures om op een later tijdstip budget beschikbaar te stellen. Met het vaststellen van deze begroting geeft de gemeenteraad voor die activiteiten invulling aan het budgetrecht. Het gaat hier om activiteiten waarbij:

• de politieke afweging al plaatsvond voor 16 september 2025;
• bestuurlijke afspraken zijn gemaakt;
• het voorbereidingsbudget betreft;
• uitvoering wordt gegeven aan ingezet beleid;
• het formatie betreft;

Na instemmen met de zwarte blokjes door de raad kan het college over gaan tot uitvoering in 2026. 

Bij activiteiten waar we nu geen zwart blokje aangeven loopt de budgetvraag via een afzonderlijk raadsvoorstel.

De intensiveringslijst bestaat uit de nieuwe activiteiten uit de Kadernota 2026. Maar ook uit de activiteiten uit de begrotingen van voorgaande jaren, waarvan de budgetten of het krediet nog niet door de raad beschikbaar zijn gesteld ("budgetrecht").

Elk jaar stellen we begrotingsrichtlijnen voor het nieuwe jaar op. Dit zijn de uitgangspunten die wij gebruiken bij onder meer het opstellen van de begroting. In bijlage 1 staan de begrotingsrichtlijnen voor 2026 ter vaststelling. 

Begin september 2025 werd bekend dat het demissionaire kabinet € 728 miljoen beschikbaar stelt om gemeenten te compenseren voor de hoge jeugdzorgkosten van de jaren 2023 en 2024. Daarmee vervalt voor de VNG de noodzaak om juridische stappen te ondernemen. Volgens de VNG is er nu sprake van ‘een werkbare financiële situatie voor gemeenten’. Ze noemt dit ‘een belangrijke stap’ in het versterken van de samenwerking tussen het rijk en de lokale overheden. Tegelijkertijd blijven beide partijen in gesprek over ‘een evenwichtige verdeling van ambities, taken, middelen en uitvoeringskracht.’ Dit bedrag komt terug in de septembercirculaire 2025 die op Prinsjesdag verscheen. Dit zal het financieel resultaat voor 2025 verbeteren, maar niet structureel. De septembercirculaire 2025 verschijnt te laat om de financiële gevolgen daarvan mee te kunnen nemen in de Begroting 2026. De financiële uitkomsten van de septembercirculaire 2025 zullen we voor de meningvormende tafel van 27 oktober 2025 in beeld brengen.

We zijn voor onze financiën voor het grootste deel afhankelijk van het Rijk. De Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober 2025 en daarop aansluitend de formatie van een nieuw kabinet zorgen ervoor dat we op korte termijn niet meer duidelijkheid krijgen op wat we financieel kunnen verwachten vanuit Den Haag voor de jaren 2026 en verder. De hoop is dat de nieuwe regering ons op korte termijn meer stabiliteit en zekerheid brengt op het gebied van de gemeentefinanciën. En daarbij ook dat zij oog heeft voor de (financiële) opgaven in het sociale en fysieke domein, en op het gebied van dienstverlening. Het blijft een uitdaging om te gaan met de blijvende financiële onzekerheid.